نگاهی به ثبت ملی شربافی در کاشان در « هفت اورنگ»

به گزارش برنا؛ دربرنامه هفت اورنگ که به معرفی ثبت ملی و جهانی میراث ناملموس ایران زمین اختصاص دارد امروز به ثبت ملی شربافی در کاشان اشاره  می شود.

در این برنامه در گفت و گو با  عباس تراب زاده ( کارشناس و مسئول میراث فرهنگی ناملموس استان اصفهان و شهرستان کاشان) و علی اکبر قاصدی ( هنرمند و پیشکسوت شرباف در کاشان ) به بررسی این هنر دستی سنتی پرداخته می شود.

شَعربافی یا شربافی یکی از صنایع دستی ایران است.

به موی انسان یا حیوان «شَعر» گفته می‌شود، و در اصطلاح بافندگی، شَعر نوعی پارچه‌ است که با مو یا ابریشم و با «دستگاه بافندگی چهاروردی» بافته می‌شود. بافتن شَعرِ پشمی در یزد و اصفهان و شَعر ابریشمی در کاشان رواج داشت که اکنون در معرض فراموشی و نابودی است.

نقشهٔ خاصی برای بافت شَعربافی وجود ندارد و به دو شیوه ساده و میله‌ای (راه‌راه) بافته می‌شود. شعر ساده را بیشتر به رنگ‌های بنفش، زرشکی، مشکی، زرد، بادنجانی، سبز، گلی برای لباس زنان و شعر میله‌ای را به شکل سیاه و سفید به عرض ۲ متر و طول ۱٫۵ متر برای لباس مردان می‌بافند.

رسم است که نام بافنده با نشان طلایی در سر و ته پارچه درج شود.

گفتنی است که در گذشته، (تا حدود ۵۰ سال پیش) بافندگی با دستگاه شعربافی، بسیار دشوار بوده و تنها از عهده جوانان بر می‌آمده‌است. اما یکی از شَعربافان قهار آن دوره به نام حاج حبیب الله خادم قطعه‌ای را به این دستگاه اضافه می‌کند که کار با آن را بسیار ساده تر می‌نماید. این قطعه چک (با فتحه حرف چ) نام دارد و ساختار ساده‌ای دارد.ایشان هم اکنون در قید حیات بوده و ۹۰ سال سن دارند.

 شعربافی، جولایی یا پارچه بافی دارای قدمت تاریخی در ایران می باشد. در این میان، کاشان به عنوان مرکز بافت پارچه های ابریشمی و شعربافی معرفی گردیده و به موازات هنر قالیبافی و پس از آن، رایجترین حرفه در کاشان بوده است.

تقریباً یک سوم مردم کاشان در سالهای نه چندان دور، شعرباف بوده اند. شعربافی بعد از قالیبافی، رایج ترین حرفه در کاشان بود و هنوز کارگاه هایی در محلات قدیم باقی مانده که پیرمردها در آن ها پشت دستگاه های شعربافی، تارها را میبافند.

در تاریخ گذشتۀ کاشان، شعربافها برخلاف امروز، جایگاه ویژه ای داشتند. آنها صاحب مکنت و دارایی بودند، لیکن در شرایط جدید، انسانها این میراث کهن را  فراموش کرده اند.

برنامه هفت اورنگ را به همت  گروه ادب و هنر به تهیه کنندگی حسین رحمانی، اجرای کارشناسی، نویسندگی و پژوهش ، ‌مشاور محتوایی سید حامد موسوی،  ساعت ۲۱:۰۰ برروی موج اف ام ردیف ۱۰۶مگاهرتز از رادیو فرهنگ بشنوید .