ادبیات داستانی سرزمینمان هزار مدعی دارد/تئاتر حرفه من است و به سادگی تسلیم کرونا نمی‌شوم

به گزارش گروه  روی خط رسانه خبرگزاری برنا، آرش دادگر در دو سه دهه اخیر نام آشنایی در تئاتر است. او نمایش های ماندگار زیادی منجمله هملت،شاه لیر و... را روی صحنه برده است و اقتباس های هوشمندانه و خلاقانه ای از متن های نام آشنای غرب داشته است.

دادگر فارغ التحصیل بازیگری دانشگاه هنر و معماری و کارگردانی دانشگاه تربیت مدرس است ودر حوزه تدریس و داوری جشنواره های مختلف حضور موثری دارد. مکبث، داستان های کارور، کالون و قیام کاستیلیون، صبحانه برای ایکاروس، شاه لیر، بازگشت افتخارآمیز مردان جنگ، طوفان، ادیسه، هملت، حریم، اسب و او از جمله آثار ماندگار کارنامه کاری دادگر محسوب می شوند.

دادگر این روزها نمایش اودیسه 2020 به نویسندگی امین طباطبایی را در تالار چهارسو مجموعه تئاتر شهر راس ساعت نوزده و سی دقیقه به صحنه برده است. موضوع نمایش اودیسه 2020 درباره جنگ تروا و سازنده اسب چوبی است و اولیس شخصیت نمایش پس از ده سال آوارگی به خانه بازمی‌گردد. با آرش دادگر در باره اجرای نمایش  اودیسه 2020 گفت وگویی انجام داده‌ایم.

اهالی تئاتر و مخاطبان جدی آن آرش دادگر را به عنوان کارگردانی می شناسند که اقتباس های هوشمندانه و خلاقانه ای از ادبیات کلایسک نمایشی غرب انجام داده است. علت اصلی این علاقه در چه مسائلی قابل بررسی است؟

گروه تئاتر کوانتوم در این دو دهه اخیر رویکردش بیشتر بازخوانی و دراماتورژی نمایشنامه های کلاسیک و ادبیات داستانی غرب بوده است. چرا که استفاده از ادبیات داستانی و حماسی سرزمینمان در داماتیزه شدن و اقتباس دراماتیک دچار تغییر و حذف و دگرگونی های بسیار می‌گردد. نمایشنامه امری بسیار فشرده تر از داستان،رمان و حکایتست.در نمایشنامه حکایت چند دهه زندگی شخصیتی تاریخی، چنان فشرده می‌گردد که سال‌ها به روزها و دقایق بدل می‌شوند. مثلا اقتباس از هر کدام از داستان های شاهنامه فردوسی به عنوان اثری منظوم و حماسی  دربدل شدن به درام ؛ منجر به فشرده شدن زمان و مکان و حذف شدن وقایع اضافی و حتا خلق کاراکتری جدید و موقعیت ها و شرایطی تازه ای می‌گردد. این تغییر نه در داستان و هویت شخصیت ها که در شکل گیری جهانی نوین در روابط و مناسبات آن‌ها است.این امر به مذاق بسیاری خوش نمی آید. پس به ناچار می باید به همان شکل و سیاق خودش ( روایت و نقالی )  ارائه گردد. به همین دلیل کمتر به سراغ استفاده از متن های ایرانی می‌روم و چرا که نمی توانم هیچ گونه تغییری را در اعمال کنم. ترجیح  میدهم از متن های غربی استفاده کنم. چرا در آن جهان انسان و مناسبات و روابطشان را بهتر می توانم مورد دستخوش تغییر برای کارم قرار بدهم.

امین طباطبایی از جمله بازیگران ثابت گروه تئاتری شما است. آیا نوشتن متن نمایش اودیسه 20 20 را به او سفارش دادید؟

طرح اولیه را به امین طباطبایی ارائه کردم و ایشان استقبال کرد. دو سال طول کشید تا متن نمایش با وسواس شدید ایشان آماده گشت.

به چه دلیل خودتان متن را ننوشتید؟

من نویسنده نیستم. کارگردانم. ایده پردازم. دراماتورژم. اما نویسنده نیستم.

