حیاتی و مهم؛ مثل مشاوره‌های پیش و پس از ازدواج

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ به منظور استحکام نهاد خانواده، وزارت ورزش و جوانان توسعه مراکز تخصصی مشاوره را در صدر برنامه‌های خود قرار داده است.

هنوز هم کم نیستند افرادی که فکر می‌کنند مشاوره های پیش از ازدواج، یک کار فانتزی و نوعی کلاس گذاشتن است که فقط پول زوج‌ها را هدر می دهد. عده ای هم خودشان را عقل کل می‌دانند و با احتساب مدارک دانشگاهی که گرفته‎اند، گمان می‌کنند که برای انتخاب همسر و شروع یک زندگی مشترک، نیاز به راهنمایی گرفتن و مشاوره از هیچ کسی ندارند. حال آنکه اینگونه نیست.

 بر اساس آمارهای ارائه شده، بیشترین طلاق در پنج سال نخست زندگی مشترک و در میان زوج‌هایی صورت گرفته که اتفاقا تحصیلکرده بوده و دوره های مشاوره پیش ازازدواج را نگدرانده اند. به همین دلیل هم کارشناسان و مشاوران خانواده تاکید دارند که ریشه خیلی از همین طلاق‌ها را باید در جدی نگرفتن مشاوه‌های پیش و پس از ازدواج جستجو کرد.

خدمات مشاوره ازدواج فقط مختص دوران نامزدی نیست

از سوی دیگر باید گفت خدمات مشاوره پیش از ازدواج فقط مختص افرادی نیست که عقد کرده و دوران نامزدی را می گذرانند، بلکه حتی فردی که هیچ گزینه‌ای هم برای ازدواج ندارد، باید از خدمات مشاوره پیش ازازدواج استفاده کند تا در مرحله انتخاب شریک زندگی اش به خطا نرود.

دکتر ناصر قاسم‌زاد، مشاور و مدیرعامل جمعیت حمایت از سلامت، بهداشت و روان جامعه هم با اشاره به همین موضوع تاکید می کند: خدمات مشاوره پیش از ازدواج چند بخش را شامل می شود. یک بخش آن آگاه کردن یا همان دادن اطلاعات به افراد و بخش دوم نیز شامل غربالگیری است. در مرحله آگاه کردن به دنبال این هستیم که به فرد این آگاهی را بدهیم که قرار است وارد چه عرصه ای از زندگی اش شود و برای ورود به یک برهه مهم زندگی به نام ازدواج، باید از چه امکاناتی برخوردار باشد تا در مقوله شناخت، انتخاب همسر و اقدام به ازدواج به خطا نرود. در این مرحله ممکن است حتی هیچ گزینه ازدواجی هم وجود نداشته باشد، اما بسیار مهم است که فرد بداند برای داشتن یک زندگی زناشویی موفق باید چه اقداماتی انجام دهد.

او ادامه می دهد: اما در مرحله غربالگیری به عنوان بخش دیگری از خدمات مشاوره، ما با فردی مواجه هستیم که شریک زندگی اش را انتخاب کرده است و در یک مرحله مثل آشنایی قبل از ازدواج، نامزدی، دوران عقد یا حتی در سال های اول ازدواج قرار دارد. در اینجا ما در وهله اول به دنبال حفظ و تداوم خانواده هستیم، اما گاهی به این دلیل که آن بخش اول خدمات مشاوره شامل دادن اطلاعات به فرد طی نشده است، فرد به مشکل برخورده است و احساس می کند که انتخاب غلطی انجام داده است. البته ما در این شرایط برای زوج ها تصمیم نمی‌گیریم و تصمیم را به عهده خود آنها می‌گذاریم.  

این مدرس دانشگاه الزهرا و دانشگاه پیام نور خاطرنشان می کند: برای همان بخش آگاهی بخشی همواره پیشنهاد ما این بوده است که مجموعه ای ازدوره های آموزش اجباری مشاوره های پیش از ازدواج در سال آخر دوره دبیرستان برای دختران برگزار شود و برای پسران نیز همین شکل از آموزش ها در دوره سربازی یا سال دوم دانشگاه ارائه شود، زیرا پسرها با کمی تاخیرممکن است به پختگی لازم برای ازدواج برسند. این آموزش‌ها هم نباید مثلا محدود به چند ساعت آموزش فشرده باشد، بلکه باید شبیه یک ترم دانشگاهی و با حضور مشاوران خبره کشور برگزار شود تا این آموزش‌ها به شکل صوری انجام نشود و اثرگذاری داشته باشد. این مشاوره‌ها نیز باید کاملا منطبق بر واقعیت‌های جامعه و با در نظر گرفتن فرهنگ غیررسمی کشور باشد.

