سینمای ایران و ستاره‌هایی که جهانی نمی‌شوند

به گزارش خبرنگار برنا، با حضور فیلم «قهرمان» اصغر فرهادی در جشنواره فیلم کن بازی امیر جدیدی بسیار مورد توجه منتقدان و سینماگران جهان قرار گرفت و پیش از اعلام برندگان این جشنواره پیش‌بینی‌هایی مبنی بر اینکه امیر جدیدی جایزه بهترین بازیگر مرد را از آن خود می‌کند، مطرح شد و حتی در حال حاضر از همین امروز برخی تحلیل‌گران امیر جدیدی را یکی از نامزدهای کسب جایزه بهترین بازیگر مرد می‌دانند.

چنین موقعیتی برای بازیگران بسیاری در سینمای ایران به وجود آمده اما متأسفانه پس از این موفقیت زمینه برای فعالیت جهانی بازیگرانمان چندان فراهم نشده و بیش از هر چیز کارگردان‌ها بودند که توانستند مسیر فعالیت در پروژه‌های جهانی را برای خود ایجاد کنند.

قطعاً تنها لازمه موفقیت و ایجاد امکان فعالیت جهانی بازیگران ما درخشش در جشنواره‌های جهانی نیست و زمینه‌های بیشتری باید برای این مسئله مهم فراهم باشد. در گفت‌وگو با چند سینماگر این موضوع را مورد بررسی قرار دادیم که در ادامه می‌خوانید:

کاوه سجادی حسینی: معمولاً در جشنواره‌ها موفقیت کارگردان‌ها بیشتر از بازیگران مطرح می‌شود / سینمای ایران بازیگران توانمند و با استعداد زیادی دارد که می‌توانند در جشنواره‌های دنیا بدرخشند

کاوه سجادی حسینی‌ کارگردان سینما و تلویزیون در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: در وهله اول اگر بخواهم به عوامل موفقیت یک فیلم در زمینه‌های مختلف اشاره کنم باید بگویم که فیلمنامه اصلی‌ترین و مهم‌ترین عنصر برای موفقیت یک اثر است. فیلمنامه کارکرد یک نقشه راه را دارد که اگر دقیق باشد گروه به بیراهه نمی‌رود و طی کردن مسیر تولید راحت و آسان می‌شود.

سجادی حسینی خاطرنشان کرد: با یک فیلمنامه خوب بازیگر با جزئیات بیشتری روبرو می‌شود و طبیعتاً بازی بهتری ارائه می‌دهد. از آنجا که گونه اجتماعی در سینمای ما پر رنگ‌تر از همه ژانرهای سینمایی است مهم است که بازیگر بتواند مقابل دوربین مخاطب را به باور نقشی که ایفا می‌کند برساند. دقت به جزئیات در اجرا کمک می‌کند که مخاطب شاهد به تصویر کشیده شدن واقعیت باشد و در این بین رفتارهای خود بازیگر می‌تواند لحن و اتمسفر فیلم را تغییر دهد و بسیار مهم است که کارگردان انتخاب درستی برای بازیگرانش داشته باشد که بازیگر بتواند با دقت عمل نقشی که مدنظر فیلمساز است را ایفا کند.

او افزود: بخشی از انتخاب بازیگران بحثی تجاری است و فیلمساز برای اینکه فیلمش دیده شود مجبور است که بازیگران مطرح و ستاره انتخاب کند. به نظر من سینمای ایران غنی از بازیگران خوب، فهیم و باسواد است و از آنجا که اکثر بازیگران سینمای ایران توانسته‌اند در جشنواره‌های خارجی بدرخشند و جایزه بگیرند به نظر من امکان دیده شدن برای همه وجود دارد و فقط کافی است که فرد در جای درستی قرار بگیرد و نقشی مناسب به او سپرده شود.

این کارگردان در ادامه اظهار داشت: برخی کارگردان‌ها هستند که اگر نگاهی به آثارشان داشته باشیم متوجه می‌شویم که بازیگران در فیلم‌های آن‌ها توانسته‌اند بهتر از همیشه ایفای نقش کنند. من فیلمسازانی چون کیانوش عیاری و اصغر فرهادی را می‌توانم مثال بزنم که بازی‌های درخشانی در آثارشان دیده می‌شود. در فیلمی چون «طلا و مس» می‌بینیم بهروز شعیبی و نگار جواهریان بازی فوق‌العاده خوبی ارائه داده‌اند و بخشی از این موفقیت به توانایی همایون اسعدیان برای بازی گرفتن از بازیگران مربوط می‌شود و فیلم «طلا و مس» که می‌توانست با سهل‌انگاری به فیلمی سفارشی تبدیل شود به اثری با کیفیت تبدیل شده است. سینمای اجتماعی تلاش دارد به رئالیسم و واقعیت نزدیک شود و اگر نگاهی به کارکرد فیلمسازان داشته باشیم متوجه می‌شویم که فیلمنامه‌های خوب و کارگردان‌هایی که هدفمند و با جدیت تمرین قبل از شروع کار را دنبال می‌کنند بازیگرانشان بازی بهتری ارائه می‌دهند اما متأسفانه کارگردان‌های کمتری در سینمای ما تمرین را جدی می‌دانند.

