آموزش مهارت باید یک گفتمان ملی باشد/ الگوی فطرت گرایی در حال ترسیم است

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ افشار بهمنی، سرپرست دفتر تالیف کتب فنی و حرفه‌ای و کاردانش بیان کرد که آموزش مهارت باید یک گفتمان ملی باشد که یکی از بسترهای مهم آن آموزش و پرورش است، اما بسترهای دیگری هم باید شکل بگیرند. استنباطم این است که تا کنون این گفتمان شکل نگرفته است.

سرپرست دفتر تالیف کتب فنی و حرفه‌ای و کاردانش سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی در برنامه تلویزیونی پرسشگر که با موضوع «مهارت، مدرسه، کرونا» به روی آنتن شبکه آموزش سیما رفت درباره مهارت آموزی در مدرسه اظهار کرد: ما باید مفهوم مهارت را تبیین کنیم. یک تقسیمبندی شامل شایستگی‌های پایه و نرم و مهارت‌های فنی و حرفه‌ای و تخصصی سخت که به نوعی مهارت‌های شغلی هستند می‌شود.

او افزود: اگر بخواهیم نگاه ویژه‌ای به مهارت داشته باشیم باید به مهارت‌های نرم که مهارت‌های زندگی، نوآوری، خلاقیت، کارآفرینی، نو ارزش آفرینی را دربرمی‌گیرد اشاره کنیم. همچنین بخشی از مهارت‌های مربوط به اخلاق حرفه‌ای، مدیریت منابع و پروژه و ایمنی‌ها را شامل می‌شود.

بهمنی با بیان اینکه مهارت‌های شغلی هم مشخص است و در دوره متوسطه دوم دو شاخه فنی و حرفه‌ای و کاردانش در همین راستا ترسیم شده است، گفت: آنچه اکنون در آموزش و پرورش داریم خوشبختانه از حیث برنامه درسی و محتوا، کاملا مترقی است. برنامه‌های استخراج شده نیز متناسب با نیازهای کشور طراحی شده اما باید بررسی کرد که آیا عملیاتی شده‌اند یا خیر؟

سرپرست دفتر تالیف کتب فنی و حرفه‌ای و کاردانش سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی ادامه داد: آنچه قابل لمس و مشاهده است این است که فاصله میان برنامه‌های تدوین شده با برنامه‌های اجرا شده زیاد است. یکی از دلایل مهم زیرساخت‌های موجود است که باید به آن توجه کنیم.

او با بیان اینکه باید به نقش و جایگاه خانواده‌ها در مهارت آموزی نیز توجه کنیم گفت: 23 میلیون خانواده داریم، به نوعی می‌توان گفت 23 میلیون سازمان مهارتی وجود دارد و همه ما اولین مهارت‌ها را از دل خانواده‌ها یاد گرفته‌ایم. در مدرسه که خانه دوم ما بوده و هست نیز این مهارت‌های نرم را دنبال کرده‌ایم.

بهمنی با بیان اینکه در الگوی جدیدی از برنامه درسی که در سازمان پژوهش در حال ترسیم است و الگوی فطرت گرایی توحید نامیده می‌شود به خانواد‌ها نقش ویژه‌ای داده شده و به عنوان یک عنصر شریک و پشیتیان به آن نگریسته می‌شود، اظهار کرد: آموزش مهارت باید یک گفتمان ملی باشد که یکی از بسترهای مهم آن آموزش و پرورش است، اما بسترهای دیگری هم باید شکل بگیرند. استنباطم این است که تا کنون این گفتمان شکل نگرفته است.

سرپرست دفتر تالیف کتب فنی و حرفه‌ای و کاردانش سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی افزود: تحلیل آمارهای بین المللی برگرفته از بانک جهانی و مجمع جهانی اقتصاد در سال 2019 نشان می‌دهد از حیث رشد آکادمیک دانش در دنیا در بین 141 کشور، چهل و دوم بوده‌ایم اما از حیث توسعه آموزش‌های مهارتی در رتبه 133 قرار داریم.

او با بیان اینکه در دو هفته گذشته کمیسیون آموزش و تحقیقات محلس و شورای عالی مهارت جلسات ممتدی برای بررسی این مشکلات و حل چالش‌های آن برگزار کرده‌اند گفت: در کمیسیون آموزش آمار دادند که 1.9 درصد کل بودجه کشور در حوزه مهارت آموزی اختصاص داده شده است.

