کودک و نوجوان ژانر مفقوده سینمای ملی

ابراهیم فروزش: منابع بسیاری در ادبیات فارسی هستند که خاصیت تبدیل شدن به آثار سینمایی کودک را دارند

ابراهیم فروزش، کارگردان سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: در حوزه ساخت فیلم‌های کودک و نوجوان دو مسأله کمیت و کیفیت مطرح است. کشور ما حدود 82 میلیون نفر جمعیت دارد که حدود 30 تا 40 میلیون آن در محدوده‌ای سنی قرار دارند که می‌توان آنها را کودک یا نوجوان دانست و این قشر عظیمی که در جمعیت کشور ما وجود دارد خوراک فرهنگی هنری‌شان در فضای مجازی تأمین می‌شود و می‌بینیم شبکه‌های مختلف ماهواره‌ای برای صبح، ظهر و شب کودکان برنامه‌ دارند و تلویزیون ما در این ساعات کمترین برنامه‌هایش را به کودکان اختصاص می‌دهد.

فروزش خاطرنشان کرد: ما در حوزه سینمای کودک فیلمسازان کارکشته و با تجربه‌ای داریم که تلویزیون ما می‌تواند با استفاده از تجربیات این فیلمسازها به مقابله با تلویزیون‌های خارجی برود. قطعاً رقابت در هر زمینه می‌تواند سازنده باشد و در این رقابت اگر ما بخواهیم ورود پیدا کنیم می‌توانیم موفق باشیم چراکه قطعاً فیلمسازان ما کودکان ما را بیشتر می‌شناسند اما متأسفانه می‌بینیم که هر روز تعداد برنامه‌ها و سریال‌ها و فیلم‌هایی که به کودکان می‌پردازد کمتر از قبل می‌شود.

وی افزود: از طرفی روز به روز تعداد فیلمسازان ما بیشتر می‌شود و ما می‌توانیم از این نیروی تازه‌کار استفاده کنیم. فیلمسازان جوانمان واقعاً بااستعداد هستند و می‌توانند با توجهی ویژه و حمایت‌های لازم فیلم‌های کودک موفق و خوبی بسازند. متأسفانه نگاه به این حوزه برای ساخت آثار کودک و نوجوان به گونه‌ای است که می‌خواهند فقط کاری انجام داده و فیلمی بسازند و تحویل دهند تا سابقه کاری‌شان پربارتر شود و اینگونه کارها که قطعاً کیفیت خوبی ندارند کودکان را از آثار ایرانی منزجر کرده و دیگر رغبتی به دیدن این آثار ندارند.

این کارگردان در ادامه خاطرنشان کرد: قرار نیست که برنامه‌های کودک و نوجوان صرفاً برنامه‌های آموزشی باشند و اگر این برنامه‌ها در محتوا آثاری با کیفیت باشند کافی است. به محتوای آثار کودک و نوجوان باید توجه بیشتری شود. ما منابع بسیار خوبی برای قصه‌پردازی داریم و افسانه‌ها و قصه‌های زیادی وجود دارند که نویسنده‌هایمان می‌توانند به آنها رجوع کنند چراکه اکثر این آثار خاصیت سینمایی شدن را دارند و فقط باید فیلمنامه‌نویسانی داشته باشیم که توانایی انجام این کار را داشته باشند.

کارگردان فیلم سینمایی «خمره» در ادامه اظهار داشت: تعداد فیلم‌های خوب‌مان که بتوانند امروز نظر کودکان را به خود جلب کنند بسیار اندک است. از سینما کودک حمایت چندانی نمی‌شود و بخش خصوصی نیز با توجه به شرایط اقتصادی باید ریسک زیادی را به جان بخرد که سراغ ساخت یک اثر کودک برود و در نتیجه کمترین آثار سینمایی ما به کودکان مربوط می‌شود. نگاه به سینمای کودک نگاهی حقیرانه است و باید به مرور زمان با فرهنگ‌سازی این نگاه را از این سینما برداشت تا به آن اجازه دهیم به مرور زمان جای خود را در بین مخاطبان باز کند و شاهد باشیم که تهیه‌کننده‌ها به سراغ آثار کودک می‌روند.

وی افزود: در این سال‌ها تعداد تولیدات کودک‌مان از آنچه که نیاز جامعه است کمتر بوده و دلیل اصلی این اتفاق عدم حمایت از تولیدات سینمایی کودک و نوجوان است. باید نهادها و وزارت‌خانه‌های مختلف به کمک سینمای کودک بیایند. وزارت آموزش و پرورش می‌تواند در کنار وزارت ارشاد به کمک سینمای کودک بیاید و جزو حامیان آن باشد. بهتر است به آینده سینمای کودک خوشبین‌تر باشیم و از آن بیشتر حمایت کنیم. در بین آثاری که ساخته می‌شوند می‌توان استعداد و انگیزه را از سوی سازندگان آثار شاهد بود، فیلم‌هایی می‌بینیم که با کمترین امکانات کارهای اعجاب‌آوری می‌کنند و فیلم‌های بسیاری خوبی می‌سازند.

