علت اصلی دفن امام رضا (ع) در مشهد+اسناد دقیق

به گزارش برنا؛ در آن زمان پایتخت مأمون مرو بود، و امام رضا(ع) در مدینه بودند. مأمون مأموران خویش را جهت انتقال امام به مرو به مدینه رهسپار کرد، و امام (ع) از طریق مدینه به بصره و از آنجا به اهواز و سپس فارس و خراسان و از خراسان به مرو رفتند.(2)

ولایت عهدی امام رضا (ع) مقارن بود با پنجم رمضان سال 201 هجری قمری(3) و شهادت آن حضرت مصادف بود با آخر صفر سال 203 هـ.ق(4) که امام تقریباً مدت دو سال در  مرو اقامت داشتند. در این مدت عباسیان که محل تجمع و نفوذشان عراق و بخصوص شهر بغداد بود از عملکرد مأمون مبنی بر ولایت عهدی امام رضا (ع) ناراضی بودند، تا اینکه عاقبت علیه مأمون سر به شورش برداشتند. عباسیان بر این عقیده بودند که با وجود ولایت عهدی امام رضا (ع) قدرت از دست بنی عباس خارج خواهد شد. مأمون که نگران اوضاع بود، برای سامان دادن اوضاع عراق و تسلط بیشتر بر حکومت به همراه امام رضا (ع) راهی بغداد شد. اما در بین راه در روستای سناباد مرموزانه امام را به شهادت رساند، و برای اینکه ارادت ظاهری خویش را در بین مردم نسبت به امام حفظ کند و از اتهام کشتن امام رضا (ع) خود را تبرئه کند، آن امام شهید را در کنار قبر پدر خود هارون الرشید، در منزل حمید بن قحطبه در همان روستای سناباد به خاک سپرد. (5)

اما علت دفن هارون این بود که در سفرش به خراسان، زمانی که به سناباد رسید بیمار گشت و بیماریش شدت یافت تا اینکه از دنیا رفت و در همان جا به خاک سپرده شد. (6)

البته طبق روایات مأمون بسیار خواهان این بود که امام رضا (ع) را در پایین پای هارون دفن کند ولی جریانهای خارق‌العاده‌ای رخ داد که بعداً مجبور شدند امام (ع) را بالای سر هارون دفن کردند.(7)

خلاصه کلام؛ مأمون در ابتدا با حیله و نزدیک شدن به سادات علوی و محکم ساختن پایگاه حکومتی خویش در میان مردم و رهایی از شورشها و قیامهای علویان، امام رضا(ع) را با زور و تهدید به قتل، ولیعهد خویش ساخت. امام که در این مدت از محبوبیت بسیاری در میان مردم برخوردار گشته بود، نقشه های مأمون را نقش بر آب ساخت.

مأمون که حکومت خویش را در خطر دید، با شورش عباسیان علیه خود، دیگر درنگ را جایز ندانست و امام (ع) را در مسیر برگشت از مرو به بغداد در روستای سناباد به شهادت رساند و در همان مکان به خاک سپرد.

آن مکان که به مشهد الرضا (ع) شهرت یافت (یعنی محل شهادت امام رضا (ع))، بتدریج در طول سالیان محل زیارت و سپس تجمع شیعیان گردید، و به گونه ای وسعت یافت که روستای سناباد در داخل شهر مشهد قرار گرفت.

منابع:

1ـ زندگانی دوازده امام، هاشم معروف الحسینی، ص398.

2ـ امامان شیعه و جنبشهای مکتبی، علامه محمد تقی مدرسی، ص278.

3ـ  زندگانی دوازده امام، ص410.

4ـ همان، ص435.

5ـ همان، ص439.

6ـ مقتل مطهر، مجموعه روضه های شهید مطهری، جعفر صالحان، ص333.

7ـ همان.