کرونا به مثابه یک متغیر فرهنگی - اجتماعی

 جامعه هم البته در مواجهه با این ویروس نو پدید خود را به سرعت به روز رسانی و رفتار خود را متناسب با شرایط جدید به روز رسانی کرد. این متناسب سازی رفتاری باعث شد که از رهگذار این "آفت" به نوعی عافیت هم برسیم. این درست که ویروس، به ذات خود آلوده کننده و بیماری آفرین است اما منشور های رفتاری و پروتکل های بهداشتی باعث شد که بسیاری از دیگر بیماری ها، با سپر بهداشتی و پیشگیرانه مواجه شوند و فرصت عرض اندام نیابند.

حساسیت مضاعف، مردم را به رعایت نظافت فردی و جمعی سوق داد تا به فهمی تازه از "النظافه من الایمان" برسیم. ایمانی که نظافت و نظم و نسق را لازمه زندگی انسان می دادند و برهم خوردن این قاعده را با نابسامانی در زندگی مساوی می داند. این نوخوانی حدیثی در زندگی به حوزه بهداشت محدود نماند بلکه  جامعه با مفاهیم غریب مانده دیگری هم دیدار تازه کرد چون "مواسات" که خط تمیز اخلاق دینی از دیگر گونه های اخلاقی انسانی شد و عیار بالاتر خود را به نمایش گذاشت چه اگر اخلاق همراه و دست گیر انسانی با کمک رسانی به همنوعان، طلای 18 عیار را به میدان آورد، اخلاق دینی- انسانی که میراث رسول خدا و فلسفه بعثت ایشان بود با غمخواری در دست گیری و تکریم در امداد و دلداری در نوع دوستی، طلای 24 عیار و خالص را به جامعه معرفی کرد تا با مولفه ای در تراز احسان آشنا شویم و مردمی را ببینیم که "کارِ خوب" را به "خوب ترین" شیوه انجام می دهند.

به دیگر عبارت اگر دیگران کارِ خوب انجام می دهند به هر شکل، اینان کارِ خوب را به بهترین شیوه به انجام می رسانند. اگر بخواهیم معادل سازی فقهی هم برای این رفتار اخلاقی داشته باشیم می توانیم کمک به دیگران را در قالب عبادات در دو نوع توصلی و تعبدی ببینیم. در واجبات توصلی، قصد قربت شرط نیست مثل نجات دادن فرد غریق. همین که برای نجات اش اقدام شود نتیجه حاصل است اما در برخی عبادات و واجبات، فرد مکلف، نگاهی فراتر از نتیجه مستقیم و عینی مد نظر دارد و با قصد قربت آن را انجام می دهد. از باب این که در مثل مناقشه نیست، من رفتار اخلاقی- دینی ناظر به مواسات را پرتو گرفته از تعبدیات می دانم که فقط ایفای نقش اجتماعی نمی کند بلکه در کنار ایفای این نقش در سطح عالی، باعث تعالی اخلاقی و معرفتی فرد کمک کننده هم می شود.

باری، کرونا در حوزه فرهنگ فردی و جمعی ما پیامد های نمایانی داشت و دارد که اگر بدان متخلق شویم و این رفتار به ملکه نفسانی تبدیل شود برای مردم، آن وقت به نتیجه خوبی خواهیم رسید که از دل یک اتفاق بد ظهور می کند. این نیز می تواند ما را به فهم تازه از "ان مع العسر یسرا" برساند که گشایش همپای سختی ها می آید نه بعد از سختی ها. ما در کوران ترک تازی کرونا به گسترش اخلاق نوع دوستی رسیدیم. در اوج بیماری، امتداد پهلوانی اسطوره ای ایرانیان را در شکوه نقش آفرینی پزشکان و کادر درمان دیدیم. ما کرامت و بخشندگی مردم را در فصل کوچکتر شدن سفرها تجربه کردیم و... این خود تجسم ان معالعسر یسرا است. با این نگاه است که می توان متغیر های پیامد کرونا را به عامل تغییر برای بهتر شدن زندگی تبدیل کرد. دنیا، همه دنیا که امروزه پهنه عمل کروناست نیز اگر با این رویکرد رفتار خود را تنظیم کند قطعا نسبت به قبل از کرونا از زیبایی های بیشتری برخوردار خواهد شد.

عباس محمدیان
رئیس بسیج رسانه خراسان رضوی