مجازات فحاشی در قوانین جمهوری اسلامی ایران چیست؟

به گزار گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ در این میان بعضی جرم‌ها از کج‌روی زبان می‌خیزند: فحاشی. مهم‌تر آن که طبقه‌بندی فحش نیز میان اعمال جرم‌انگاری شده بی‌نظیر است. مجازات فحاشی در قانون مجازات ایران درجات و سطوح مختلف و متفاوتی دارند.

در شرایط فعلی جامعه که مردم آستانه تحمل‌شان پائین آمده و زود از کوره در می‌روند، کوچکترین کلمه‌ای ممکن است مصداق توهین محسوب شود و فرد با استناد به چنین ادعایی بخواهد اعاده حیثیت کند و فرد توهین کننده را مورد پیگرد قانونی و حقوقی قرار دهد.

مجازات فحاشی

البته در ایران به‌دلیل اطاله دادرسی و عدم آشنایی مردم با حقوق‌شان این موضوع شاید چندان مصادق نداشته باشد اما در سایر کشورها قوانین در این زمینه سختگیرانه وضع می‌شود و حقیقتا فرد یا افرادی که دیگران را مورد توهین یا افترا یا هتاکی قرار می‌دهند، منتظر برخود قانونی برای مجازات فحاشی خواهند بود.

با این اوصاف چند سالی که با آگاه‌تر شدن مردم نسبت به حقوق‌شان شاهد برخوردهای حقوقی‌تر نسبت به جرم توهین هستیم.

همانطور که جرایم علیه وضعیت جسمانی اشخاص سبب واکنش کسی که مورد ستم و جنایت واقع شده و جامعه برابر مجرم می‌شوند، جرایم علیه اشخاص و شرافت افراد هم همینطور است زیرا این جرایم چنان آسیب روحی و روانی‌ای در پی دارد که در بسیاری از موارد مداوا و درمان آن بسیار سخت‌تر و دشوارتر از صدمات و ضررهای مالی و جسمی است.

برای تحقق جرایمی از جمله توهین یا افترا  باید ۳ رکن همزمان وجود داشته باشند؛ رکن قانونی، رکن مادی و رکن معنوی.

توهین در لغت به معنای خوار کردن، سبک داشتن، خواری و خفت آمده است. البته جرم توهین دارای اقسامی نیز است:  توهین ساده عبارت است از توهین و اهانتی که به‌رغم دارا بودن وصف مجرمانه از هیچ کیفیت مشدده‌ای برخوردار نیست. این جرم در ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵ پیش‌بینی شده است که مقرر می‌دارد «توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک، چنانچه موجب حد قذف نباشد، به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا ۵۰ هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود»

برخی معتقدند توهین به اشخاصی که در قید حیات نیستند نیز مشمول ماده ۶۰۸ می‌شود. به‌نظر می‌رسد واژه« افراد» در ماده فوق به انسان‌های زنده اشاره دارد و در نتیجه توهین به مردگان تنها در صورتی می‌تواند مشمول ماده مذکور قرار گیرد که عرفاً توهین به بازماندگان تلقی شود و در واقع آنان بزه دیده محسوب می‌شوند. این موضع در تبصره ۲ ماده ۳۰ از قانون مطبوعات مصوب سال ۱۳۶۴ نیز پذیرفته شده است که به موجب آن «هرگاه انتشار مطالب مذکور در ماده فوق راجع به شخص متوفی بوده ولی عرفاً هتاکی به بازماندگان وی به حساب‌ آید هر یک از ورثه قانونی می‌تواند از نظر جزایی یا حقوقی طبق ماده و تبصره فوق اقامه دعوی نماید»

تنها گفتن فحشی که متضمن نسبت ناموسی ناروا باشد، قذف نیست. قانون می گوید چنانچه افرادی نزد مراجع قضایی به عنوان شاهد زنا یا لواط دیگران حاضر شوند، اما شهادت آنها مستند به مشاهده نباشد یا تعدادشان به حد نصاب لازم برای شهادت نرسد، عمل آنها نیز قذف و مستوجب مجازات ۸۰ ضربه شلاق خواهد بود. نکته پایانی آن که قذف محدود به گفتن فحش ناموسی نیست، نوشتن آن یا درج الکترونیک (نظیر انتشار در اینترنت یا ارسال ایمیل) نیز طبق قانون جدید مجازات اسلامی جرم انگاشته شده است.