آیا به خاطر همین به روز بودن فضای نمایش است که نام آن را اودیسه 2020 انتخاب کردید؟

بله. زمان برای اولیس همیشه یه کمیت ثابت هست.

آیا اولیس نمایش شما به عنوان یک قهرمان و یا یک اسطوره نشان داده می شود؟

نه اسطوره و نه قهرمان ، اولیس فقط یک انسان است. انسانی هزار تکه شده در طول تاریخ ...  هویتش، زندگیش،تاریخش،اجتماعش و علمش سرگشته و دستخوش تغییرات شده است.اونمی خواهد متوقف شود می خواهد به جلو حرکت کند.اما عواطفش او را نگه می‌دارد.سوالات و پرسش های بی شماری در ذهن دارد.انسان در سفر همیشه در حال جستجو است.اولیس یک انسان جستجوگر است و نمی خواهد توقفی داشته باشد.

آیا اولیس یک فیلسوف هم هست؟

بله، انسان جستجو گر انسانی فیلسوف مآب هم هست.

بحث بحران هویت در روزگار مدرن امروز یک بحث مهم است. چقدر در نمایش اودیسه 2020 به آن پرداخته اید؟

موقعی که شناختی نسبت به گذشته خودمان نداشته باشیم به طور حتم در زندگی دچار پریشانی می شویم.شاید موفقیت هایی به دست بیاوریم،اما قطعا این پریشانی و اضطراب به سراغمان خواهد آمد که به کجا قصد حرکت داریم.کجا بوده ایم و در چه نقطه ای قرار داریم. دانایی از آنچه که هویت ما است البته نه صرفا از نگاه و بحث تاریخی،باعث می شود که ما نقشه بهتری برای زیست مطلوب تری داشته باشیم و آن را به آیندگان هم منتقل کنیم  و مسیر حرکتمان روشن تر می شود.

آیا در نمایش اودیسه 2020 به پرسش های هستی شناسانه تماشاگر پاسخی داده می شود؟

هیچ وقت نمی خواهیم پاسخ مشخصی ارائه کنیم. ما که کامل و مصلح جامعه نیستیم تا بخواهیم پاسخی را ارائه کنیم. آنچه که ما انجام می دهیم این است که در دانسته‌های مخاطب شک ایجاد می کنیم و باید تماشاگر مجدا تفکر کند و فراموشی ها را کنار بگذارد.

بحث سفر سوای جایگاهش در ادبیات غرب،در ادبیات مشرق زمین هم بسیار مهم و کلیدی است.شما از چه منظری به آن نگاه کردید؟

سفر در شرق به درون است.اما در غرب سفر به بیرون است و مواجه با پدیده های پیرامون است که پر از شگفتی است و انسان را وادار به دوباره اندیشیدن و کشف کردن می کند.یک نوع شناخت جهان پیرامون است.به همین خاطر غربی ها سریع‌تر جهان را شناختند.

در سال های اخیر در حوزه بازیگری هم فعالیت داشتید.آیا بازیتان در نمایش اودیسه 2020 بر اساس دغدغه شما بود و یا ایجابی باعث آن شد؟

دوست دارم در نمایش هایم نقشی کوتاه ایفا کنم که در بعضی مواقع بلند هم می شود.

یکی از چالش های امروز تئاتر اجرای نمایش در دوران کرونااست. شما با این چالش چگونه برخورد کردید؟

ابتدا از کادر درمان و پزشکان فداکار تشکر می‌کنم و از همه می‌خواهم پروتکل ها را رعایت کنند. آلان در شرایطی هستیم که بعد از شش ماه رخوت و تعطیلی تئاتر می‌باید کار کنیم. زیرا تئاتر از این تعطیلی ناخواسته ضررهای زیادی متحمل شده است. اگر وضعیت به همین صورت ادامه پیدا کند تئاتر روبه افول می رود. مسئله اصلی این است که ذهن یک هنرمند تئاتر هیچ وقت خاموش نمی شود و همیشه فعال است. با این همه این حرفه من است و برایش سال ها زمان گذاشته‌ام و به همین راحتی تسلیم نمی‌شوم و امیدوارم که شرایط به زودی رو به بهبودی رود.