گرایش به مصرف مواد مخدر در کلیه طبقات اجتماع از یک ساز و کار برخوردار است/ رفتار درمانی موثر ترین روش برای درمان اعتیاد

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ امروزه اعتیاد به مواد مخدر و پائین آمدن سن مصرف مواد، موضوع اعتیاد را با گستردگی و پیچیدگی بیشتری همراه کرده است. از آن‌جا که علائم اعتیاد به مواد مخدر در روزهای اول مصرف قابل تشخیص نیست، اطرافیان دیر به این موضوع پی می‌برند. اما تغییرات رفتاری که در فرد مصرف کننده ایجاد می‌شود، به عنوان یک زنگ خطر می‌تواند خانواده‌ها را هوشیار کند.

علائم اعتیاد به مواد مخدر

گاهی تشخیص اعتیاد برای خود فرد نیز سخت می‌شود. ناآگاهی از علائم اعتیاد باعث می‌شود که فرد مشکل خود را انکار کند و به مصرف آسیب‌زای خود ادامه دهد.

اولین علامت اعتیاد به مواد مخدر این است که فرد نسبت به دوز مصرفی خود تحمل پیدا می‌کند. یعنی دوز قبلی نمی‌تواند  همان اثرات خوشایند گذشته را ایجاد کند. در نتیجه او مجبور می‌شود که دوز مصرف خود را افزایش دهد. علاوه بر این فردی که به مواد مخدر اعتیاد پیدا کرده  یعنی دچار وابستگی جسمی و روانی شدید شده است. این وابستگی باعث می‌شود که فرد وقت و هزینه زیادی را صرف جست و جو و خرید مواد مخدر کند. در ادامه به سایر علائم اعتیاد به مواد مخدر اشاره شده است:

علائم جسمانی و روانی اعتیاد به مواد مخدر

- ناتوانی در کنترل مصرف مواد مخدر

- وسوسه و ولع شدید برای مصرف مواد مخدر

- نوسانات رفتاری از سرخوشی به حالات عصبی و پرخاشگری

- سرگیجه و عدم تعادل

- تغییراتی در عادت‌های خواب فرد و دچار شدن به مشکلاتی نظیر کم‌خوابی یا گرایش به خواب زیاد در روز

- آبریزش بینی

- کاهش سطح عملکردی در تمام سطوح از جمله بهداشت فردی

- ایجاد تغییراتی در سطح فعالیت فرد

- گوشه‌گیری و انزوا نسبت به جمع‌های خانوادگی و سایر جمع‌ها

- از میان رفتن تدریجی احساسات و عواطف پایدار با اطرافیان

- فراموشی زیاد

- دچار شدن به مشکلات مالی برای تهیه مواد مخدر 

این علائم بسته به نوع ماده مخدر مصرفی می‌تواند متفاوت باشد چرا که بعضی از مخدرها مانند هروئین اثرات شدیدتری بر فرد دارند. هم‌چنین در نظر داشته باشد که همه این علائم ظاهری و رفتاری الزاماً در یک شخص معتاد مشاهده نمی‌شود.

دکتر یاسین محمدی، روانشناس و پژوهشگر حوزه اعتیاد، در رابطه با تشخیص علائم اعتیاد در نوجوانان و جوانان به خبرنگار برنا گفت: در سنین نوجوانی افراد به میزان بیشتری در معرض خطر دچار شدن به اعتیاد از جمله اعتیاد به مواد مخدر هستند. چراکه نوجوانان تمایل زیادی به کسب تجارب جدید دارند، ریسک‌پذیری بالاتری نسبت به سایر سنین دارند و  با احتمال بیشتری به سمت گروه‌های دوستی پرخطر می‌روند.

او ادامه داد: تشخیص علائم اعتیاد در نوجوانان کار مشکلی است چراکه رفتارهای آنان شباهت زیادی به ویژگی‌های طبیعی دوران نوجوانی دارد. پس بهتر است والدین از علائم اعتیاد به مخدرها آگاه باشند و در صورت مشکوک بودن به این موضوع  هر چه زودتر برای مشاوره  ترک اعتیاد اقدام نمایند. توجه داشته باشید که تا جایی که می‌توانید از اقدامات هیجانی خودداری کنید و پیش از انجام هر اقدامی از وجود اعتیاد اطمینان کسب کنید.

