چرا کف یا پاشنه پایمان درد می‌گیرد؟! +معرفی علائم و عوامل

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ درد کف پا و یا پاشنه پا از جمله دردهایی است که معمولا افراد مختلف آن را تجربه می‌کنند.

درد کف و پاشنه پا

کف پای دردناک از جمله مشکلات شایعی محسوب می‌شود که درد در استخوان کنار انگشت شست، پینه‌ها و میخچه‌ها، درد انگشتان پا، التهاب مفاصل و آرتروز از علل شایع آن است.

درد پشت پاشنه پا معمولا به علت التهاب تاندون آشیل و یا بورسیت (التهاب کیسه‌ای که حاوی کمی مایع است و بین تاندون و استخوان قرار می‌گیرد) ایجاد می‌شود.

شایعترین علت ایجاد کننده‌ی درد کف پا التهاب نوعی بافت همبند است که در این ناحیه قرار گرفته و در اصطلاح آناتومی به آن فاشیا گفته می‌شود.

مکانیسم آسیب دیدگی چگونه است؟

•  وارد شدن مکرر نیروی کششی و فشاری به قوس کف پا.
•  اختلال آناتومی کف پا که نیروی زیادی را به این ناحیه وارد کند مانند کف پای صاف.
•  وجود دوره‌هایی از آسیب دیدگی و بهبود این ناحیه.
•  سپس در اثر آسیب واسطه‌های شیمیایی التهابی آزاد می‌شوند که درد ایجاد می‌کنند.
•  در برخی موارد کف پای صاف ممکن است در مواردی در این ناحیه به صورت خودبخود دچار پارگی شود.
•  در اثر التهاب بافت آسیب دیده به صورت بافت همبند (اسکار) ترمیم می‌شود و آهکی شدن بافتی (کلسیفیکاسیون) ایجاد می‌شود که دردناک خواهد بود.

درد پشت پاشنه در چه صورتی خطرناک است؟

•  سن بالای ۴۰ سال
• اضافه وزن
• بی تحرک بودن فرد
• کاهش حرکات رو به بالای مچ پا (دورسی فلکشن)
• راه رفتن مکرر روی سطوح سخت
• پوشیدن کفش تخت

توجه به این نکته خالی از لطف نیست که؛ شواهد کافی مبنی بر ارتباط شغل با التهاب بافت همبند کف پا (فاشئیت پلنتار) وجود ندارد و نمی‌توان آن را یک آسیب شغلی دانست.

علائم درد کف و پاشنه پا

درد ممکن است در یک محل مشخص احساس نشود و یا ممکن است درد در زیر پاشنه، پشت پا یا در مچ پا احساس گردد، اما اگر درد به قسمت جلوی پا، پنجه‌ها و یا به ساق پا انتشار پیدا کند ممکن است آسیب نخاع کمری مطرح باشد.

درد در اوایل صبح و با گذاشتن پا روی زمین بدتر شده و پس از یک دوره استراحت بهتر می‌شود، اما معمولا در طول روز و با حرکت بیشتر پا‌ها درد بهتر می‌شود. ماهیت درد حالت کششی و از هم گسیختگی دارد.

در معاینه خم کردن مچ پا به بالا (حرکت دورسی فلکشن) به علت ایجاد کشش در بافت همبند کف پا (فاشیا) سبب ایجاد درد شده و بطور معمول تورم وجود ندارد یا کم است.

شایع‌ترین دلایل موضعی درد پاشنه پا

• فاسئیت پلانتار (التهاب نیام کف پا)

فاسئیت پلانتار التهاب درد غلاف کف پا است، یک نوار فیبری از بافت که در کف پا قرار دارد و به حمایت از قوس کف پا کمک می‌کند.

فاسئیت پلانتار زمانی رخ می‌دهد که غلاف کف پا تحت فشار یا بار بیش از حدی قرار بگیرد. این باعث می‌شود پارگی‌های کوچکی در فیبر‌های غلاف ایجاد شود، خصوصاً در محل اتصال غلاف به استخوان پاشنه.

