حفاظت از محیط زیست و جنگل ها با گردشگری پایدار متناقض نیست

به گزارش گروه اجتماعی برنا؛ حمید ظهرابی معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: کار حفاظت و نظارت بر روند حفاظت از عرصه وسیع طبیعت و محیط زیست کشور، کار پیچیده ای است.

وی با اعلام اینکه از حدود 308 هزار هکتار از وسعت تقریبی 2 میلیون هکتاری جنگل های هیرکانی در ایران، در یونسکو به ثبت جهانی رسید، اظهار کرد: تقریبا 90 درصد از محدوده ثبت شده در یونسکو، همچون پارک ملی گلستان و منطقه حفاظت شده لیسار تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست است.

ظهرابی یادآوری کرد: اتفاق بزرگ ثبت جهانی جنگل های هیرکانی، حاصل تلاش سه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، جنگل ها، مراتع و آبخیزداری و حفاظت محیط زیست، سازمان های مردم نهاد همچون انجمن جنگل بانی، هنرمندان و یک تشکل محیط زیستی بین المللی است.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به ارزش فوق العاده جنگل های هیرکانی به لحاظ تنوع زیستی و خدمات اکوسیستمی این جنگل ها برای مدیریت منابع آب، جلوگیری از وقوع سیلاب ها، پیشگیری از فرسایش خاک و بهره برداری از فرآورده های جنگلی، افزود: برنامه ریزی در هر کاری متناسب با ارزش آن است و به تبع، با توجه به اهمیت بالای جنگل های هیرکانی، حفاظت صحیح از این اکوسیستم ارزشمند که می تواند برای بخش قابل توجهی از کشور محرک توسعه پایدار باشد.

وی ادامه داد: البته این امر، نیاز به برنامه ریزی ویژه و تمرکز بر فعالیت هایی همچون طبیعت گردی و گردشگری پایدار دارد.

ظهرابی اظهار کرد: طبیعت گردی و استفاده تفرجی از عرصه های جنگلی به شرط برخورداری از برنامه درست و بهره مندی از شیوه های گردشگری پایدار هیچ تناقضی با حفاظت از محیط زیست و جنگل ها ندارد.

* ناهماهنگی در اجرای فعالیت‌های توسعه‌ای از بزرگترین چالش‌های حفاظت از طبیعت است

این مقام مسئول تاکید کرد: به رغم همه تلاش هایی که برای حفاظت از عرصه های طبیعی همچون جنگل های هیرکانی صورت می گیرد، یکی از بزرگترین چالش های حفاظت از این عرصه ها، ناهماهنگی بین بخش های مختلف کشور در اجرای فعالیت های توسعه ای است.

ظهرابی افزود: به طور نمونه، برای توسعه شهرهای شمالی کشور، اقدام به جاده سازی و تسهیل گردشگری در این مناطق کردیم ولی از سوی دیگر نتوانستیم برای افزایش پسماند در این شهرها که حاصل از افزایش حضور گردشگران بود، اقدام موثری نداشتیم.

وی خاطرنشان کرد: البته متولی اصلی حفاظت از عرصه های جنگلی، سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری است اما بخشی از جنگل های کشور که از ارزش تنوع زیستی بسیار بالایی برخوردار است ذیل مناطق چهارگانه و به عنوان پارک ملی، اثر طبیعی _ملی، منطقه حفاظت شده یا پناهگاه حیات وحش، تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار می گیرد.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست گفت: سازمان حفاظت محیط زیستس به عنوان متولی حفاظت از مناطق چهارگانه و سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری به عنوان متولی اصلی حفاظت و بهره برداری پایدار از اکوسیستم های جنگلی باید برای حفاظت صحیح از عرصه ها، برنامه مشخص داشته باشیم.

ظهرابی ادامه داد: شیوه های مدیریتی گذشته همچون تامین منابع مورد نیاز برای حفاظت از جنگل ها از طریق بهره برداری از جنگل و برداشت چوب که در حال حاضر متوقف شده است، آسیب های بسیاری را به جنگل های کشور وارد کرد.

وی همچنین از همکاری مشترک سازمان های حفاظت محیط زیست و جنگل ها، مراتع و آبخیزداری برای تدوین راهکارهای بهره برداری خردمندانه از جنگل ها خبر داد و اظهار کرد: در جستجوی راهکارهایی هستیم که کمترین آسیب و فشار را به طبیعت و جنگل ها وارد کند و یکی از بهترین راهکارها، توسعه طبیعت گردی است.

