افراد غیرمتخصص در مناطق زلزله‌زده حضور نیابند/ احساس ناامنی در بین زلزله‌زدگان وجود دارد

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ موضوع زلزله در زمره حوادث طبیعی قرار می‌گیرد و مسئله ای است اجتناب نا پذیر که در سراسر دنیا به وقوع می پیوندد، مسئله مهم وضعیت روحی و روانی افراد پس از وقوع این حادثه است که متاسفانه کمتر به آن توجه می شود، چون تمامی موضوعات را فقط در جبران خسارات و امداد رسانی از لحاظ فیزیکی خلاصه کرده ایم.

جلال مرادی، روانشناس و آینده پژوه حوزه سلامت، در خصوص مباحث پیرامون پس از زلزله از دید روانشناسی به خبرنگار برنا گفت: معمولا می‌گوئیم هر فردی که شاهد آسیب یا مرگ عزیزان یا احتمال مرگ خودش باشد، بعدا با یادآوری این خاطرات و تکانه‌ها استرسی در او به وجود می‌آید که بسیار می‌تواند خطرساز باشد، که به این موضوع استرس پس از سانحه می‌گویند.

این روانشناس در پاسخ به این سوال که استرس پس از حادثه به چه شیوه‌هایی خود را نشان می‌دهد؟ اظهار کرد: استرس پس از سانحه به چند نوع خود را نشان می‌دهد؛ پریشانی، فراموشی گذرا و احساس درماندگی از جمله مواردی است که در قالب استرس پس از حادثه بروز پیدا می‌کند. البته در شکل و شمایلی دیگر نیز بروز می‌یابد اما مهم‌ترین آن 3 مورد ذکر شده است.

مرادی با اشاره به این موضوع که مهم‌ترین مسئله حاکم در پسازلزله احتمال عدم تبعیت از امدادرسانی و اشخاص امدادگر است گفت: در برخی از مواقع این عدم تبعیت به بروز خشونت منجر می‌شود که احساس ناامنی را در میان افراد به وجود می‌آورد که می‌تواند عامل به وجود آمدن بسیاری دیگر از آسیب‌های پس از زلزله باشد.

 این آینده پژوه در خصوص این موضوع که احساس ناامنی در زمان زلزله چیست و چرا اصلا بروز پیدا می‌کند؟ عنوان کرد: احساس ناامنی از دیگر مواردی است که در میان زلزله‌زدگان و یا افرادی که از بلایای طبیعی آسیب دیده‌اند مشاهده می‌شود، به شکلی که در خصوص هر موضوعی سریعا جبهه‌گیری می‌کنند و نمی‌توانند آن را بپذیرند چون هیچ‌گونه امنیتی را در آن نمی‌بینند. چنین موضوعی در نگاه اول شاید عادی به نظر برسد اما متاسفانه در طولانی مدت باعث ایجاد تنش و درگیری می‌شود.

 وی ادامه داد: این موضوع ناشی از عوامل فراوانی است اما شاید اصلی‌ترین عامل، بی‌اعتمادی است. بی‌اعتمادی که در حوادث و بلایایی طبیعی در گذشته به وقوع پیوسته و افراد سودجو در قالب کمک‌های مردمی اقدام به کارهایی کرده‌اند که چیزی جز سوءاستفاده‌های مالی و رفتاری در پی نداشته است.

این روانشناس در پاسخ به این سوال که برای از بین بردن احساس ناامنی رواج یافته در بین مردم چه باید کرد؟ گفت: باید برنامه‌ریزی دقیقی در خصوص حضور افرادی که اقدام به فعالیت و کمک‌رسانی مردمی می‌کنند انجام شود و شناسنامه‌ای تخصصی برای چنین افرادی صادر شود تا هر فردی بدون اجازه و به صورت خودسر در چنین محل‌هایی حضور نیابد.

مرادی با بیان اینکه حضور بیش از حد مسئولین نیز می‌تواند باعث بی‌اعتمادی شود، ادامه داد: حضور بیش از حد مسئولین از جمله دیگر موضوعاتی است که می‌تواند باعث بروز بی‌اعتمادی شود. زلزله امری است طبیعی و معمولا در تمامی نقاط دنیا رخ می‌دهد و تاب‌آوری نیز یکی از راه کارهایی برگرداندن تعادل به مناطق پس از زلزله است. در نتیجه بهتر است به‌جای دادن وعده‌هایی که شاید به آن عمل نشود و حضور افراد مسئول در مناطق زلزله زده، بیائیم روی تاب‌آوری مردم کار کنیم تا وعده‌های محقق نشده تبدیل به عاملی نشود برای سرخوردگی و از بین رفتن اعتماد.

این آینده‌پژوه در خصوص اظهارات افراد غیرمتخصص در راستای کمک‌رسانی و امداد، خاطرنشان کرد: عدم گفتگو و اظهارنظر افراد مختلف از دیگر موضوعاتی است که می‌تواند روی ذهنیت و روح و روان افراد حادثه دیده اثر بگذارد و تبعات جبران ناپذیری را نیز در پی داشته باشد. گاهی شاهد هستیم افرادی در این مناطق حضور می‌یابند و اقدام به کمک‌رسانی و وعده‌هایی می‌کنند که هیچ‌گاه محقق نمی‌شود چون هیچ‌گونه تخصصی ندارند و به این دلیل که هیچ منبعی برای تحقق بخشیدن به وعده‌های خود را در اختیار ندارند نمی‌توانند از عهده از گفته‌های خود برآیند و به آن‌ها جامه عمل بپوشانند. پس چه بهتر است اجازه دهیم متخصصان و افرادی که صاحب نظر هستنند و توانایی‌های لازم را دارند با مردم گفتگو کنند.

مرادی در پایان با اشاره به مبحث اطلاع‌رسانی که از سوی رسانه صورت می‌گیرد، در خصوص نقش آن‌ها متذکر شد: اطلاع‌رسانی و صحیح و دقیق می‌تواند از بروز شایعه جلوگیری کند. در این زمان است که به نقش مهم رسانه‌ها درون جامعه پی می‌بریم. بهتر است رسانه‌ها اعم از صداوسیما، رسانه‌های مکتوب و برخط و تمامی رسانه‌هایی که از طریق ابزارهای گوناگون سعی در اطلاع‌رسانی دارند، اخلاق حرفه‌ای را رعایت کنند و با خبررسانی دقیق در پی مخابره اخبار باشند تا اجازه بروز شایعه و متشنج شدن فضا داده نشود.