حق الناس رسانه ملی بر گردن مردم!

سرویس فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ بی تردید یکی از رسالت های رسانه ملّی تولید آثار مرتبط  نمایشی ویژه مناسبت های ملّی و مذهبی است که در سالهای اخیر باتوجه خاص و سیاست گذاری های ویژه از سوی مدیران تلویزیون و گروه های فیلم و سریال هر شبکه به آن پرداخته می شود.

اینکه هر مناسبت ملّی و مذهبی نیازمند چه ژانری است و قرار است کدام نوع از مخاطب را درگیر خود کند موضوعی است که قطعا نیاز به تحقیقات وسیع میدانی درخصوص آن مناسبت خاص و البته مخاطب هدف آن اثر و مناسبت دارد.

بدون تردید باید گفت در ده سال اخیر آثار مناسبتی به خصوص در مناسبت های نوروز و ماه مبارک رمضان اتفاقات ویژه تلویزیون بوده است و حجم وسیعی از مخاطبان رسانه علاقمند بودند تا پیگیر  آثار سیما در این بازده زمانی باشند و به همین دلیل مدیران تلویزیون در این مناسبت های خاص زمام امور را به دست کارگردان ها و تهیه کنندگانی می سپردند که به لحاظ جایگاه هنری و سبقه مرتبط با آن مناسبت دارای کارنامه ای درخشان باشند.

در ادامه اما بازخورد تولیدات در مناسبت ها و توجهی که تماشاگران تلویزیون به این آثار داشتند باعث شد کم کم مناسبت های دیگر تقویم ملّی و مذهبی نیز مدنظر مدیران تلویزیون قرار گرفته  و مناسبت هایی چون ماه محرم، هفته دفاع مقدس، دهه فجر و غیره  نیز در جدول تولیدات مناسبتی تلویزیون قرار گرفت، تصمیمی مهم که البته به زیر ساخت لازم نیز نیاز داشت.

نکته ای که در این سرفصل مدنظر است به این مسئله بازمی گردد که اصولا نگارش فیلمنامه و کارگردانی آثار در مناسبتهایی از این دست با چه فاکتورها و ویژگی هایی همراه است؟

آیا میشود تولید سریال با موضوعی مرتبط با مناسبت های ملّی و مذهبی را به هر نویسنده ای سپرد؟

آیا ممکن است با هر سلیقه و دیدگاهی نویسنده یا کارگردان آثار مناسبتی شد؟

طبیعتا ساخت سریال در حوزه آثار مناسبتی نیازمند تحقیق وسیع میدانی و کسب اطلاعات لازم در آن موعد مد نظر است با این وصف که هر نویسنده ای نمیتواند در ژانر دفاع مقدس یا مناسبت دهه مبارک فجر سریال نویسی کند در حقیقت ساخت سریال با مضمونی مناسبتی نیازمند مقدماتی است که گاهی این زمان در اختیار تیم سازنده ،بخصوص تیم نویسنده قرار نمیگیرد و عملا شاهد افت تولیدات تلویزیون و رفع تکلیف برخی از سازندگان در مناسبت ها هستیم اتفاقی که میتواند بیشتر ضربه زننده باشد تا سود فرهنگی از آنهاحاصل شود.

در وضعیتی که مدیران تلویزیون از روزهای ثابت تقویم (مناسبت ها) مطلع هستند بدیهی است که می توان در یک تصمیم گیری به موقع هم گروه سازنده مناسب را با تمرکز کامل انتخاب کرد و همگروه سازنده این فرصت را داشته باشند تا قصه ای در خور و جذاب را روانه آنتن کنند و ضمن احترام مخاطب، حق الناس نیز دچار خدشه نشود.

