لزوم بستر سازی دانشگاهها برای ایجاد اشتغال و کارآفرینی با آموزش مناسب/ جایگاه طراحی در ایران مشخص نیست +ببینید

به گزارش خبرگزاری برنا از گیلان ؛ یکی از دغدغه های دانشجویان رشته معماری مساله ی اشتغال است. با توجه به اشباع بودن این رشته بسیاری از دانشجویان، شانس کسب درآمد از دانش طراحی خود پیدا نمیکنند. با نگاهی دقیق به این مساله میتوان نتیجه گرفت که راه اشتغال در معماری تنها در دفاتر معماری خلاصه نمی شود . طراحی محصول یکی از رشته هایی است که بسیاری از معماران پر آوازه ی داخلی و خارجی نیز به آن اشتغال دارند. نمایشگاه " از ایده تا اجرا" حاصل کار دانشجویان مقدمات طراحی دو معماری به همت  مهندس مازیار همتی ماسوله، یکی از مدرسین این درس به تاریخ ششم و هفتم مهر ماه در شهر رشت برای دانشجویان برگزار شد و مورد استقبال علاقمندان قرار گرفت .

گفتگویی انجام دادیم با مهندس مازیار همتی مدرس دانشگاه در خصوص این نمایشگاه و در زمینه ی جایگاه رشته ی معماری و طراحی صنعتی نظرات وی را جویا شدیم که در ادامه می خوانید :

جایگاه طراحی و معماری در صنعت را در ایران چگونه می بینید ؟

 اساسا طراحی و دیزاین کردن به مقوله های مختلفی تقسیم می شود .دیزاین کردن مترادف آرت و هنر نیست چون Art هنر محض است اما در دیزاین کردن باید ملاحظاتی در نظر گرفته شود .در مقوله ی معماری مخاطب بسیارمهم است ، اینکه کارفرما چه کسی است و کار در کجا ساخته می شود و اقلیم به چه صورتی است و بودجه ی کار چقدر می باشد و هزاران مورد دیگری که بر روی کار طراحی تاثیر میگذارند. اگر بخواهیم جایگاه طراحی  معماری را در ایران بسنجیم، معماری در فیلد صنعت قرار نمی گیرد و معماری یک کنش اجتماعی است. جایگاه و ارزش طراحی معماری در ایران  کاملا مشخص است. اگر در شهر قدم بزنیم واقعا از منظر شهری لذت نمیبریم و همین امر نشان می دهد که جایگاه معماری نزد مردم در درجات بعدی ارزش قرار دارد. همان فردی که سرمایهی خود را صرف ساخت و ساز میکند و به جای اینکه معماری خلق کند ساختمان سازی میکند، برای تفریح به خارج سفر میکند تا از معماری و منظر شهری آن شهرها لذت ببرد. در واقع هزینه ای که باید صرف ارتقای کیفیت محل زندگی خودش میکرد را به خارج از کشور میبرد. ما به لحاظ معماری بسیار عقب مانده هستیم. در دوره هایی از تاریخ معاصر ایران به خوبی در حال پیش رفتن بودیم و معماران پیشرو مانند گابریل گورکیان (1892-1970 میلادی) هوشنگ سیحون (1299-1393 هجری شمسی) کامران دیبا، حسین امانت و... در این زمینه کار میکردند. اما متاسفانه منقطع شد و دوره ی افولی را پس از جنگ تجربه کردیم. اکنون شاید دوباره جرقه های خوبی در این زمینه زده شده باشد و کارهایی نیز در حال انجام است اما به لحاظ کلی بسیار ضعیف هستیم .

نقش طراحی صنعتی در برند سازی و جلب مشتری به نظر شما چقدر اهمیت دارد ؟

 طراحی صنعتی میتواند از خلق اشیای روزمره مانند چراغ، اجاق گاز و.. تا طراحی خودرو، طراحی وب و نرم افزار و... را شامل شود. در طراحی صنعتی نیز از نظر مقایسه ی برندهای داخلی با خارجی باز هم کشور ما ضعیف است و تا زمانیکه ساختار آموزشی تغییر نکند فکر نمی کنم اتفاقات مثبتی در این  مقوله رخ دهد.