این روانشناس در رابطه با علل گرایش به مواد مخدر، اظهار داشت: گرایش به مصرف مواد مخدر در کلیه طبقات اجتماع از طبقه مرفه گرفته تا طبقه ضعیف، از یک ساز و کار برخوردار است. کاهش و ضعف در ارزش‌های فردی و خلأهای عاطفی اصلی‌ترین دلایل گرایش به مواد مخدر هستند. این افراد از مواد مخدر به عنوان یک جایگزین برای رفاه و رضایت از زندگی استفاده می‌کنند. پس از مصرف به دلیل تغییرات و پاداش‌های زیستی که مواد مخدر در مغز به وجود می‌آورد، نسبت به این مواد کشش بیشتری پیدا می‌کنند. همچنین به دلیل تغییراتی که مواد مخدر در اعتماد به نفس، مهربانی، آرام بودن و... در فرد به وجود می‌آورد، به فرد می‌تواند نقص‌های خود را بپوشاند.

این روانشناس افزود: این‌گونه فرد معتاد یاد می‌گیرد به جای تلاش واقعی با مصرف مواد مخدر سریع‌تر به ارضای روانی برسد. خاصیت آرام بخشی مواد مخدر حتی افراد مرفه را به سمت مصرف این مواد هدایت می‌کند. این در حالی است که بعد از مدتی نه تنها اعتیاد به آن‌ها آرامش نمی‌دهد بلکه مشکلات جسمی، رفتاری و روانی دیگری برای آن‌ها به وجود می‌آورد.

این پژوهشگر حوزه اعتیاد و آسیب‌های اجتماعی در خصوص ساز و کار مواد مخدر در مغز و بروز علائم اعتیاد به مواد مخدر، بیان کرد: اعتیاد به مواد مخدر بطور کلی موجب کاهش سطح عملکردی فرد می‌شود. مواد مخدر باعث ترشح هورمون‌های شادی در مغز شده و چون این هورمون‌ها مجدد در مغز جذب می‌شوند، آستانه تحریک مغزی کاهش می‌یابد و به مرور بافت‌های مغز فرسوده می‌شوند. در نهایت مغز فرد معتاد قادر به تولید هورمون‌های مورد نیاز برای کنترل هیجانات نخواهد بود. در این مرحله می‌توانید متوجه زودرنجی، عصبانیت، تحریک‌پذیری و بی‌قراری دائمی شوید. این تغییرات مغزی به صورت تدریجی رخ می‌دهد، اما هر چه از مدت اعتیاد فرد بگذرد بازگشت‌پذیری بیمار کاهش می‌یابد. به همین منظور قبل از آن که فرد در کاملاً در اعتیاد غرق شود، باید برای درمان و ترک اعتیاد اقدام کرد.

وی در خصوص رفتارهای نادرست با فرد معتاد که در میان افراد بابا شده است، یادآور شد: جنگ و دعوا با فرد معتاد راحت‌ترین کاری است که می‌توان انجام داد، اما این برخورد هیچ فایده‌ای ندارد. ابتدا این را بپذیرید که عزیز شما با بیماری اعتیاد درگیر است و قدرت اراده خود را در برابر آن از دست داده است نقش خانواده در ترک اعتیاد بسیار اهمیت دارد. با کمک یک مشاور خانواده کارهایی که می‌توانید برای ترک اعتیاد بیمارتان انجام دهید را بررسی کنید. در این میان بهتر است از این کارها پرهیز کنید: قهر کردن، دعوا کردن، سرزنش کردن، تحقیر کردن و فرد معتاد را مسبب تمام بدبختی‌های خانواده دانستن

این پژوهشگر در پایان در خصوص روش های درمان و ترک اعتیاد، عنوان کرد: روش‌های مختلفی برای ترک اعتیاد به مواد مخدر وجود دارند که هرکدام بسته به فرد معتاد مناسب و موثر می‌باشند اما می‌توان گفت که تقریبا تمام محققان به این نتیجه رسیده‌اند که رفتار درمانی موثر ترین روش برای درمان اعتیاد باشد. درمانگر با ایجاد تغییر در نگرش فرد به خوبی خواهد توانست بیمار را از مصرف مواد مخدر باز دارد. همچنین  با کارکردن بر مقوله وسوسه وی را از بازگشت مجدد منصرف کند. نکته آخر اینکه در صورتی که احساس کردید یکی از نزدیکان شما به مواد مخدر اعتیاد پیدا کرده است، از روی خشم و عصبانیت اقدامی نکنید. حتما با مشاوره ترک اعتیاد مشورت کنید چراکه اقدام نابجای شما ممکن است فرایند ترک را برای فرد سخت‌تر کند.