فروزش در پایان گفت: در سال‌های اخیر شاهد اکران فیلم‌های کودک هستیم. این اتفاق بسیار اتفاق خوشایندی است و اینکه یک فیلم سینمایی ساخته می‌شود و می‌تواند اکران شود باعث امیدواری است چرا که در گذشته فیلم‌های کودک خیلی سخت به اکران می‌رسیدند و می‌بینیم مردم نیز از این فیلم‌ها استقبال می‌کنند. این اتفاقات خوب می‌توانند منجر به پیشرفت و تولیدات بیشتر و بهتر در سینما شوند و اگر دولت به کمک این سینما بیاید قطعاً شاهد خواهیم بود که مردم از آثار کودک به خوبی استقبال می‌کنند.

فرزاد اژدری: سینمای کودک اهمیت چندانی در بین مسئولان سینمایی ندارد/ سینمای نوجوان کاملاً فراموش شده

فرزاد اژدری، کارگردان سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری برنا، اظهار داشت: در زمینه تولیدات مربوط به سینمای کودک اتفاقات خوبی رخ داده اما هنوز میزان تولیدات به اندازه مطلوب نرسیده اما کارگردان‌هایی که علاقه‌مند به ساخت فیلم کودک هستند با استقبال مردم ترس‌شان از تولیداتی در این زمینه از بین رفته و دیگر فیلمسازی برای کودکان کار ترسناکی نیست.

اژدری خاطرنشان کرد: امروز می‌بینیم فیلم‌هایی ساخته می‌شوند که موضوعات مطرح شده در آنها تا چند وقت پیش جزو خط قرمزهای فیلمسازی بوده، مسائلی چون جادو و آوازهایی که خوانده می‌شوند اتفاقات خوبی هستند که خیال‌پردازی در آنها به شکل پررنگی وجود دارد و دست فیلمسازان را برای پرداختن به موضوعات باز کرده است.

وی افزود: اما این اتفاقات خوب به اندازه کافی نبوده، با توجه به اینکه هر 4 یا 5 سال کودکان تغییر می‌کنند و نسل دیگری مخاطب فیلم‌ها قرار می‌گیرند باید فیلمسازان با دقت بیشتری فعالیت کنند چراکه به نظر من کودکان هر سال باهوش‌تر می‌شوند و با توجه به پر رنگ شدن رسانه در زندگی افراد کودکان نیز آشنایی بیشتری با رسانه‌ها دارند.

این کارگردان در ادامه گفت: من بارها دیده‌ام کودکان به نقد یک فیلم سینمایی کودک می‌پردازند و نقدشان کاملاً درست است که شاید یک فرد بالغ به نکته‌ای کودک توجه کرده، توجه نکرده است و این نشان می‌دهد کار کردن در این زمینه کار بسیار سختی است چراکه یک فیلمساز باید خود را در جایگاه یک کودک قرار دهد تا بتواند برای او فیلم بسازد.

کارگردان فیلم سینمایی «عملیات مهدکودک» خاطرنشان کرد: یکی از ایرادات بزرگی که به سینمای کودک و نوجوان ما وارد است به دیدگاه فیلمسازان ما برمی‌گردد. متأسفانه فیلمسازان ما وقتی سراغ سوژه‌ای در این زمینه می‌روند نگاهی که دارند به خودشان و نوستالژی‌ها و دلبستگی‌هایشان در دوران کودکی برمی‌گردد و هیچ ربطی به کودک امروز ندارد. ما برای فیلمسازی در این زمینه باید کودکان امروز را بشناسیم و برای آنها فیلم بسازیم. قطعاً کودکان امروز با کودکان 20 سال پیش تفاوت‌های بسیاری دارند که بسیاری از فیلمسازان به این موضوع توجه نمی‌کنند.

اژدری در ادامه تصریح کرد: نکته دیگری که می‌تواند بسیار حائز اهمیت باشد این است که ما نوجوانان را در سینما و تلویزیون‌مان فراموش کرده‌ایم. اگر توجهی به فیلم‌ها و سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی که طی این مدت ساخته و پخش می‌شوند داشته باشید متوجه می‌شوید نگاه تلویزیون و حتی سینما به نوجوانان نگاهی کودکانه است و به همین دلیل نوجوانان ما برنامه‌ای در سینما و تلویزیون ندارند و مجبور به دیدن فیلم‌ها و برنامه‌های بزرگسالان یا برنامه‌های خارجی هستند چرا که با برنامه‌های کودکان نیز ارتباط برقرار نمی‌کنند. 

وی افزود: متأسفانه مسئولان هنوز نتوانسته‌اند اهمیت سینمای کودک و نوجوان را درک کنند. قطعاً سینمای کودک و نوجوان باید امروز جزو مهم‌ترین مباحث فرهنگی هنری کشور باشد اما می‌بینیم تنها سینمای حائز اهمیت هنوز سینمای دفاع مقدس است و اگر در هر نهاد و سازمان دولتی یک فیلمنامه جنگی در مورد دفاع مقدس ببرید قطعاً انتخاب شده و برای ساخت از آن حمایت می‌شود اما فیلم کودک و نوجوان که اهمیتش به هیچ وجه کمتر از سینمای دفاع مقدس نیست اهمیت چندانی نزد مسئولان برای حمایت از تولید ندارد.