این مقام مسئول، ارائه آموزش های لازم به گردشگران، ایجاد زیرساخت های مناسب و نظارت دقیق را از جمله مهم ترین پیش نیازهای توسعه طبیعت گردی در کشور برشمرد.

* نبود اطلاعات کافی و خلاء نظارت دقیق از جمله دلایل تغییر کاربری اراضی جنگلی است

ظهرابی درباره تغییر کاربری اراضی جنگلی در کشور نیز گفت: عمده تغییر کاربری ها در سنوات گذشته شکل گرفته است و البته نبود اطلاعات کافی و خلاء نظارت دقیق نیز در این امر بی تاثیر نبوده است.

وی با بیان اینکه هنوز هم اطلاعات دقیقی از مستثنیات (اراضی متعلق به مردم) موجود در مناطق جنگلی وجود ندارد، ادامه داد: در بعد نظارتی نیز تجهیزات و منابع انسانی و فنی و مالی مورد نیاز در اختیار سازمان های جنگل ها، مراتع و آبخیزداری و حفاظت محیط زیست قرار ندارد و کمبودهای بسیاری در این زمینه وجود دارد.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست ضمن تاکید بر این موضوع که تغییر کاربری اراضی جنگلی، زمین خواری، کوه خواری و جنگل خواری در کشور امری انکارناپذیر است، تصریح کرد: با توجه به کمبود نیرو و امکانات برای حفاظت از عرصه های طبیعی و جنگلی، حفاظت از این عرصه ها نیازمند مشارکت عموم مردم است.

ظهرابی ضمن یادآوری این موضوع که در حال حاضر سازمان حفاظت محیط زیست برای حفاظت از مناطق چهارگانه تحت مدیریت خود در کشور که حدود 17 میلیون و 700 هزار هکتار از عرصه سرزمینی ایران را شامل می شود، تنها 3200 محیط بان دارد، گفت: البته با تلاش بسیار و همراهی های صورت گرفته، مقرر شده است که سازمان حفاظت محیط زیست هر سال 300 محیط بان جدید جذب کند که تقریبا معادل تعداد نیروی بازنشسته در حال سال است و نمی تواند تغییری بسیاری ایجاد کند. اگرچه در سال های گذشته، نیروها بازنشسته می شدند و جایگزین هم نداشتند.

این مقام مسئول افزود: سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری نیز تقریبا دارای وضعیت مشابهی است، مضاف بر اینکه طی سال های گذشته، حقوق بخشی از نیروهای حفاظتی زیرمجموعه این سازمان از طریق شرکت های بهره بردار تامین می شد که با توقف طرح های بهره برداری و محدودیت منابع سازمان جنگل ها، این موضوع نیز به چالشی جدی تبدیل شده است.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست در مورد وضعیت مقایسه ای جنگل های هیرکانی ایران و جمهوری آذربایجان، گفت: طبیعتا حفاظت از 20 هزار هکتار عرصه جنگلی (مساحت تقریبی جنگل های هیرکانی در جمهوری آذربایجان) بسیار آسان تر از حفاظت از حدود 2 میلون هکتار عرصه جنگلی(مساحت تقریبی جنگل های هیرکانی در ایران) است اما به طور کلی در زمینه حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی و حیات وحش، وضعیت ایران در مقایسه با کشورهای همسایه بهتر است و البته این معنای عدم آسیب به حیات وحش و عرصه های محیط زیست و جنگل ها در کشور نیست.

ظهرابی ادامه داد: به طور مثال، سازمان حفاظت محیط زیست در ایران به عنوان متولی حفاظت از حیات وحش برای بسیاری از گونه ها در حال برنامه ریزی و اجرای برنامه های حفاظتی است که در کشورهای همسایه منقرض شده اند.

وی اظهار کرد: به رغم آنکه طی 40_50 سال توسعه کشور و با ساخت جاده ها، نیروگاه ها و سدها، رفاه ایجاد شده و برخی از زیستگاه های حیات وحش هم اشغال شده و زیستگاه ها و عرصه های طبیعی هم تخریب شده است ولی همچنان مقایسه جمعیت حیات وحش کشور با دهه 50 نشان می دهد که ساز و کار سازمان حفاظت محیط زیست برای ایجاد مناطق چهارگانه در حفظ تنوع زیستی کشور موثر بوده است.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به گزارش منتشر شده توسط اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی، گفت: ایران در سال های 54_55 حدود 190 هزار راس پستاندار بزرگ جثه قابل شکار داشته است و در حال حاضر نیز این عدد حدود 170 تا 185 هزار راس است.