هر فردی ممکن است به فاسئیت پلانتار دچار شود، اما این عارضه در میان این گروه از افراد شایع‌تر است:

• مبتلایان به دیابت
• افراد چاق
• زنان باردار
• دوندگان
• والیبالیست‌ها
• تنیس‌باز‌ها
• افرادی که ورزش‌های استپ آیروبیک و بالا رفتن از پله را انجام می‌دهند.
• همچنین هل دادن و جابجا کردن وسائل بزرگ یا اثاثیه منزل، یا پوشیدن کفش‌های فرسوده یا بدساخت نیز می‌تواند شما را دچار فاسئیت پلانتار کند.
• ورزشکاران نیز ممکن است بعد از یک دوره تمرینات شدید به فاسئیت پلانتار شوند، خصوصاً دوندگانی که به خود فشار می‌آورند تا مسافت‌های طولانی‌تر را بدوند. افراد مبتلا به صافی کف پا بیش از سایرین در خطر ابتلا به این عارضه هستند.
• خار پاشنه

رشد غیرطبیعی یک استخوان در ناحیه اتصال غلاف کف پا به استخوان پاشنه را خار پاشنه می‌نامند که از دلایل بروز درد خار پاشنه پا کشیدگی طولانی مدت غلاف کف پا و عضلات مچ پا است و در افراد چاق، دوندگان یا دوندگانِ دوِ آهسته (جاگینگ) رخ می‌دهد.

باور بسیار شایعی در بین مردم و حتی پزشکان رواج دارد که درد پاشنه به علت خار پاشنه است. گرچه خیلی از افرادی که فاسئیت پلانتار دارند برجستگی کوچک استخوانی در زیر استخوان پاشنه دارند که به آن خار پاشنه میگویند، توجه به این نکته مهم است که علت درد، خار پاشنه نیست.

در اینجا نیز مانند عارضه فاسئیت پلانتار، استفاده از کفش‌های فرسوده، تنگ یا گشاد و یا بدساخت مشکل را بدتر می‌کند. گاهی اوقات خار پاشنه‌ای که وجود آن در عکس‌های رادیولوژی نیز تأیید می‌شود علت درد پاشنه پا نیست. در واقع، این عارضه در واکنش به فاسئیت پلانتار بروز می‌کند.

• ضربه کفش پاشنه بلند

این عارضه که نام پزشکی آن اگزوستوز پشت پاشنه است، عبارت است از رشد غیرطبیعی یک زائده استخوانی در پشت پاشنه پا. این عارضه بیشتر در میان زنان جوانی شایع است که به دلیل فشار‌های ناشی از کفش‌های پاشنه بلند، مدت زیادی دچار بورسیت بوده‌اند.

• کبودی‌های موضعی

پاشنه پا نیز مانند سایر بخش‌های پا، در حوادث ضربه خورده و دچار کبودی می‌شود. عموماً، این حالت به شکل یک “کبودی سنگ” رخ می‌دهد که یک آسیب ضربه‌ایِ ناشی از قدم گذاشتن بر روی یک جسم تیز در حین راه رفتن با پای برهنه است.

• آپوفیزیت کالکانه و درد پاشنه پا

در این عارضه، مرکز استخوان پاشنه پا، در نتیجه پوشیدن کفش‌های نو یا افزایش فعالیت‌های ورزشی، دردناک می‌شود. این درد در پشت پاشنه پا رخ می‌دهد، نه در کف آن. این عارضه یکی از دلایل نسبتاً شایع درد در کودکان فعال و در حال رشد بین ۸ تا ۱۴ سال است. اگر چه تقریباً هر کودکی می‌تواند به آپوفیزیت کالکانه دچار شود، اما کودکانی که در ورزش‌هایی شرکت می‌کنند که در آن‌ها نیاز زیادی به پریدن است بیش از همه در خطر ابتلا به این عارضه هستند.

