چرا مشق شب حذف نشد؟/ ارائه زیرساخت‌های لازم برای حذف تکالیف شبانه

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا، موضوع حذف مشق شب در یک سال گذشته بحث های بسیاری را به همراه داشته است. کارشناسان حوزه آموزش بر این باورند که مشق شب کاری بیهوده است که صرفا باعث دلزدگی دانش آموزان به فراگیری دانش می شود. از طرفی سالهاست که فرهنگ آموزش ما بر وجود مشق شب و تکالیف بسیار برای دانش آموزان تاکید داشته است. تکالیفی که در اغلب زمان ها مانع تفریح کودکان و نوجوانان می شود و بطور کلی تمایل به یادگیری را در آنها از بین می برد.

یادگیری مهارت های زندگی که جایی در نظام آموزش و پرورش کشور نیز ندارند با وجود تکالیف بسیار و مشق های مشقت باری که بر دوش دانش آموزان است از بین خواهد رفت و دانش آموزان زمانی برای یادگیری فنون و مهارت های زندگی را نخواهند داشت.

مشق شب از طرفی به دلیل اینکه در خانه اتفاق می افتد با راهنمایی و هدایت درستی صورت نمی‌گیرد. مهارت آموزش، دانشی است که صرفا معلمین آن را فراگرفته اند. بنابراین نمی توان انتظار داشت که والدین دانش آموزان توانایی چندانی برای هدایت فرزندان خود در انجام تکالیف‌شان داشته باشند. مشغله بسیار و کاهش وقت‌های خالی در شرایط کاری امروز جهان نیز این فرصت را از پدر و مادرها گرفته است که بتوانند به تکالیف فرزندان خود رسیدگی کنند.  

انتقاد از مشق شب در پرده نقره‌ای

مقابله با فرهنگ مشق شب نیز به سالهای اخیر بر نمی گردد. عباس کیارستمی، کارگردان فقید سینما، یکی از هنرمندانی بود که سالها پیش و در سال های نخست  کار هنری خود متوجه این موضوع شد و با مصاحبه هایی از چند دانش آموز که با بی حوصلگی درباره مشق شب حرف می زدند سینمای مستند را ابزاری برای نقد این رویه قرار داد. با این حال اما بسیاری از مقامات مرتبط و غیرمرتبط با موضوع آموزش و تعلیم با دلایلی که بنظر چندان به روز نیستند بر وجود مشق شب اصرار دارند.

قول و قرارهای مسئولین برای حذف مشق شب

 انتقادات از مشق شب به واکنش آموزش و پرورش ختم شد. شهریورماه سال جاری و در آستانه آغاز سال تحصیلی رضوان حکیم زاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش کشور با بیان اینکه در سال تحصیلی 97-98 مشق شب حذف و تکالیف مهارت محور جایگزین آن خواهد شد، خبر داد: دانش آموزان پایه های اول تا سوم ابتدایی امسال مشق شب ندارند.

اما پیگیری های صورت گرفته توسط خبرنگار برنا به این نتیجه رسید که در بسیاری از مدارس ابتدایی کشور به ویژه در شهرستان‌ها همچنان معلمین، دانش آموزان خود را مجبور به انجام تکالیف در خانه می کنند. این تکالیف نه مطالعاتی در راستای دروس ارائه شده که مشابه همان تکالیفی است که سالهاست مشق شب خوانده می شوند است.

سیدمحمد بطحایی، وزیر آموزش و پرورش نیز در آذرماه سال جاری در جمع خبرنگاران گفت: ما همچنان در منزل تکالیفی را داریم اما ماهیت آن با آنچه رونویسی و حفظ کردن مطالب در مدارس است، فرق می‌کند.

این در حالی است که منتقدین مشق شب بطور کلی با انجام هر قسم تکلیف در خانه مخالف اند و بر این باورند که خانه باید فضایی برای استراحت و تفریح نوجوانان باشد و از سویی دیگر انجام تمرینات نیازمند هدایت کارشناسی شده است که والدین از پس این هدایت به خوبی بر نمی آیند.

مشق شب در کشورهای توسعه یافته

بیهوده بودن مشق شب و نتایج مطالعاتی که بسیاری از روانشناسان و کارشناسان حوزه آموزش به آن رسیده اند باعث شده است که در بسیاری از کشورها که اغلب کشورهای توسعه یافته و پیشرفته جهان اند مشق شب دانش آموزان مقطع ابتدایی کاملا حذف شود. فنلاند، فرانسه، ایتالیا، ژآپن و کره جنوبی از جمله این کشورها هستند.