مناسبت های ملّی و مذهبی گوشه ای از کارنامه اعتقادی و ملّی هر مملکتی است با عنایت به حس روحی و روانی مخاطب نسبت به این زمانهای خاص  پرواضح است که باتوقع بیشتری از رسانه ملی پای گیرنده نشسته و نیاز است تا این مخاطب را از دست ندهیم و با مراقبت از تولیدات رسانه، افرادی معتقد و مطلع از زمان آن مناسبت خاص را در تولید آثار نامزد کنیم.

شب «دهم» بعد از 20 سال مخاطب به تلویزیون می کشاند!

علیرضا سبط احمدی تهیه کننده تلویزیون در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری برنا درمورد سریال هایی که در مناسبت ها از رسانه ملی پخش می شود گفت: سریال های «مختارنامه» و «یوسف پیامبر» از سریال های موفق تاریخ اسلامی هستند که همیشه در مناسبت های تاریخی و مذهبی روی آنتن شبکه های مختلف تلویزیونی می روند. سریال «در چشم باد» هم همینطور، به عنوان یک سریال دفاع مقدسی تا حالا بسیار بازپخش شده و هربار هم مورد استقبال قرار گرفته است. اینگونه سریال ها مناسبتی نیستند و از جنبه ملی، تاریخی، مذهبی و... در سازمان جایگاه الف ویژه دارند و معمولا نگارش شان تحقیق  و بازه زمانی بالایی را می طلبد.

این تهیه کننده با اشاره به اینکه سریال های مناسبتی جایگاه ارزنده ای در تولیدات نمایشی ندارند بیان داشت: سریال های مناسبتی از نظر هزینه، فیلمنامه، ساخت و... یک برنامه ریزی مدون را می طلبد. متاسفانه به دلیل مشکلات اقتصادی و بودجه، تولید سریال های مناسبتی همزمان با رسیدن آن مناسبت تمام می شود. برای مثال بارها پیش آمده خودم سریال مناسبتی کار کردم اما آنقدر زمان محدود بوده که نتوانستم سریال را حتی یک بار بازبینی کنم و بعد به پخش تحویل دهم.

وی ادامه داد: در گذشته سازمان می گفت برای فلان مناسبت 4 کار بسازید، از بین آن، 2 سریال را پخش کنیم؛ دو سریال دیگر را هم در مناسبت دیگر روی آنتن می بریم. الان آنقدر بودجه محدود و زمان کم است که هم سازمان هم تهیه کنندگان در تنگنا هستند.

تهیه کننده سریال «خوب، بد زشت» تصریح کرد: ما هر سال مناسبت هایی مثل نوروز، دهه فجر، ماه رمضان، ماه محرم و... داریم. بنابراین نباید ساخت سریال برای این مناسبت ها را به دقیقه نود موکول کنیم. چراکه پایه و اساس موفقیت هر کار نمایشی تحقیق و پژوهش است. وقتی زمان محدود باشد تهیه کننده در انتخاب بازیگر، نگارش فیلمنامه حتی انتخاب عوامل پشت صحنه دچار بحران می شود.

سبط احمدی با اشاره به سریال سازی در دنیا اظهار کرد: پشت فیلم های هالیوود نگاه های مذهبی واتیکان حضور دارد و کاملا مشخص است بنگاه های مذهبی اسپانسر برخی از کارها می شوند تا بتوانند عقیده خود را در تمام دنیا دیکته کنند. متاسفانه در کشور ما اینگونه نیست و به بحث سریال سازی اهمیتی داده نمی شود. ما همیشهکار را سبک می گیریم، بودجه ناچیز اختصاص می دهیم، تحقیق و نگارش قوی و قدرتمند انجام نمی دهیم، همزمان با تولید؛ فیلمنامه می نویسیم و... طبیعی است در این شرایط با توجه به اینکه مغز کار ضعیف است نتیجه هم قدرتمند در نمی آید.