کارگردان فیلم سینمایی «بوفالو» در پایان اظهاراتش تأکید کرد: وقتی فیلمی ایرانی در یک جشنواره جهانی جایزه می‌گیرد این جایزه گرفتن بسیار خبرساز می‌شود و نام کارگردان بیش از هر کس دیگری مطرح می‌شود اما بازیگران زیادی داریم که جایزه گرفتنشان چندان خبرساز نمی‌شود. بازیگرانی چون لیلا حاتمی، پیمان معادی، شهاب حسینی، رضا ناجی، همایون ارشادی بازیگرانی هستند که بارها مورد توجه قرار گرفته‌اند اما متأسفانه موفقیتشان چندان خبرساز نشده است. از طرفی در بسیاری از جشنواره‌هایی که فیلم‌های ما راه پیدا می‌کنند جایزه بهترین بازیگر وجود ندارد و اصلاً امکان دیده شدن برای بازیگران وجود ندارد. دیده نشدن بازیگران و بیش از هر چیز مطرح شدن کارگردان‌ها یک مسئله جهان شمول است و می‌‌بینیم که فیلم‌های کره‌ای و عربی بسیاری در جهان دیده شده‌اند و اما بازیگران کره‌ای و عربی که در کارشان تبحر بالایی دارند نتوانسته‌اند چندان مورد توجه قرار بگیرند.

مزدک میرعابدینی: امیر جدیدی می‌تواند یک بازیگر بین‌المللی باشد / برای تبدیل شدن به یک بازیگر جهانی تنها استعداد و توانایی بازیگری کافی نیست

مزدک میرعابدینی بازیگر سینما در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: با مروری بر جوایزی که بازیگران سینمای ایران در سال‌های اخیر دریافت کرده‌اند می‌توان به این نتیجه رسید که بازیگران ایرانی در جشنواره‌های مختلف معمولاً توانسته‌اند حضور موفقی داشته باشند و جوایز کمی هم نگرفته‌اند اما سینمای ما در حضور بین‌المللی‌اش بیش از هر چیز کارگردان محور است و ما می‌بینیم کارگردان‌ها بیشتر از بازیگران مورد توجه قرار می‌گیرند.

میرعابدینی خاطرنشان کرد: چند سال پیش در فیلم «آن‌جا» بازی کردم و این فیلم در جشنواره تسالونیکی مورد توجه قرار گرفت. آن زمان خیلی‌ها در جشنواره به من امید دادند بازی خوبی ارائه داده‌ای و به احتمال زیاد جایزه بازیگری را دریافت می‌کنی اما این اتفاق نیفتاد و بعد فیلم که به ایران آمد توقیف شد و حتی امکان نمایش در ایران پیدا نکرد و با این حال کارگردان‌های بسیاری به من گفتند که تو آینده خوبی در حوزه بازیگری خواهی داشت. قطعاً نمایش این فیلم و جایزه گرفتنش می‌توانست در آینده بازیگری من تأثیر بگذارد که مسائلی باعث شد تا اصلاً فیلم امکان نمایش پیدا نکند و بازیگران بسیاری هستند که شرایط من را دارند و به این سرنوشت دچار می‌شوند.

او افزود: در سینمای مستقل آمریکا هم فیلمسازانی که مشغول کار هستند برخی مواقع بودجه‌های خاصی در نظر می‌گیرند تا از چهره‌های مطرح سینمایی استفاده کنند. به عنوان مثال می‌توان الکساندر پین را مطرح کرد که دو فیلم «درباره اشمیت» و «نوادگان» با وجود اینکه مستقل ساخته شده‌اند بازیگران مطرح در آن‌ها حضور دارد که کارگردان سعی کرده با استفاده از آن‌ها به دیده شدن فیلمش بیشتر کمک کند که قطعاً ایده تأثیرگذاری است. برخی نقش‌ها هم به قدری خاص هستند که اصلاً بازیگر دیگری نمی‌تواند آن نقش‌ها را ایفا کند و حتی برخی مواقع کارگردان بر اساس فیزیک و چهره بازیگر دست به انتخاب می‌زند. برای مثال می‌توانم فیلم «مصادره» را مطرح کنم که در آن ایفای نقش کرده‌ام و نقشی که بازی کردم به نظرم بازیگر دیگری نمی‌توانست آن را ایفا کند اما اگر از ویژگی‌هایی که کاراکتر داشت بگذریم قطعاً بازیگرانی که کنش بیشتری دارند و بیشتر از من مطرح هستند می‌توانستند گزینه‌های بهتری برای این نقش باشند. در انتخاب بازیگر مسائل بسیاری مطرح است که خود بازیگر نمی‌تواند در آن‌ها چندان تأثیرگذار باشد و به نوعی تنها توانایی، سواد و استعداد کافی نیست. مسائلی مثل شناخت و تسلط بر زبان، چهره، نوع بازی و... مسائل تأثیرگذاری هستند.