برخی معتقدند توهین به اشخاصی که در قید حیات نیستند نیز مشمول ماده ۶۰۸ می‌شود.

جز در مواردی که در قانون به آن اشاره شده است، علنی بودن توهین شرط تحقق آن محسوب نمی‌شود. در واقع اگر کسی هم در یک مکان خصوصی و بدون حضور شاهد به دیگری توهین کند مرتکب جرم می‌شود، حتی حضور مخاطب توهین هم شرط تحقق نیست، ممکن است شخصی به کسی که در میان جمعی حضور ندارد توهین کند. حال آیا منظور از حضور، حضور فیزیکی است بلکه همین که شخص مخاطب، مثلاً از طریق تلفن، الفاظ توهین‌آمیز را می‌شنود یا از طریق ارتباط اینترنتی حرکات توهین آمیز را مشاهده کند کفایت می‌‌کند.

بنابراین می توان نتیجه گرفت جرم توهین مقید به نتیجه نیست و در واقع یک جرم مطلق است. اگر مخاطب روحیه بالایی هم داشته باشد حتی اگر عملاً از توهین ناراحت نشود باز هم مجازات فحاشی ، به صرف موهن بودن رفتار مرتکب از نظر عرف، محقق شده است.

مجازات فحاشی یک جرم عمدی است و ارتکاب غیرعمدی آن در حقوق جزا شناخته شده نیست یعنی مرتکب «عمد در ارتکاب رفتار موهن نسبت به دیگری» را داشته باشد در واقع این مطالب به دو مورد اشاره می‌کند:

1- مرتکب در ارتکاب عمل خود عامد باشد یعنی در حالت خواب و هیپنوتیزم و مستی نباشد و کلاً بدون اراده مرتکب صورت نگیرد.

2- مرتکب از موهن بودن رفتار خود اطلاع داشته باشد، برای مثال برخی تفاوت‌های فرهنگی یا زبانی باعث عدم‌اطلاع وی نباشد.

گاهی ممکن است گفتار و رفتار توهین آمیز کسی نسبت به دیگری به‌ گونه‌ای باشد که به جای آنکه صرفاً موجب تخفیف شخصیت و تحقیر او شود ارتکاب عمل مجرمانه‌ای را به‌طور صریح به وی نسبت دهد که این نوع گفتار و رفتار موجب تشدید مجازات مرتکب در مقایسه با توهین ساده خواهد شد.

مستند قانونی مجازات فحاشی ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی است که در آن آمده: توهین یا اهانت عبارت از کاری ( اعم از قول، اشاره و عمل) است که متضمن اسناد و اخبار نبوده و به نحوی از انحاء در حیثیت متضرر از این جرم نوعی وهن وارد کند.

توهین در معنای اخص عبارت است از نسبت دادن هر امر وهن آور اعم از دروغ یا راست، به هر وسیله و طریقه‌ای که باشد یا انجام دادن هر فعل یا ترک فعل که از نظر عرف و عادت موجب کسر شان یا پست شدن طرف می شود.

با استناد به مواد قانونی ذکر شده نباید از نظر دور داشت که شاید بسیاری از رفتارهایی که روزانه رخ می‌دهد مصداق توهین محسوب می‌شوند و با علم به مجازاتهای قانونی منظور شده در قانون مجازات می‌توان فرد توهین کننده را مورد پیگرد قانونی قرار داد.