گاندو کجا زندگی می کند؟

به گزارش خبرگزاری برنا ، گاندو یا همان تمساح پوزه کوتاه که نوعی کروکودیل است گونه بومی در ایران محسوب می‌شود؛ این گونه ارزشمند بزرگترین خزنده در کشور است که به صورت طبیعی در زیستگاه خود زندگی می‌کند.

تمساح پوزه کوتاه ایرانی بیشتر در جنوب کشور و در منطقه سیستان و بلوچستان یافت می‌شود که در زبان بلوچی به این حیوان گاندو گفته می‌شود و گاندو به معنی "راه رونده روی شکم " است.

محل زندگی گاندو

تمساح پوزه کوتاه ایرانی یا همان گاندو در مناطق جنوبی سیستان و بلوچستان زندگی می کند. اگر بخواهیم دقیق تر منطقه زیستی این حیوان را مشخص کنیم باید به رودخانه های باهوکلات، کاجو و  سرباز با محدوده های آبی این استان مانند محدوده های آبی شهرهای راسک، چابهار، نیکشهر و سراوان اشاره کنیم. در باهوکلات منطقه حفاظت شده گاندو برای حفاظت تمساح مردابی یا تمساح پوزه کوتاه ایرانی در نظر گرفته شده است. مردم محلی با این حیوان بسیار مسالمت آمیز زندگی می کنند و حتی به آن احترام می گذارند. تماشای تمساح ایرانی، گاندو در محیط زیست طبیعی اش، هم اکنون به یکی از جاذبه های طبیعت گردی و حیات وحش در میان گردشگران ایرانی تبدیل شده است.

حدود ۶۵ میلیون سال است که گاندو با مردم این منطقه زندگی کرده و مردم منطقه این حیوان را نماد برکت و آبادانی می‌دانند و معتقدند اگر این گونه از آن منطقه کوچ کند خشکسالی و قحطی آن جا را فراخواهد گرفت و به همین دلیل برای مراقبت و بقای آن تلاش می‌کنند بر خلاف چهره خشن این حیوان بسیار آرام است به گونه‌ای که طی چند دهه اخیر تنها دو یا سه مورد مبنی بر آسیب انسانی از طرفی این حیوان در ایران گزارش شده است.

تخریب زیستگاه و کمبود آب مهمترین عامل نابودی این گونه در کشور است. حدود ۴۵ برکه زیستگاه گاندو‌ها بوده که ۲۷ برکه کاملا خشک شده است، اما با مشارکت مردم برای حفاظت از این گونه، لایروبی و تامین آب برکه‌ها صورت گرفت تا مانع انقراض آن‌ها شود.

طول عمر گاندو‌ها بین ۴۰ تا ۶۰ سال است که در صورت حفاظت از آن ممکن است بیش از ۶۰ سال نیز عمر کند طول گاندو‌های ایرانی نر ۳ متر و ماده‌ها ۲/۴۵ متر و میانگین وزن آن‌ها ۵۵۰ کیلو گرم است.

گاندو‌ها به طور متوسط روزانه یک و نیم تا دو کیلوگرم گوشت می‌خورند جالب است بدانید که اگر دندان تمساح بشکند دندان جدیدی جایگزین آن می‌شود.

از رفتار‌های جالب این موجود می‌توان به حفر کانال‌های عمیق در کنار رودخانه‌ها و ساخت آبگیر‌هایی برای زندگی و فرار از گرما اشاره کرد که عمق بیشتر این کانال‌ها تا ۱۵ متر نیز می‌رسد که این می‌تواند به حفظ آب برکه‌ها و تالاب‌ها در فصول گرم سال و یا در زمان‌های خشکسالی کمک کند.

فصل جفت گیری گاندو‌ها در اسفند ماه است که پس از جفتگیری تا اردیبهشت ماه حدود ۲۵ تا ۳۰ تخم میگذارند که تخم‌ها در خرداد یا تیر به تبدیل به نوزاد شده، اما از این تعداد تنها حدود ۶۰ درصد آن‌ها تبدیل به نوزاد می‌شوند.

نوزادان گاندو‌ها بسیار حساس هستند به طوری که در مقابل بی‌آبی و گرمای زیاد تلف می‌شوند همچنین یکی دیگر از عوامل تلف شدن نوزادان گاندو‌ها شکار آن‌ها توسط پرندگان شکاری، مرغان ماهیخوار، سگ‌ها، روباه و شغال است که با این اوصاف تنها ۵ الی ۱۰ درصد تمساح‌ها به سن بلوغ می‌رسند.

یکی از اقدامات خوب سازمان حفاظت محیط زیست برای حفاظت از تمساح‌های پوزه کوتاه تاسیس زیستگاه و یا ایستگاهی برای زندگی این گونه از حیات وحش در منطقه حفاظت شده روستای باهوکلات است که در سال ۱۳۸۹ حدود ۳۰ تمساح پوزه کوتاه برای نگهداری به آن منطقه منتقل شد.

گفتنی است که بیشترین تراکم تمساح‌های پوزه کوتاه در کنارسد‌ها است و بر اساس قانون حفاظت از صید و شکار، شکار این‌گونه حدود ۲۰ میلیون تومان جریمه دارد.

مهمترین علت نابودی گاندو‌ها در کشور خشکسالی که از سال ۱۳۷۷ تا ۸۳ به دلیل خشکسالی‌های پی‌درپی جمعیت بسیاری از این گونه‌ها تلف شدند و در آخرین طبقه بندی به لحاظ ارزش و تعداد این گونه در دنیا در سال ۲۰۰۵ اینگونه جزء گونه‌های آسیب پذیر تقسیم‌بندی شد به طوری که در جهان تنها دو هزار و ۴۰۰ گونه تمساح پوزه کوتاه هم اکنون زیست می‌کنند.

از دلایل دیگر انقراض آن‌ها می‌توان به بروز سیلاب‌های سنگین در محل زندگی آن‌ها و خورده شدن نوزادان گاندو توسط تمساح‌های بالغ‌تر اشاره کرد. همچنین تغییر در ترکیب آب‌شیرین رودخانه‌ی سرباز به خاطر نشت انواع آلودگی‌های شیمیایی مثل آفت‌کش‌ها، علف‌کش‌ها، قارچ‌کش‌ها، روغن موتور یا مواد شوینده هم بر آینده این تمساح‌ها تاثیر منفی گذاشته است. همچنین برخی از گاندو‌ها در حین رد شدن از جاده‌ها به خاطر برخورد با خودرو‌ها کشته می‌شود هرچند تعداد این حوادث تاثیر زیادی بر آمار کلی مرگ‌و‌میر گاندو‌ها ندارد.

نکته پایانی این که گونه‌های در خطر انقراض به نوعی هویت ملی کشور ما محسوب می‌شوند و شهروندانی که حامی حیات وحش هستند، برای حمایت از این گونه‌ای ارزشمند باید تلاش بیشتری کنند.