این کارگردان در ادامه اظهار داشت: ما امروز از لحاظ تکنیکی نیرو و قدرتی داریم که می‌توانیم آثار بسیار با کیفیتی تولید کنیم اما این قدرت و امکانات برای سینمای کودک هزینه نمی‌شود. به عنوان مثال فیلم سینمایی «مسخره باز» از جلوه‌های ویژه فوق‌العاده‌ای برخوردار است اما یک فیلم کودک که همین جلوه‌های ویژه را نیاز دارد کیفیت چندانی در این زمینه ندارد و به نظر می‌رسد سرمایه‌گذارها و کارگردانان خیلی رغبت و دقتی برای مباحث تکنیکی سینمای کودک ندارند و همچنان تصور از کودک به کودکان دهه‌های گذشته مربوط می‌شود.

وی در پایان تأکید کرد: متأسفانه عدم اهمیت به سینمای کودک تنها در بین مسئولان دیده نمی‌شود. همانطور که عنوان کردم طی این سال‌ها اتفاقات خوبی رخ داده اما نمی‌توان این اتفاقات را کافی دانست و دیگر مشکلات را نادیده گرفت. در همه جای دنیا ستاره‌های سینما در آثار کودک و نوجوان کشورشان نیز حضور دارند اما ما در فیلم‌های کودکمان هیچ ستاره‌ای نمی‌بینیم و این مسأله نشان می‌دهد که سینمای کودک حتی در بین سینماگران نیز چندان مهم به نظر نمی‌رسد و ستاره‌های ما نیز علاقه‌ای به حضور در فیلم‌هایی از این دست ندارند.

افشین هاشمی: در سینمای کودک نگاهی محتاط و عقب‌مانده به وجود آمده / در دهه 60 سینمای کودک بسیار پیشرو بود

افشین هاشمی کارگردان سینما در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: سینمای کودک یک مقوله مهم است و نیاز به بحثی مفصل دارد اما من اگر شکل عمومی‌ترش را بخواهم بگویم و بخواهم مشکلات موجود در این حوزه را بیان کنم به نظرم امروز به دلیل اینکه تولید سینمای کودک در بخش خصوصی در  ظاهر سود ندارد و فقط در  بخش دولتی فعال است متأسفانه نگاهی محتاط و عقب‌مانده در آن به وجود آمده است.

هاشمی تصریح کرد: همچنان قصه‌هایی که در این حوزه روایت می‌شوند از جنس قصه‌های کانون پرورش فکری کودکان است که در دهه پنجاه و شصت ساخته می‌شدند در صورتی که در همان دهه شصت سینمای کودک به دلیل پیشرو بودنش پرفروش و موفق بود. اتفاقا تمام آنچه در سینمای اصلی ما غیرمجاز، حرام یا غدغن است در سینمای کودک به بهانه کودکان مجاز است و ارائه می‌شود.

وی افزود: از جمله این مسائل می‌توان به رقص و آواز و شوخ طبعی و حتی شادی در دهه شصت اشاره کرد، این مسائل تمام چیزهایی هستند که اگر نگوییم قدغن در دهه شصت جزو منکرات بود ولی سینمای کودک اینها را به بهانه بچه ارائه می‌داد. در تمام مدتی که تلویزیون سریال‌های غمگین بچه‌گانه و کارتن نشان می‌داد و فقط سیزده بدرها که یک کارتن شاد داشت در سینمای کودک شادی و رقص و آواز داشتیم و این مسائل نشان از پیشرو بودن سینمای کودک نسبت به زمان خود دارد.

کارگردان فیلم سینمایی «خاله قورباغه» در پایان اظهار داشت: اما امروز که بچه‌های ما به بهترین انیمشین‌های روز دنیا که پر از خلاقیت و هیجان و جذابیت هستند، دسترسی دارند، نمی‌توانیم این بچه‌ها را با قصه‌های «اتل متل توتوله» و یک بزی که گم می‌شود گول بزنیم. ما باید قصه‌هایمان پر از تنش و جذابیت با سرعت کودک امروز باشد که با یک تکان دادن انگشت 20 صفحه اطلاعات را در اینترنت جابه‌جا می‌کند. ما قطعاً باید همگام با کودکان امروز پیش برویم و این عقب ماندن ما به عنوان تولیدکننده برآمده از نگاه محتاط دولتی است که طبیعتاً سینمای کودک را عقب‌مانده می‌کند.

هاشمی در پایان گفت: کودکان امروز دیگر با عناصر سرگرم کننده دهه 60 سرگرم نمی‌شوند و ما برای جلب توجه آنها تنها به قصه‌هایی مملوء از آواز و رقص نباید بسنده کنیم. قطعاً پیچیدگی‌های داستانی و جذابیت‌هایی که مخصوص کودکان امروز است باید برای فیلم‌های سینمایی‌مان مدنظر فیلمسازان قرار بگیرد.