ضرورت تبیین و سنجش شاخص‌های تاب‌آوری در سطح شهری

به گزارش گروه خبر خبرگزاری برنا به نقل از پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، سیدمسلم سیدالحسینی در دومین کارگاه آموزشی «تاب‌آوری در بازآفرینی شهری» که به شکل ویدئو کنفرانس برگزار شد، با بیان این‌که امروزه تلاقی و تجمیع بلایا و بحران‌های اقتصادی، بهداشتی و مخاطرات طبیعی و زیست‌محیطی باعث شده است جوامع، به‌طور دائم در معرض مخاطرات گوناگون باشند، اظهار کرد: متاسفانه امروز شاهدیم که دنیا در حوزه بهداشت با مشکل بزرگی روبرو شده است؛ از این‌رو، توجه عمومی به رهیافتی جدید، نظیر تاب‌آوری شهری با نگاه جامع، مد نظر قرار دارد و این موضوع جایگزین خوبی نسبت‌به رویکرد‌های پیشین نظیر مدیریت بحران به شمار می‌آید. به نظر باید بپذیریم مفهوم تاب‌آوری یک مفهوم جامع‌تر ووسیع‌تر نسبت‌به مدیریت بحران بوده و جایگزین مناسبی برای آن به‌عنوان یک دستور کار جهانی محسوب می‌شود.

او تغییر رویکرد تاب‌آوری به‌جای مدیریت بحران را ناشی از تغییر در حوزه علم و دانش دانست و گفت: نگاه توسعه شهری در گذشته یک نگاه اقتدارگرایانه، مدیریتی و از بالا به پایین بود که بعدها این رویکرد به نگاه سیستمی تغییر یافت و رویکرد علم‌محور مبتنی بر حل مسائل و مشکلات بر پایه علم و تخصص حاکم شد.

سید‌الحسینی گفت: با گذر زمان و تحول علمی، رفتار انسان با شهر‌ها مورد توجه قرار گرفت؛ در نتیجه این نقد مطرح شد که  حوزه علم به تنهایی قادر به حل مشکلات و مسائل شهری نبوده و به همین جهت، پارادایم مشارکت مطرح شد که دانش و به‌ویژه توسعه را امری اجتماعی می‌دانست که در راس آن توسعه انسانی قرار گرفت و رواج یافت.

او با بیان این که در این پارادیم، توسعه به منزله توسعه جغرافیای یک منطقه و سکونتگاه شهری نبوده و نهایت انسانی مد نظر است، گفت: بر اساس همین رویکرد، مداخلات و اقدام در بافت‌های فرسوده و بافت‌های ناکارآمد شهری به سمت بازآفرینی تغییر جهت داد.

سیدالحسینی، توسعه مشارکتی و بازآفرینی شهری را رویکردی جامع و  یکپارچه خواند که می‌خواهد اقدامات و تصمیمات در حوزه بهسازی و نوسازی محلات هدف بازآفرینی شهری را یکپارچه و همسو کند.

او تصریح کرد: این نگاه، علاوه بر تمرکز‌زدایی، توامان به ابعاد اجتماعی، اقتصادی، کالبدی توجه داشته و مهم‌تر از همه، مبتنی بر پایه مشارکت مردم، توانمند‌سازی جوامع و ارتقا سطح کمی و کیفی محلات است. همچنین در این نگاه، توانمندی جامعه و تقویت ظرفیت‌های محلی و ابتکارات جامعه شهری مورد تاکید قرار گرفته است.

به گفته این مدرس دانشگاه، واژه تاب‌آوری، یک تولد فرهنگی جدید برای واکنش‌های مربوط به سوانح قلمداد می‌شود؛ در شهر تاب‌آور هم جوامع محلی و هم محلات و مناطق تاب‌آور مورد تاکید است.

 سیدالحسینی با اشاره به این‌که گفته می‌شود ۹۴ درصد مشکلات شهرهای ما به حوزه مدیریتی بر می‌گردد، تصریح کرد: تغییر رویکرد باید از مدیران شروع شود و نقش مدیریت شهری پاسخگو در تاب‌آوری شهری، کلیدی است.

او بر ضرورت تبیین و سنجش شاخص‌های تاب‌آوری در سطح شهری تاکید کرد و گفت: باید نگرش فنی «خودسازماندهی» را به‌عنوان یک راهبرد در عرصه طراحی، مدیریت و برنامه‌ریزی تقویت کنیم.

عضو هیات‌مدیره شرکت بازآفرینی شهری ایران با اشاره به موضوع تاب‌آوری در کشور و تنوع زیستی، فرهنگی، قومی و اقلیمی گسترده به‌ویژه در بافت‌های ناکارآمد شهری گفت: مولفه‌های قومیتی، ،اجتماعی و فرهنگی در روند تقویت تاب‌آوری شهری برای هر جامعه‌ای متفاوت است و می‌بایست مورد توجه قرار گیرد.

او افزود: بر اساس گزارش دفتر برنامه‌ریزی سازمان ملل متحد در سال ۲۰۰۲ ایران رتبه نخست از نظر تعداد زلزله‌های با شدت بالای ۵/۵ ریشتر در سال را دارد و یکی از بالاترین رتبه‌ها در زمینه آسیب‌پذیری ناشی از وقوع زلزله و تعداد تلفات این سانحه را به خود اختصاص داده است؛ این امرنشان‌دهنده بالا بودن آمار فجایع غیرمنتظره در کشور ما است؛ از این رو باید موضوع تاب‌آوری شهری در جامعه تقویت شود.

سید‌الحسینی با بیان این‌که می‌بایست در زمینه بهسازی و نوسازی برنامه مشخص در بحث تاب‌آوری شهرها داشته باشیم، عنوان کرد: در تمامی سطوح و مقیاس‌های برنامه‌ریزی در زمان تهیه طرح و برنامه‌های توسعه شهری، جامع و تفضیلی، موضوعی و موضعی به‌ویژه در محدوده و محلات هدف بازآفرینی شهری، لازم است تاب‌آوری، بخشی از این فرایند باشد.