بازیگر فیلم سینمایی «بدرود بغداد» در ادامه تأکید کرد: از طرفی اگر دقت کرده باشیم بازیگران ایرانی که در فیلم‌های خارجی ایفای نقش می‌کنند معمولاً کاراکترهای خاورمیانه‌ای به آن‌ها سپرده می‌شود و بازیگران ما کمتر امکان فراتر رفتن از چنین نقش‌هایی را دارند. من از میزان تسلط امیر جدیدی به زبان انگلیسی خبر ندارم اما فکر می‌کنم امیر جدیدی که به نظر می‌رسد در فیلم سینمایی «قهرمان» به خوبی درخشیده امکان این را دارد که به یک بازیگر بین‌المللی تبدیل شود.

میرعابدینی تأکید کرد: تبدیل شدن به یک بازیگر بین‌المللی تنها به توانایی هنری بازیگر بستگی ندارد و مسائلی مثل تسلط بر زبان، فیزیک، چهره، شکل بازی و... تأثیرگذار است. زمانی که من در لس‌آنجلس درس می‌خواندم آنجا در چند پروژه به عنوان سیاهی لشگر حضور داشتم ولی آنجا چهره‌هایی مثل من بسیار زیاد است و افراد بسیاری هستند که به آمریکا می‌آیند تا بتوانند فرصت ظهور و بروز در سینما پیدا کنند. به طور کل از آنجا که در آمریکا امروز می‌توان انواع و اقسام چهره‌ها را با نژادهای مختلف شاهد بود امکان بازیگری برای همه وجود دارد اما کار برای افراد خارجی قطعاً سخت‌تر است چرا که هرچقدر بازیگران خارجی توانایی صحبت کردن به زبان انگلیسی را داشته باشند قطعاً آمریکایی‌ها این توانایی را بیشتر از همه دارند. در نهایت در این بحث به این نتیجه می‌توان رسید که ما بازیگران بسیار خوبی مثل امیر جدیدی، نوید محمدزاده، علی مصفا، شهاب حسینی و... داریم که با وجود توانایی‌های بسیاری که دارند محدودیت‌های زیاد باعث می‌شود که کارشان در خارج از ایران سخت‌تر شود.

این بازیگر درباره تأثیر کارگردان بر بازی بازیگر گفت: قطعاً کارگردان اهمیت بالایی در این دارد که یک بازیگر بتواند نقشش را به خوبی ایفا کند. بازیگر نهایتاً 50 کار را در مقابل دوربین بر عهده دارد و به نظر من 50 درصد ماجرا به توانایی کارگردان در هدایت بازیگر مربوط می‌شود. برای مثال می‌توانم دو فیلم آخر عباس کیارستمی را مطرح کنم، در فیلم سینمایی «کپی برابر اصل» با بازی ژولیت بینوش شاهد ارتباط قابل قبول‌تری بین دو کاراکتر اصلی هستیم چرا که کیارستمی هم فضا را می‌شناسد و هم به نظر می‌رسد بازیگران در اتمسفر بهتری قرار گرفته‌اند و به نظر می‌رسد که ارتباط دو بازیگر در پشت صحنه هم به خوبی شکل گرفته است اما در فیلم «مثل یک عاشق» که در ژاپن ساخته شده است این ویژگی را کمتر می‌بینیم.

او در پایان اظهار داشت: نکته دیگر به انتخاب‌هایی برمی‌گردد که خود بازیگر دارد. من پس از همکاری با مهدی نادری و مهران احمدی نقش‌هایی را بازی کردم که بسیاری تصورشان بر این است که من اصلاً ایرانی نیستم و این نقش‌ها در فعالیت حرفه‌ای من تأثیر گذاشته‌اند. از طرفی در بازیگری تبلیغ و معرفی نقش پر رنگی برای موفقیت دارد و فکر می‌کنم امروز حتی مسائلی مثل میزان فالوور و تلاش برای به شهرت رسیدن در فضای مجازی و فعالیت در این عرصه و تبلیغات تأثیر مهمی در موفقیت یک بازیگر دارد.