سایه روشن رگولاتوری در صنعت پتروشیمی

به گزارش برنا، «رضا محتشمی‌پور» قائم مقام بورس کالا به بررسی نقش و اهمیت تنظیم‌گری بی‌طرفانه در اقتصاد صنایع تکمیلی طی دومین روز همایش چشم انداز اقتصاد صنایع پلاستیک در ایران ۱۴۰۰ پرداخت و گفت: گاهی با مشکلات و بحران‌هایی مواجه هستیم که ما را از داشتن یک بازار بدون اشکال و رقابتی دور می‌کند. امروز ما در بازار صنعت پتروشیمی ایران با مساله انحصار مواجهیم. برخی دوستان این انحصار را یک نکته مثبت می‌دانند اما در اقتصاد، انحصار هیچ ارزشی ندارد. وقتی در صنعت پلیمر بررسی کنیم، مشاهده می‌کنیم که در کالاهای مواد اولیه پلیمری نهایتا ۴ تولیدکننده می‌بینیم. بر اساس شاخص‌های انحصار وقتی تعداد عرضه‌کنندگان یک کالا از ۸ شرکت کمتر باشد، مساله انحصار، جدی است.

وی ادامه داد: در صنعت پتروشیمی هیچ کالایی پیدا نمی‌کنیم که بیش از ۴ عرضه کننده داشته باشد که به ضرر صنایع تکمیلی است. از طرف دیگر، با مساله کمبود مواد اولیه نیز روبرو هستیم که به ناکارآیی بازار تعبیر می‌شود و نیاز به تنظیم‌گری را جدی‌تر می‌کند.

محتشمی پور افزود: نکته‌ای که باید به آن توجه شود، مساله اطلاعات ناقص و غیرشفاف است. نکته بعدی بحث نیروی انسانی و آموزش نیروی انسانی درگیر با موضوع تنظیم‌گری است. این عناصر به ما می‌گوید، کیفیت تنظیم گری وقتی خود را نشان می‌دهد که با معیار کارآیی و بازدهی بتوانیم بازار را بسنجیم. وقتی در بازار مداخله شود هزینه‌هایی به این بازار تحمیل می‌شود.

وی در ادامه گفت: در تبیین رابطه میان تنظیم‌گری و رقابت ۵ مفهوم اساسی خودنمایی می‌کند که شامل تنظیم‌زدایی یا مقررات زدایی (به معنی حذف موانعی قانونی که ناکارآمد هستند)، باز تنظیم‌گری، تنظیم‌گری رقابت، تنظیم‌گری برای رقابت و فرا تنظیم‌گری می شود.

محتشمی پور در ادامه در خصوص نهاد تنظیم‌گر، ویژگی‌هایی را بر شمارد: نهاد تنظیم‌گر باید بتواند بدون دخالت بیرونی به ویژه دولت‌ها، تصمیم‌گیری کند. اگر در تصمیمات به بخش خاصی از صنعت توجه شود، می‌تواند به سایر اجزای صنعت آسیب برساند.

وی ابزارها و مکانیزم‌های مختلفی برای تنظیم‌گری نام برد و افزود: تنظیم‌گری انحصار، نخستین بحث است. مساله بازرسی پایدار شرکت‌های تحت تنظیم گری، وضع تعرفه، تعیین استانداردها، حل دعاوی، صدور جواز، اطلاع رسانی و… جزو این مکانیزم‌ها هستند.

وی در پایان گفت: ۳ عامل اصلی اهداف و منابع تنظیم‌گری، ساختار نهادهای محیط تنظیم‌گری و شرایط مختلف صنعت در محیط تنظیم‌گری بر شکل‌، کارکرد و دامنه سیاست‌های تنظیم‌گری تاثیر دارند.