تداوم مشاوره ها تا 3 سال اول ازدواج

بر اساس آمارها، بیشترین آمار طلاق در همان سال های اول ازدواج ثبت شده است. به همین دلیل است که دکتر قاسم‌زاد، مشاور ازدواج و خانواده تاکید می کند: مشاوره‌های قبل و بعد از ازدواج باید معمولا تا سه سال اول ازدواج را هم در بر بگیرد، زیرا باید زوج ها با آیین همسرداری و نحوه نگهداری از نهال عشق در کانون خانواده آشنا شوند. همچنین در سال‌های اول زندگی مشترک باید درباره بحث فرزندآوری صحیح نیز اطلاعات لازم به زوج ها ارائه شود.

او با اشاره به تاثیر مخرب خرده باورهای غلط فرهنگی در امر ازدواج، یادآوری می‌کند: اینکه می‌گویند هیچ عشقی عشق اول نمی‌شود، یا اینکه مثلا می‌گویند به دنیا آوردن فرزند باعث رفع اختلاف بین زن و شوهر می‌شود و یا حتی گاهی زن و شوهری را که با هم اختلاف نظر شدید دارند، به سوختن و ساختن توصیه می‌کنند، همه اینها خرده باورهای غلط فرهنگی و عقاید پوسیده ای است که موجب افزایش رضایتمندی زندگی در بین زوج‌ها نمی‌شود، اما متاسفانه همین توصیه‌ها گاهی جایگزین دریافت مشاوره‌های علمی می شود و برخی خانواده‌ها اینگونه عقایدشان را به زوج‌ها تحمیل می‌کنند.

دکترقاسم‌زاد تصریح می کند: سیر صعودی نرخ طلاق هم درواقع به نوعی پشت کردن به همین قبیل باورهای غلط سنتی در امرازدواج و زندگی مشترک است. آگاهی دادن نسبت به این‌گونه خطرات و چالش های پیش روی زندگی مشترک، بخشی از اطلاعاتی است که در مشاوره های قبل و بعد از ازدواج به زوج ها ارائه می شود تا اسیر این‌گونه باورهای غلط نشوند.

نقش مهم دولت در توسعه مشاوره های قبل و بعد از ازدواج

اگرچه باید رسانه‌ها و نهادهای فرهنگ‌ساز تلاش کنند تا خدمات مشاوره قبل و بعد از ازدواج در بین خانواده های ایرانی به عنوان یک ضرورت کاربردی نهادینه شود، اما در این بین دولت هم نقش تاثیرگذاری دارد.

دکتر قاسم‌زاد نیز با اشاره به همین نقش مهم دولت در توسعه خدمات مشاوره، توضیح می دهد: حدود سه دهه از عمر علم مشاوره در ایران می‌گذرد. در این بین، حدود 20 سال می شود که بیمه شدن خدمات مشاوره قبل و بعد از ازدواج را خواستار هستیم که فعلا به نتیجه نرسیده است. انتظار می‌رود دولت‌ها برای حمایت از ازدواج جوانان و ثبات خانواده‌ها، گام عملی در این زمینه بردارند، به نحوی که سیاست حمایت از خدمات مشاوره نیز با تغییر دولت‌ها دگرگون نشود.

واقعیت این است که خیلی از زوج‌های جوان، توان پرداخت هزینه مشاوره های قبل و بعد از ازدواج را ندارند. در این شرایط، انتظار منطقی این است که همانطور که دولت برای درمان بیماری های جسمی، خدمات بیمه ای را توسعه می‌دهد، به همان نسبت هم خدمات مشاوره را تحت پوشش بیمه قرار دهد، زیرا اهمیت سلامت روان در جامعه به هیچ وجه کمتر از سلامت جسم نیست. افزایش سلامت روانی در جامعه، بدون هزینه کردن و سرمایه گذاری به دست نمی‌آید و درواقع اگر به دنبال ازدواج‌های موفق و پایدار هستیم، باید آماده باشیم که بهای آن را هم پرداخت کنیم.

البته شایان ذکر است که وزارت ورزش و جوانان گسترش مراکز تخصصی مشاوره‌های پیش و پس از ازدواج را در صدر برنامه های خود قرار داده و از این نظر باید از برنامه ریزان این وزارتخانه که با قشر مهم و حساس جوانان سروکار دارد، تجلیل کرد، اما بدون تردید کمکهای بیمه‌ای نیز می تواند درنهادینه سازی فرهنگ مراجعه به مشاوره موثر و تعیین کننده باشد.