تئاتر فجر باید آینه تمام نمای تئاتر کشور باشد

ایوب آقاخانی بازیگر مدرس و کارگردان تئاتر که آثاری چون "جنوب از شمال غرب" ، "رگ"، "زمین مقدس" را کارگردانی کرده است درخصوص اعتبار جشنواره تئاتر فجر به خبرنگار فرهنگ و هنر برنا گفت: از نظر بین المللی به عنوان یک تئاتری که به نقاط مختلف جهان به بهانه کارهای تئاتری سفر کرده و در محافل تئاتری جهان سرکی کشیده ، میگویم که اعتبار جشنواره تئاتر فجر حداقل تا سال هشتاد و نه که به شخصه رصد کردم، در جهان بسیار بالا بود. حالا این که در این یازده سال فاصله بین آخرین رصد من در سال 89 تا کنون وجود دارد، این اعتبار همچنان حفظ شده یا خیر، بدون تضعیف کاملا به بار نمی رود اما به نظر من تضعیف شده است  زیرا رویکرد های بین المللی جشنواره نسبت به گذشته به دلایل متعددی تفاوت کرده و این رویکردها و نحوه عملکرد جشنواره در خصوص این بخش به طور طبیعی تعیین کننده این است که این اعتبار افزون شود یا از آن کاسته شود. 

او ادامه داد: در اروپا و مترقی ترین کشورها در بحث تئاتر و حتی در آسیا و کشورهایی که شاید برای ما خیلی مهم نیستند، کلمه ی تئاتر فجر، کلمه ای بسیار معنا دار و با شکوهی به لحاظ بین المللی است. البته که باید این مقام حفظ شود ولی به دلایل بسیار، چه منطقی و چه غیر منطقی، تلاشی برای آن نمی شود.

این کارگردان تئاتر معتقد است: از نظر بخش داخلی اعتقاد دارم از زمانی که رویکرد جشنواره تئاتر فجر ، رقابتی نیست ، با وجود این که بخش های رقابتی دارد و شاید هم رقابت در آن رخ دهد اما سیستمی که تا دهه هفتاد اعمال می شد، دیگر اعمال نمی شود، بنابراین از لحاظ داخلی آن تاثیر و تاثری که ما به دنبال آن بودیم و فکر می کردیم که این جشنواره همان تاثیرگذاری را در جامعه تئاتری بگذارد و حتما هم به نتیجه برسد، ندارد. ضمن اینکه اعتقاد دارم تئاتر فجر باید آینه تمام نمای تئاتر کشور باشد که باز هم در این زمینه با توجه به ساز و کاری که برای آن تعریف شده، طبیعتا آن قدری که از آن توقع می رود، کارآمد نیست اما این چیزی از این حقیقت کم نمی کند که بزرگترین رویداد تئاتری کشور ما تا کنون، جشنواره تئاتر فجر است و به گمان من با توجه به تغییر مداوم سلایق مدیران موسمی در حوزه های مختلف فرهنگ،چیزی که توانسته تا این حد دوام داشته باشد و تبدیل به یک ضرورت برای مدیرانی باشد که بر مسند اجرا می نشینند، بدیهی است که نشان از یک نکته ساده دارد که قطعا این اتفاق به نحو درست افتاده است یعنی ریشه ای دوانده که هر کسی نمی تواند این ریشه ها را تحت الشعاع یا آنها را مخدوش کند و آن را از این عملکرد و قدرت دور کند.

آقاخانی گفت: بنابراین جشنواره تئاتر فجر سرشار از کاستی هاست اما این چیزی از قدرت و جایگاه آن کم نمیکند. فقط ای کاش به تناسب این قدرت و جایگاه در صدد رفع کاستی ها و حفظ دستاورد های ادوار مختلف آن برآییم. من احساس می کنم به خاطر سلیقه های فصلی در حوزه مدیریت های فرهنگی، ما از آنچه که جشنواره تئاتر فجر به دست می آورد غافل می شویم و گاهی ناخواسته گام هایی به عقب برمی داریم.