 مقولهای به نام Design Brief یا تفهیم نامه ی طراحی وجود دارد، که تاثیر طراحی بر کسب درآمد را بررسی می کند. این مبحث با نقشه ی تجاری یا بیزینس پلان ترکیب میشود. به عنوان مثال شما می خواهید یک محصول را تولید کنید باید به مقولاتی نظیر تاثیر طراحی بر مخاطب، تاثیر طراحی بر روش ساخت و امکانات، تاثیر طراحی بر هزینه ی ساخت و حمل و نقل و... توجه کنید. این مقولات از طراحی خود محصول شروع می شود و طراحی بسته بندی (طرح تایپوگرافی، ساختار و نحوه ی باز و بسته شدن)، کاتالوگ و... را شامل می شود. یکی از مثال های مهمی که می توان در این مقوله بررسی کرد محصولات شرکت اپل است. طراحی منحصر به فرد تمام قسمت های این محصول را شامل می شود و در مقایسه با سایر رقبا، کاملا منحصر به فرد است. از طراحی آیفون، آی پد، مک بوک و... گرفته تا طراحی سیستم عامل آی او اس و معماری الکترونیکی این محصولات، کاملا پیشرو و ممتاز هستند.

آیا از لحاظ آکادمیک و دانشگاهی به مقوله ی طراحی حرفه ای پرداخته می شود ؟

 در طراحی آکادمیک یک سری از مقولات پایه ای را دانشجو فرا میگیرد ولیکن دانشجو برای فرآیند کار آماده نمیشود چون دانشگاه و ساختار آموزشی کشور هدف روشنی را جلوی پای دانشجو نمیگذارد. در کلاس مقدمات طراحی معماری که به عنوان مدرس در خدمت دانشجویان بودم، تصمیم گرفتم که این هدف گذاری را از یک بحث انتزاعی به یک مبحث واقعی تغییر دهم و حاصل آن نمایشگاه از ایده تا اجرا شد. با این ایده دانشجو برای هدف خود تلاش می کند و می داند که محصول کلاس یک کار واقعی خواهد بود .این وجود هدف مشخص، سبب می شود که دانشجو به تحصیل نگاهی پیش پا افتاده نداشته باشد و صرفا به دنبال پاس کردن آن واحد نباشد. این مقوله مختص دانشگاه خاصی نیست. در تمامی دانشگاهها این اتفاق می افتد اما شدت و ضعف دارد . ارتباط دانشگاه با اشتغال قطع شده و این دو قرابتی با هم ندارند. این قطع ارتباط از بعد کالبدی دانشگاه ها هم قابل بررسی است.  

بازار کار رشته های معماری و طراحی صنعتی چگونه است ؟

 فارغ التحصیلان رشته های معماری و هنر بر طبق آمار جز چهارمین رشته های بیکار در کشور هستند و شاید بتوان گفت به جهت پذیرش بسیار بالای دانشجوهای این رشته ها که بصورت لجام گسیخته و بدون هیچ هدف مشخصی توسط دانشگاه های مختلف صورت گرفته، سبب شده که کیفیت آموزش به شدت افت کند.

از طرفی دیگر، با یک حساب سر انگشتی می توان دریافت اگر تعداد دفاتر و شرکت هایی که در عرصه ی معماری ، ساخت و ساز و عمران در گیلان فعالیت می کنند را  محاسبه کنیم، تعداد آنها زیاد هستند، اما آیا همه ی این شرکت ها می تواند پروژه و کار بگیرند؟! این خیل عظیمی از دانشجویان که هر سال در مقاطع مختلف فارغ التحصیل می شوند آیا با تعداد آن شرکت ها تناسب دارد ؟ تعداد فارغ التحصیلان بسیار بیشتر از جاهای خالی کار هستند و برای اینکه فردی بخواهد شغل را برای خود دست و پا کند باید در کار خود عجوبه ای باشد و روابط داشته و همچنین به حقوق کم نیز قانع باشد .

 بنده فکر کردم که با این اوصاف ما باید فیلد جدیدی را بگشاییم که یکی از آنها طراحی محصول است فرقی نمی کند برای تولید چه محصولی باشد اما آنچه که مهم است این طراحی یک محصول می تواند موجب بیزنس شود .کاری که در همه ی دنیا انجام می شود این است که دانشگاه بستر کارآفرینی است. دانشگاه هایی نظیر استنفورد با سرمایه گذاری در شرکت های موجود در دره ی سیلیکون توانسته درآمدی سالیانه ی بیشتری از درآمد نفتی کشورهایی نظیر ایران و عربستان داشته باشد. همین نسخه می تواند با مقیاس های کوچک در دانشگاههای کشورمان مورد استفاده قرار گیرد و سبب ارتقای رفاه همگانی شود.

در خصوص نمایشگاه از ایده تا اجرا توضیح دهید .

