حق انتخاب محدود مخاطبان تلویزیون عامل موفقیت «پایتخت» / «پایتخت» نشانه‌های دوست‌داشتنی‌اش را از دست داده

رضا استادی منتقد سینما و تلویزیون در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: برای بررسی این موضوع که چه عواملی در موفقیت سریال «پایتخت» موثر بوده و این سریال چرا امروز یکی از پر مخاطب‌ترین آثار صداوسیما به حساب می‌آید باید چند نکته را در نظر داشت. اما مسئله اصلی این است که مخاطبان در این ایامِ کرونایی و خانه نشینی، انتخاب های زیادی برای گذراندن اوقات فراغت خود نداشتند و سریالی مانند پایتخت از معدود گزینه های سپری کردن اوقات فراقت در این ایام بود.

استادی تصریح کرد: تعداد برنامه‌ها و سریال‌های خوب تلویزیون بسیار محدود است، برنامه‌هایی مثل «عصر جدید»، «دورهمی» و «پایتخت» برای افرادی که تمایلی به دیدن برنامه‌های شبکه‌های ماهواره‌ای ندارند تنها گزینه‌های انتخاب هستند. طبیعتاً ساعت 22 که هیچ برنامه جذاب دیگری پخش نمی‌شود مردم ترجیح می‌دهند سریال «پایتخت» را که در سال‌های اخیر به واسطه فصل‌های قبلی‌اش با آن ارتباط برقرار کرده‌اند، ببینند.

او افزود: سریال «پایتخت» در دوره‌های مختلف کیفیت خوبی داشته است. فصل اول و دوم «پایتخت» واقعاً جذاب بوده است. فصلی که بخشی از قصه در ترکیه روایت شد نیز مورد توجه مخاطبان قرار گرفت اما آنچه در فصل ششم می‌بینیم با دیگر فصل‌ها تفاوت چشمگیری دارد. در «پایتخت 6» گویا با انسان‌های رذل و پستی مواجهیم که واجد ویژگی‌های مثبت قبلی‌اشان نیستند. سریال «پایتخت 6» دیگر روایتگر قصه یک خانواده ساده و دوست داشتنی ایرانی نیست و شخصیت‌های سریال ابتدایی‌ترین اصول اخلاقی را رعایت نمی‌کنند و نکاتی که باعث شده بود تا «پایتخت» اثری محبوب بین مخاطبان باشد دیگر در این فصل از سریال دیده نمی‌شوند.

این منتقد در ادامه گفت: در این سریال زنی که مدت‌هاست همسرش از دنیا رفته، با فردی دیگر رابطه‌ای عاشقانه داشته و این مسئله را به همسرش نگفته و با بی اخلاقی این رابطه را پنهان می‌کند، یکی دیگر از نکات ضعف اخلاقی در سریال «پایتخت» شخصیت دوقلوها است که از کودکانی معصوم به دخترانی بی ادب، گستاخ و علاقه‌مند به تجملات تبدیل شده‌اند. در شخصیت های دیگر نیز به سختی می توان نکته مثبتی پیدا کرد. مثلا بهبود که همزمان باب چند دختر در ارتباط است. این نکات تنها نشانه‌های خباثت شکل‌گرفته در شخصیت‌ها نیستند و این نشانه‌ها به وفور دیده می‌شوند. «پایتخت 6» خیلی شبیه فیلم‌های سیاه‌نمایی شده که در سال های گذشته در سینمای ایران تولید شده و همواره با انتقاد مواجه شده است. این سریال مهم‌ترین ویژگی خود را که ترسیم روابط سالم و خوب یک خانواده بود از دست داده است. در فصل‌های قبلی شاهد شخصیت‌های ساده‌ای بودیم که یک خانواده را تشکیل می دادند که البته در آنها مقداری زرنگی و بلاهت دیده می‌شد اما همه این نشانه‌ها در فصل آخر «پایتخت» از بین رفته است.

استادی با اشاره به این موضوع که سریال «پایتخت» در فصل‌های متعدد توانسته مخاطبان خود را پیدا کند، گفت: پخش سریال «پایتخت» از سال 90 آغاز شد و امسال که در واقع 9 سال از ساخت اولین فصل این سریال می‌گذرد، می‌توان «پایتخت» را تنها اثر تلویزیون دانست که چنین عقبه‌ای دارد و چون امروز به یک بِرَند مهم برای تلویزیون تبدیل شده، صداوسیما با توجه و تلاش بیشتری برای دیده شدن این سریال امتیازهایی برای آن قائل می‌شود. من به عنوان شخصی که در پروسه تولید چند سریال پرهزینه حضور داشته‌ام حدس می زنم که سریال «پایتخت» با حداقل دو برابر هزینه آنچه که برای سریال‌های مشابه در نظر گرفته می‌شود، تولید شده است. امروز «پایتخت» یک برند مهم برای تلویزیون است که حجم قابل توجهی مخاطب دارد و قطعاً چنین شرایطی می‌تواند به دیده شدن اثر کمک کند همانطور که در صنایع مختلف هر بِرَندی می‌تواند حجم قابل توجهی مخاطب یا مشتری داشته باشد که این مسئله فارغ از کیفیت یک محصول است.

او افزود: تیم سازنده «پایتخت» محدود است و پس از درگذشت خشایار الوند، نویسنده‌ای که به این جمع پیوست شناختی از فضای این سریال نداشت و متأسفانه روابط طنز بین افراد این خانواده را خلق نکرد. بهتر است سریال «پایتخت» اگر قرار است در فصل‌های بعدی ادامه داشته باشد تا حداقل چند سال ساخته نشود و عوامل تولید برای نوشتن فیلمنامه‌ای بهتر بیشتر تمرکز و تلاش داشته باشند.

استادی در پایان گفت: البته نمی‌توان به آماردهی تلویزیون نیز اعتماد چندانی داشت. قطعاً تلویزیون سعی دارد از محصولات خود دفاع کند و نمی‌توان آن را ملاک درستی دانست. برای رسیدن به یک ملاک درست نیاز به نظرسنجی توسط مراجع مستقل داریم و در این نظرسنجی بهتر است سریال‌های شبکه نمایش خانگی و VODها نیز مورد توجه باشند چرا که قطعاً این سریال‌ها نیز جزو آثار پرمخاطبی بوده اند که نوروز امسال دیده شده اند اما چون درباره آن ها نظر سنجی صورت نمی گیرد، آماری از بازخورد آن ها ثبت نمی شود.