• بورسیت

بورسیت به معنی التهاب بورس است که کیسه‌ای است که در اطراف بسیاری از مفاصل بدن وجود داشته و به تاندون‌ها و عضلات اجازه می‌دهد که در هنگام حرکت مفصل به راحتی حرکت کنند. بورسیت می‌تواند باعث درد در پشت و کف پاشنه پا شود. در بعضی موارد، بورسیت پاشنه پا به برخی مشکلات ساختاری مچ پا مربوط می‌شود که باعث غیرطبیعی شدن راه رفتن می‌شوند. در موارد دیگر، پوشیدن کفش‌هایی که پاشنه آن‌ها به اندازه کافی نرم نیست می‌تواند باعث بروز بورسیت شود.

•  تاندونیت آشیل

در اکثر موارد، تاندونیت آشیل (التهاب تاندون آشیل) به دلیل استفاده بیش از حد از تاندون آشیل، خصوصاً از طریق پریدن خیلی زیاد در طول فعالیت‌های ورزشی، رخ می‌دهد. البته، تاندونیت آشیل می‌تواند به دلیل پوشیدن کفش‌های نامناسبی که بخش بالایی پشت آن‌ها تاندون آشیل را می‌گیرد نیز رخ می‌دهد. گاهی اوقات هم، این عارضه به دلیل وجود یک بیماری التهابی مانند اسپوندیلیت انکیلوزان (که به آن اسپوندیل آرتریت محوری نیز گفته می‌شود)، آرتریت واکنشی، نقرس یا آرتریت روماتوئید رخ می‌دهد.

• گیر افتادن عصب

فشرده شدن یک عصب کوچک (شاخه‌ای از عصب پلانتار خارجی) می‌تواند باعث درد، بی‌حسی یا سوزش در ناحیه پاشنه پا شود. در بسیاری از موارد، این فشردگی عصب ناشی از پیچ خوردگی، شکستگی یا تورم سیاهرگ نزدیک پاشنه پا است.

• شکستگی در اثر فشار

به علت فشار مکرر ناشی از تمرینات شدید، ورزش و یا کار سنگین ایجاد می‌شود. دونده‌ها به طور خاص در خطر شکستگی استخوان‌های پا در اثر فشار قرار دارند. همچنین ممکن است این عارضه به دلیل پوکی استخوان ایجاد شود.

• برآمدگی‌های غیر عادی پاشنه

این عارضه در نوجوانان رایج است. استخوان پاشنه هنوز به طور کامل بالغ نشده و سایش زیادی هم دارد بنابراین استخوان بیشتری ساخته می‌شود. در افراد مبتلا به صافی کف پا و یا خانم‌هایی که قبل از بلوغ استخوان، شروع به پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند می‌کنند، شایع است.

شما به‌راحتی می‌توانید با خیس کردن پا‌ها و راه روفتن روی سطوح صاف، کف پای صاف، را تشخیص دهید.

•  التهاب مزمن پاشنه‌ی پا

این عارضه به علت نازک شدن بافت پاشنه و یا به دلیل برداشتن قدم‌های سنگین ایجاد می‌شود.

• بیماری سیور (آپوفیز استخوان پاشنه)

 شایع‌ترین علت درد پاشنه پا در میان ورزشکاران نوجوان و درد پا کودکان می‌باشد که به علت استفاده‌ی بیش از حد و ایجاد تعداد زیادی میکروتروما (پارگی کوچک) در صفحات رشد استخوان پاشنه، به وجود می‌آید. این عارضه در میان کودکان ۷ تا ۱۵ سال بیشترین شیوع را دارد.

دلایل دیگر درد پاشنه پا

•  گسیختگی تاندون آشیل
• کوفتگی استخوان
• کیست استخوانی
• نقرس
• نوروما (نورومای مورتون)
• کورک استخوانی
• نوروپاتی محیطی
• مشکلات راه رفتن