گونه‌های سمندر ایران در معرض تهدید تغییر اقلیم/ تخریب ۲۴ درصدی زیستگاه پلنگ در ۷۰ سال آینده

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ بارندگی های زیاد، سیل، گرمای طاقت فرسا از نمونه های تغییر اقلیمی است که این روزها با آن مواجه شده ایم اما این تغییرات چه اثری بر سایر جانداران دارد و اساسا چه پیامدهایی بر محیط زیست خواهد داشت. آزیتا فراشی، عضو هیات علمی گروه محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد، رفت در خصوص پاسخ این سوالات اینگونه به خبرنگار برنا گفت که در ادامه می خوانید:

وی با اشاره به آثار تغییر اقلیم، تهدید زیستگاه‌ها و انقراض برخی گونه‌ها را در ایران دور از ذهن ندانست. همچنین تغییر اقلیم را ناشی از توسعه‌های ناپدار انسانی دانست که سرعت تهدیدات محیط زیستی را افزایش داده است.

فراشی در خصوص اثرات تغییر اقلیم روی گونه‌های مختلف جانوری گفت: تغییر اقلیم، توزیع گونه‌های جانوری را تغییر می دهد و این تغییر سبب انقراض برخی گونه های حیات وحش خواهد شد.

استادیار گروه محیط زیست دانشگاه  تصریح کرد: دامنه پراکنش هر گونه جانوری کاملا وابسته به پارامترهای زیستگاهی است و رابطه گونه با زیستگاه نتیجه سالیان سال سازگاری است که تکامل گونه ها را رقم زده است.

وی با اشاره به پارامترهای زیستگاهی که روی توزیع جانوران اثرگذار است، گفت: یکی از این گروه پارامترها که بر توزیع گونه های جانوری تاثیر گذار هستند، پارامترهای اقلیمی اعم از دما، بارش، میزان تابش  خورشید و... است. وقتی در بازه زمانی اقلیم یک منطقه تغییر می یابد شرایط مناسب را برای زیست گونه های جانوری از دست می دهد در نتیجه  این گونه ها به سمت مناطقی می روند که دارای اقلیم مناسب برای آنها باشد یعنی از زیستگاه های خودشان فاصله می گیرند و به اصطلاح شاهد تغییر دامنه پراکنش گونه ها می شویم که این آغاز از دست رفتن زیستگاه گونه ها و به دنبال ان انقراض جمعیت هاست.

فراشی اضافه کرد: آنچه که ایجاد نگرانی می کند این است که در سال‌های اخیر توسعه های انسانی همانند بافری تمام زیستگاه های طبیعی گونه های جانوری را احاطه کرده است و تغییر دامنه پراکنش عملا در چنین زمینه ای برای گونه های جانوری همراه با خطرات بالایی است از جمله از دست دادن زیستگاه های امن خود و ورود به مناطقی با توسعه های انسانی بسیار.

عضو هیات علمی گروه محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به اینکه گونه ای که زیستگاه خود را از دست بدهد عملا  با ورطه انقراض روبه رو است و با تغییر اقلیم، تخریب زیستگاه حیات وحش بسیار محتمل است، عنوان کرد: 70 درصد انقراض گونه های جانوری به دلیل تخریب زیستگاه بوده است.

وی در پاسخ به این سوال که آیا تغییر اقلیم پدیده ای طبیعی است؟ اظهار کرد: همیشه تغییر  اقلیم در کره زمین وجود داشته است اما باید بپذیریم تغییر اقلیمی که روی کره زمین به عنوان پدیده اکولوژیک تا به امروز رخ داده است؛ زمان زیادی برای سازگاری به گونه ها داده و در یک بازه زمانی طولانی اتفاق افتاده است این در حالی است که امروزه تغییر اقلیم بسیار سریع‌تر از دامنه سازگاری گونه ها در حال رخ دادن است.

این استاد دانشگاه در رابطه با تاثیر اقلیم بر انقراض موجودات، تصریح کرد: گونه‌های جانوری شامل مهره‌دارن و بی مهره گان دارای حساسیت های متفاوتی به تغییر اقلیم هستند. میزان حساسیت گونه ها به تغییر اقلیم تابعی از اکولوژی و زیست شناسی گونه هاست.

وی در توضیح مثالی عنوان کرد: به عنوان مثال یکی از ویژگی های اکولوژیکی که باعث می شود گونه ها نسبت به به تغییر اقلیم دارای حساسیت متفاوتی باشند توانمندی جا به جایی و حرکت‌شان است.

وی بیان کرد: یک گونه دوزیست را در نظر بگیرید که در تمام  دوره حیات خود در یک زیستگاه به سر می برد. در مقابل گونه پرنده ای مثل فلامینگو را متصور شوید که فاصله بین کشورها را برای مهاجرتش طی می‌کند، این دو گونه دارای حساسیت پذیری یکسانی به تغییر اقلیم نیستند چراکه فلامینگو قابلیت جابه جایی دارد و اگر شرایطش مطلوب نبود می تواند مهاجرت کند اما گونه دوزیست و خزنده ما توانایی حرکت بالایی را ندارد بر همین اساس نسبت به تغییر اقلیم حساسیت بیشتری خواهند داشت. البته نباید فراموش کرد که این حساسیت یک تابع چند متغیره است و به راحتی نمی توان در مورد آن اظهار نظر کرد کما اینکه گونه های پرنده مهاجر ما نیز به دلیل خشک شدن تالاب ها امروزه با تهدیدات بسیاری روبه رو هستند

فراشی در پاسخ به این سوال که در حال حاضر چه گونه‌ای در معرض خطر قرار دارد؟ گفت: براساس ویژگی‌های اکولوژیک اولین رده‌ای که در تغییر اقلیم دچار آسیب می شود گونه‌های دوزیست هستند. ابتدا دوزیستان و خزندگان، در رده بعدی پستانداران و سپس پرندگان هستند. اما در خود پرندگان و پستانداران بر اساس ویژگی های اکولوژیک‌شان می تواند آسیب پذیری های متفاوتی داشته باشند.

عضو هیات علمی گروه محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد خاطرنشان کرد: متاسفانه در ایران مطالعات منسجمی روی این موضوع انجام نشده است. به‌عنوان مثال یکی از دانشجویان ارشد اینجانب (امیر ابراهیمی) روی گونه پلنگ در ایران مطالعه کردند که نتایج آن نشان داد 24 درصد از زیستگاه‌های فعلی این گونه، طی 70 سال آینده تخریب می‌شود. بنابراین شناسایی و حفاظت از زیستگاه‌های که بتواند حیات در آینده را برای این گونه‌ها فراهم سازند بسیار حائز اهمیت است.

وی گفت: سمندر ها، قورباغه‌ها و به طور کلی دوزیستان در معرض خطر هستند اما در در یک مقیاس بزرگتر تمامی گونه‌ها با تغییر اقلیم در معرض تغییر دامنه پراکنش هستند و تغییر دامنه پراکنش در بازه زمانی کوتاه می تواند عامل تهدید کننده ای برای گونه ها باشد. به خصوص برای کشور ما که توسعه های پراکنده ای در سرزمین‌مان داشته ایم.

فراشی در پایان اظهار کرد: می بایست خاطرنشان کنم ما خواسته یا ناخواسته به سمت تغییر اقلیم در حال حرکت هستیم و برای نجات حیات وحش باید به فکر تعیین مناطق حفاظت شده ای باشیم که در آینده بتوانند زیستگاه مناسبی برای گونه‌هایمان باشند.