ما تلاش کردیم که نمایشگاهی در مقیاس بسیار کوچک برای پیوند دانشگاه با مخاطبان جامعه برپا کنیم و امکانات ما نیز فوق العاده ناچیز بود. بر طبق سرفصل مصوب وزارت علوم دانشجویان باید تمریناتی را انجام می دادند. آنها از ایده پردازی شروع کردند، اتود زدند، نقشهای کار را نهایی کردند و در نهایت برای اینکه کار خود را بسازند با مراجعه به استادکاران مختلف توانستند یک محصول قابل عرضه تولید کنند. آنها برای آن محصول قیمت گذاری کردند و در نمایشگاه در معرض دید عموم قرار دادند و برخی از آنها توسط مخاطبان نمایشگاه خریداری شد. پیش از آنکه دانشجویان شروع به کار کنند از آنها خواستم که به بازار بروند و به فروشندگان پرسش نامه هایی ارائه بدهند و در خصوص مخاطبین، قیمت، مصالح و... موضوعات انتخابی خود نظیر زیور آلات، مبلمان، چراغ و... اطلاعات کسب نمایند. این نمایشگاه در واقع خروجی و عصاره ی کلاس بود و  برخی کارهای بچه ها به فروش رفت. البته باید توضیح دهم که تولید محصول یکی از تمرینات من به دانشجویان بود. همچنین نیمه ی اول کلاس هم توسط سرکار خانم مهندس "مانا بخشنده" تدریس شد که در زمینه ی ارتباط ترکیب بندی های دو بعدی و سه بعدی در قالب موضوعات مختلف با دانشجویان کار شد.

در زمینه ی تجربیات خود و فعالیت هایی که از ابتدا تا کنون داشته اید توضیح دهید

 من فوق لیسانس معماری از دانشگاه گیلان هستم، مقطع کارشناسی را در دانشگاه شهید رجایی تهران به پایان رساندم و پیش از اینکه وارد مقطع کارشناسی ارشد بشوم در کارگاه نجاری پدرم شروع کردم به طراحی و ساخت چند نمونه از آثار طراحان مختلف و توانستیم چند محصول را که به لحاظ ساخت پیچیده بودند را بسازیم. بعد از این مرحله کم کم شروع کردم به طراحی محصول و اتود زدن و نتیجه آن هم محصولات و پروژه هایی شد که تولید گردید و به فروش رسید.

 همچنین چند ورکشاپ محصول محور برگزار کردم. در این رویدادها تیم های مختلف سازه هایی با موضوع مشخص را با نظارت بنده طراحی کردند و سپس طراحی آنها را توسعه دادم و جزییات طرح آنها را کامل کردم و در یک روز مشخص این سازه ها را با هم ساختیم. هم اکنون این سازه ها در دانشگاه گیلان و جهاد دانشگاهی موجود است. به علاوه بنده مدرس مقطع کارشناسی معماری نیز هستم و دروس پایه ی معماری را تدریس می کنم. سعی ام بر این است که ذهن دانشجویان را از ابتدا به درستی شکل دهم تا راه صحیحی را در آینده طی کنند .

علاقه ی فردی شما بیشتر در زمینه کار با چه متریال و ماده ای است ؟

 در کل من به قاعده های طبیعی خیلی اعتقاد دارم. هر متریالی ویژگیهایی دارد که آن ویژگی ها سبب می شود که فرم ها به ما تحمیل شود. به عنوان مثال آجر قوس زدن را می طلبد، اگر بخواهید یک دهانه را با آجر پوشش دهید باید از قوس استفاده کنید. این موضوع در متریال های دیگر نیز صدق می کند، چوب، فلز، شیشه، سنگ و... هر کدام ویژگی های خاص خود را دارند و باید در جای مناسب به کار روند. .هر متریالی اگر با ساختار طبیعی خود بکار رود مورد علاقه ی من است و از ساختار متریال به فرم رسیدن برایم ارزشمند است. هر چه دانش روی مصالح و ویژگی های آن بیشتر شود، می توان فرم های بیشتری را تولید کرد.

اگر سخنی در پایان دارید بفرمایید.

 امیدوارم رویدادهایی نظیر این نمایشگاه در جامعه تکثیر شود. معلمی یکی از سخت ترین مشاغل است ولی در کشورمان درآمد پایینی دارد. این قضیه رغبت معلمان را برای کار از بین می برد و فعالیت هایی که مستلزم پیگیری و نظارت شدید مدرس است در دانشگاه عقیم می ماند. این قضیه سبب می شود معلمان و دانشجویان به حداقل فعالیت در دانشگاه قانع شوند. امیدوارم که از فعالیت های اینچنینی حمایت شود چون در نهایت سود این خروجی ها به جامعه می رسد. با تداوم این فعالیت ها انسان هایی تربیت می شوند که در کار خود  حرفه ای هستند. این مساله در رشته ی معماری موجب می شوند که از شهر و محیط اطراف خود لذت بیشتری ببریم و محیطمان جای بهتری برای زیستن شود.