مسئولیت پذیری درون فرد سرچشمه می‌گیرد/ مسئولیت‌پذیری در دوران کودکی راحت‌تر آموخته می‌شود

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ مسئولیت پذیری و ایجاد روحیه همکاری در کودکان یکی از اصول مهم تربیتی است که والدین باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند. اما بسیاری از پدر و مادران جوان نمی‌دانند، از چه زمانی و چگونه این مهارت را در فرزندشان ایجاد و تقویت کنند.

فریده مرادی، روانشناس کودک و مدرس دانشگاه در خصوص تعریف مسئولیت پذیری می‌گوید: مسئولیت‌پذیری یعنی الزام و تعهد درونی از سوی فرد برای انجام مطلوب فعالیت‌هایی که به عهده او گذاشته می‌شود و دارای سه ویژگی تشخیص، تصمیم و خلاقیت است.

او ادامه داد: این ویژگی از درون فرد سرچشمه می‌گیرد و فرد مسئولیت پذیر توافق می‌کند که یک‌سری فعالیت‌ها و کارها را انجام دهد یا بر انجام این کارها توسط دیگران نظارت داشته باشد.

این روانشناس با بیان این موضوع که مسئولیت پذیری، هم در سطح فردی و هم در سطح اجتماعی صورت می‌گیرد، اظهار کرد: افرادی که دچار افسردگی هستند و افرادی که دارای اختلال شخصیت اسکیزویید و بیماری‌های روان‌شناختی هستند، مسئولیت‌پذیری در آن ها به صورت بیمارگون پایین است، بنابراین انتظار ما از افراد باید متناسب با سلامت روان آن‌ها باشد و در مورد کودکان نیز باید متناسب با سنشان از آنها انتظار داشت.

این مدرس دانشگاه در پاسخ به این سوال که ویژگی های فرد مسئولیت پذیر چیست؟ اظهار کرد: فرد مسئولیت پذیر اغلب فعال‌تر است و عزت نفس بالاتری دارد، مسئولیت شکست و ناکامی را می‌پذیرد، دائم دیگران را مقصر نمی‌داند، برای جبران کردن ناکامی و شکست می‌کوشد، انعطاف‌پذیر است و مهارت تصمیم گیری دارد، مهارت برنامه‌ریزی دارد، متعهد است و می‌توان کارها را به او سپرد.

مرادی در ادامه با پاسخ به این سوال که بهترین زمان برای مسئولیت پذیری چه دوره سنی است؟ تصریح کرد: مسئولیت‌پذیری در دوران کودکی راحت‌تر آموخته می‌شود؛ اما با توجه به این که نوعی مهارت است، بنابراین در سنین بزرگسالی نیز می‌توان با تمرین و انگیزه و برنامه‌ریزی و تقویت درونی، به این مهارت دست پیدا کرد.

این روانشناس در خصوص نحوه ایجاد ویژگی مسئولیت پذیری در بین افراد، یادآور شد: برای ایجاد این ویژگی لازم است فرد کاملا بداند موضوع درخواست چیست و انتظارات و وظایف را پیرامون آن درخواست به او بدهید. بنابراین می‌توان گفت احساس مسئولیت هنگامی در افراد به‌وجود می‌آید که اولا از طریق مشاهده، این فرآیند را در دیگران ببینند و ثانیا به آنها مسئولیت داده شود و ثالثا در مورد انجام وظایف به آنها بازخورد مثبت داده و رفتارشان تقویت شود.

او ادامه داد: در مورد کودکان، پذیرفتن مسئولیت نباید با احساس گناه یا اعمال زور یا تحقیر و سرزنش همراه باشد.

این مدرس دانشگاه در پایان با اشاره به الگو ودن پدر و مادر برای پذیرش مسئولیت توسط فرزندان، بیان کرد: برای کودکان خودتان الگوی مناسب باشید و لازم است ابتدا نوع مسئولیت را به صورت واضح و دقیق مشخص و مسئولیت را متناسب با سن و توان جسمی کودک انتخاب کنید. برای انجام مسئولیت از الگوهای تقویت و پاداش (کلامی) استفاده کنید. کودک باید بداند مانند بقیه اعضای خانواده وظایفی دارد که لازم است آنها را انجام بدهد وانتظار پاداش و جایزه نداشته باشد. تشویق‌ها لازم است در سطح کلامی و انگیزشی صورت بگیرد.