بهمنی ادامه داد: متاسفانه در گشته در دنیا نوع نگاهی که به این آموزش‌ها وجود داشته نگاه درجه دومی بوده است اما با توجه به تغییر پارادایم‌های مختلف آموزش واشتغال پذیری، در دنیا پرشتاب به این سمت حرکت کرده‌اند. به عنوان مثال در فنلاند در سال 2000 سهم مهارت آموزی 28 درصد کل آموزش‌ها بوده است که در سال 2019 به 64 درصد رسیده است. اما برای خود ما چه اتفاقی افتاده است؟ در برنامه ششم توسعه برنامه ریزی کردیم که شمار دانش‌آموزان در رشته‌های فنی به 50 درصد برسد که اکنون 35 درصد است. قرار بود این شاخص در آموزش عالی به 30 درصد برسد که اکنون 12 درصد است.

سرپرست دفتر تالیف کتب فنی و حرفه‌ای و کاردانش سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با اشاره به استقرار دروسی چون کارآفرینی، کاروفناوری و مانند آن گفت: برنامه ویژه مدرسه نیز اکنون در حال اجراست. در سندتحول به آزادسازی سطوح برنامه اشاره می‌کند مبنی بر اینکه به مدارس برای برنامه ریزی درسی، تولید محتوا و آموزش چنین مهارت‌هایی اختیار دهیم. امسال برای اولین بار طرح بوم با آزاد سازی 50 تا60 ساعته در اختیار مدارس قرار می‌گیرد و برای همین آموزش‌هاست.

او به برنامه درسی تلفیقی اشاره کرد و گفت: اینکه به عنوان مثال مهارت زندگی در دروسی چون ریاضی و ادبیات جاری شود در این حیطه دنبال می‌شود.

بهمنی با اشاره به اینکه اکنون دو وضعیت زرد و قرمز را برای بازگشایی مدارس در سال تحصیلی جدید با توجه به کرونا پیش بینی کردیم گفت: در وضعیت قرمز مدارس تعطیل و در وضعیت زرد مدارس نیمه حضوری هستند. باید از معاونت‌های وزارتخانه و سازمان پژوهش تشکر کنم که در این شرایط بحرانی شبکه شاد را کلید زدند. برای تولید محتوا از طریق شبکه رشد با قدرت ورود کرده‌ایم و تولید رسانه‌های دیداری و شنیداری از مجاری مختلف در حال انجام است.

سرپرست دفتر تالیف کتب فنی و حرفه‌ای و کاردانش سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی افزود: جشنواره‌ها و فراخوان‌هایی برای تولید محتوا درنظر گرفته و اعلام کردیم. الگوی برنامه درسی آموزشی ترکیبی هم پیش بینی شده است. در حوزه مهارت آموزی، مهارت‌های یدی که نیاز به حضور در کارگاه دارند، اما بخش‌های عمومی یعنی آموزش شایستگی‌های غیرفنی و پایه‌ای، نیمه حضوری است. این بخش فنی در هرزمانی که شرایط قرمز برطرف شود با حفظ پروتکل‌ها امکان سنجش وجود دارد. مهارت‌های فنی درفضای مجازی به طور ویژه قابل آموزش نیست بلکه بستر تکمیلی چون شبیه سازها را تعریف می‌کنیم و هروقت اوضاع به حالت معمول برگشت آزمون‌های مهارت برگزار می‌شود.

او با بیان اینکه در شرایط زرد بچه‌ها را در گروه‌های چندنفره دسته بندی می‌کنیم که به هنرستان‌ها بیایند گفت: اما برای شرایط قرمز خیر.

بهمنی در پایان گفت: باید گفتمان ملی در همه ما شکل بگیرد. هزینه کردن برای مهارت آموزی، سرمایه گذاری است. در بحث مهارت آموزی سخت باید بر اساس آمایش سرزمینی برنامه ریزی کنیم و آینده کار را ببنیم. مشاغل از حالت سخت و تولیدی به سمت مشاغل جدید می‌رود و باید برای آنها برنامه مدون داشته باشیم. مشاغل سبز دارند شکل می‌گیرند و آموزش و پرورش به تنهایی نمی‌تواند اقدام کند. نیازسنجی‌های بومی منطقه‌ای، امایش سرزمینی، اطلس مشاغل باید مورد توجه قرار گرفته و مراکز سنجش ملی باید در کنار آموزش و پرورش باشند.