سبط احمدی با اشاره به سریال «شب دهم» گفت: این سریال بعد از 20 سال هنوز پخش می شود و هر سری هم مخاطب خوبی جذب می کند. این استقبال نشان می دهد حسن فتحی به عنوان کارگردان کار را سر سری نگرفته و روی تک تک دیالوگ ها و  فیلمنامه تمرکز کرده است. تقریبا می توان گفت بعد از «شب دهم» سریال مناسبتی درخشان برای ماه محرم نداشته ایم.

وی در پایان افزود: به طور کلی عمده ترین مشکل در تولید سریال های مناسبتی بحث بودجه و کمبود وقت است. همین مسئله کمبود وقت هم از نبودن بودجه ناشی می شود. 

ساخت سریال های مناسبتی مطالبه مردم از صدا و سیماست

ایرج محمدی، تهیه کننده تلویزیون با اشاره به ایام مناسبتی در ایران گفت: ما در کشورمان در طول سال با مناسبت‌های ملی، مذهبی و... مواجه هستیم که هر سال هم وجود دارد. مناسبتی نوشتن و تولید کردن برای نویسنده و کارگردان کار بسیار سخت و پیچیده‌ای است چراکه مضمون‌ها و شکل‌های مختلفی تاکنون در صدا و سیما کار شده است.

وی ادامه داد: در ایام ماه محرم بهترین زمان برای پخش سریال‌ها بعد از دهه اول است. چراکه در این ده روز مردم بیشتر به تکیه‌ها و حسینیه‌ها می‌روند و اگر سریالی پخش شود معمولا مورد استقبال قرار نمی‌گیرد. در هر صورت تلویزیون با آگاهی از وجود این مناسبت ها باید طوری برنامه‌ریزی کند که بدون برنامه نباشد. برای مثال همه آحاد مردم نمی توانند در مراسم‌های مذهبی شرکت کنند لذا تنها چشم امیدشان به تلویزیون است تا اغنای محتوایی و تصویری شوند.

تهیه‌کننده سریال «بزنگاه» با تاکید بر برنامه‌ریزی دقیق برای ساخت سریال‌های مناسبتی بیان داشت: برنامه‌های مناسبتی مطالبه شهروندان است که باید به آن توجه شود و برنامه‌ریزی دقیقی از طرف مدیران، تهیه‌کنندگان، کارگردانان، نویسندگان و... صورت گیرد. تلاش برای ساخت برنامه‌های مناسبتی باید جدی‌تر گرفته شود و از فرم‌های جدیدی استفاده شود. این را هم نباید فراموش کنیم بار مفاهیم و محتوا تنها نباید در ساختار سریال‌های نمایشی باشد. مثلا اگر مستند زیبایی در ارتباط با ایام محرم ساخته شود قطعا بسیار تاثیرگذار خواهد بود. گاهی اوقات در برخی ایام تلویزیون فاقد سریال‌های نمایشی است که در این صورت مستند و حتی برنامه‌های ترکیبی می‌تواند به خوبی جای آن را به خوبی پُر کند.

محمدی با اشاره به سریال‌های مناسبتی که در کارنامه خود دارد افزود: برای ماه محرم چند سریال برای سنین کودک و نوجوان کار کردم و یک سریالی هم به نام «باران عشق» به کارگردانی احمد امینی که خوشبختانه در زمان خود تاثیرگذار بود. برای ماه مبارک رمضان هم کارهایی مثل «خانه به دوش»، «متهم گریخت»، «بزنگاه» و... را کار کردم که در زمان خود بسیار پرمخاطب بود.

تهیه‌کننده سریال «خانه به دوش» درمورد سریال «شب دهم» گفت: زمانی که این سریال پخش می‌شد ماه محرم همزمان با عید نوروز بود. این سریال علاوه بر نگاه مذهبی که داشت یک قصه عاشقانه را روایت می‌کرد. در آن سال تلویزیون سرشار از سریال‌های پرمحتوا و فاخر بود. ما الان به شدت نیاز داریم تا برای این مناسبت ها که با پوست و گوشت مردم آمیخته شده است سریال بسازیم و هرچقدر در این زمینه کار کنیم کم است.