ضرورت کارشناسی و بررسی دقیق موضوع حذف مشق شب

طی یک سال گذشته مقامات مختلف در این باره اظهار نظر کرده اند. اما بنظر حل این مسئله می‌تواند در قالب قانونگذاری در مجلس و ابلاغ این قانون به وزارت آموزش و پرورش امکان بیشتری برای اجرایی شدن داشته باشد.

داوود محمدی، نایب رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، درباره مسئله مشق شب و نگاه درست و دقیق به آن به خبرنگار برنا گفت: سالهاست که در آموزش و پرورش مسئله مشق شب مطرح است. اما باید توجه کرد که حذف مشق شب یک موضوع تخصصی است. زمانی که موضوع حذف مشق شب مطرح شد بهتر بود فعالیت های کارشناسی‌تر و دقیق تری روی آن انجام می شد.

وی تصریح کرد: وزارت آموزش پرورش و نهادهای دیگری که کار آموزش و پرورش را انجام می‌دهند باید همه جوانب حذف مشق شب را بررسی کنند و در نهایت دستورالعملی برای اجرایی شدن آن صادر شود.

وی افزود: اینکه صرفا در قالب یک جمله گفته شود مشق شب حذف خواهد شد، اصل موضوع را روشن نمی کند. حذف مشق شب ابعاد مختلفی دارد و باید همه ابعاد این مسئله را مورد بررسی قرار داد.

این نماینده مجلس خبر داد: برخی از مدارس در تهران پس از بایان ساعت تدریس روزانه، دانش آموزان را چندساعت بیشتر در مدرسه نگه می دارند و دانش آموزان کارهایی که باید بعد از ظهر و شب در خانه انجام دهند را در خانه با نظارت معلمین خود انجام می دهند و دیگر نیاز نیست که دانش آموز در خانه کار آموزشی خود را انجام دهد. اما بیشتر مدارس کشور این شرایط را برای دانش آموزان خود ندارند و بعد از پایان ساعات معمول تدریس، دانش آموزان  باید به خانه بروند و تکالیف آنها باید در منزل و با هدایت والدین انجام شود. در حالی که والدین دانش آموزان در شرایط فعلی درگیری ها و مشغله های بسیاری دارند و ممکن است نتوانند به خوبی از عهده این کار بربیایند.

محمدی با تاکید بر ضرورت توجه تفاوت های موجود در مدارس مختلف کشور گفت: اگر قرار باشد تحت ضوابطی مشق شب حذف شود باید این تفاوت ها را در نظر گرفت.

وی ادامه داد: من معتقدم کارهای آموزشی دانش آموزان باید در مدرسه و با هدایت معلمین انجام شود. ولی باید پیش از آن تمهیدات و برنامه ریزی های لازم صورت گیرد و مدارس آمادگی پذیرش این اتفاق را داشته باشند.

وی افزود: در حال حاضر اما متاسفانه این آمادگی وجود ندارد.

زیرساخت های لازم برای حذف مشق شب

داوود محمدی، در ادامه به خبرنگار برنا گفت: باید در ساعات تدریس معلمین، دستمزد ماهانه معلمین، تمهیدات و زیرساخت های مدارس و به خصوص در وضعیت اقتصادی آموزش و پرورش تغییرات اساسی و بنیادین صورت گیرد. برای تک تک این مسائل باید برنامه ریزی صورت گیرد.

وی ادامه داد: باید همه ابزار لازم برای انجام تکالیف دانش آموزان در مدرسه بطور رسمی و توسط آموزش و پرورش در اختیار آنها قرار گیرد. همچنین کتاب های درسی باید به شکلی طراحی شوند که دانش آموزان نیازی برای خرید کتاب نداشته باشند. معلمین هم باید زمان کافی برای آموزش و راهنمایی دانش آموزان خود در ساعات اضافی درسی داشته باشند.

مهارت های زندگی، به جای مشق شب

نایب رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه مدرسه محل آموزش است، به خبرنگار بنا گفت: نوجوانان ما در این آموزش عمومی برای زندگی در جامعه باید آماده شوند. یکی از این آموزش ها ارائه ی مهارت های زندگی در قالب آموزش است. اما این اتفاقات باید با اجرایی شدن مقدمات و زمینه های لازم صورت گیرد.

وی ادامه داد: باید با آسیب شناسی و کارشناسی،  روش های آموزشی در مدارس و کیفیت کتاب‌های درسی برای هدف ارائه مهارت های زندگی به دانش آموزان بازنگری شوند و مورد مطالعه مجدد قرار گیرند. بعد از آسیب شناسی هم باید زمینه‌های اجرایی شدن این مسائل در مدارس ایجاد شوند.

این نماینده مجلس در پایان گفت: همچنین باید توجه داشت که زمان حضور دانش آموزان در مدسه به شکلی افزایش یابد که باعث خستگی آنها نشود.