کارگردان تئاتر "رگ" درباره ی توقعات و پیشنهادات برای جشنواره تئاتر فجر اظهار داشت: بزرگترین پیشنهاد این است که به بررسی ادوار موفق تر و پر سر و صدا تر جشنواره در گذشته بپردازند و دلایل توفیق آن را نهادینه و تبدیل به الگوهایی برای جریان سازی در ادوار جدید کنند. فکر می کنم تک تک دوره های جشنواره تئاتر فجر در دهه 70 ، مثال های خوبی هستند برای این که جشنواره تئاتر فجر دوباره بتواند به اوج دلخواه برای همه ما برسد. این مسئله باید کارشناسی شود و این کارشناسان نباید افرادی باشند که آن دوران را تجربه نکرده اند اتفاقا باید کسانی باشند که دهه 60 تا 90 را دیده و تجربه کرده باشند. در حال حاضر از کسانی نظرات کارشناسانه گرفته می شود که هیچ امس و درکی از شرایط آن زمان ندارند.

او افزود: وقتی این مسائل را می بینم، طبیعتا به این که این افراد بتوانند راهکار مناسبی ارائه دهند خوشبین نیستیم.باید این  فراز و نشیب ها و شکوهی که از دهه هفتاد در جشنواره تئاتر فجر می گویم را تجربه و لمس کرده باشند وگرنه مانند تصوری که برای ما ساختند و از شکوه تئاتر طلایی در دهه چهل می گویند ،می ماند، ما نمیدانیم چیست ولی کسی که در آن دوران بوده می داند و می تواند دقیق به ما کمک کند تا بفهمیم چه بوده است و درحال حاضر یک کارشناس متولد دهه 60 یا 70 با هر دکتر و فوق دکترایی که دارد، در حوزه کارشناسی و سنجش معایب و محاسن راهکاری مفید ارائه نمی دهد.

ایوب آقاخانی درخصوص اعتقاد برخی از کارشناسان پیرامون برگزاری جشنواره به سبک رقابتی یا تشریفاتی و غیر رقابتی می گوید: کسانی که عقیده دارند نباید رقابتی باشد، جشنواره را به این روز کشاندند و به نظرم اشتباه می کنند. اگر پای حرف این دوستان بنشینید، مثال هایی از فرانسه و آلمان می آورند و دقیقا همینجا مشکل من با آنها شروع می شود. در پاسخ به آنها باید گفت کجای تئاتر و سیستم فرهنگ تولید ایران شبیه فرانسه یا آلمان است که دقیقا می خواهید فستیوال هایمان شبیه آنها باشد. سیستم رقابتی در کشور ما برای ثمر دهی در حوزه تئاتر نسبت به سیستم غیر رقابتی امتحان بهتری پس داده است. من نمی گویم رقابتی بودن جشنواره به طور کلی خوب است، فقط می گویم مشخصا برای ما سیستم کارامد تری است.

این کارگردان بیان کرد: باید به تناسب ضرورت ها و گرفتاری ها و دشواری ها و نیاز ها و راهبردهای استراتژیک جامعه خود تصمیم بگیریم، نمی توان اینجا تئاتر کار کرد اما تصمیماتی مبنی بر استاندارد های آلمان گرفت. نه تئاتر خصوصی ما شبیه آلمان است نه تئاتر دولتی و نوع برگزاری های آن ها. جشنواره را باید مبنی بر نیاز های خود طراحی کنیم. همان طور که نام فجر بر این جشنواره موید این نکته است که این جشنواره تئاتری است برآمده از سال های پس از انقلاب ایران این یعنی مجموعه ی المان های لوکال و بومی در این جشنواره منطقا وجود دارد پس چرا باید سیستم یا نوع عملکرد آن به گونه ای باشد که می دانیم برای ما راهبردی نیست.

او ادامه داد: کسی که از شهرستان فسا در این جشنواره شرکت می کند، یک تک اجرا در جشنواره برای او چه خاصیتی دارد؟ اما اگر در مسابقه تئاتری کشور شرکت کند، بنا به سابقه من در آموزش، داوری و مشاور در استان ها، به خوبی می دانم که حتی اگر شکست بخورد قابل معناست. خیلی روشن است که نباید جشنواره غیر رقابتی را بپذیریم زیرا منطقی به ما ارائه نمی شود جز این که فستیوال هایی مثال زده می شود که به ما ربطی ندارد.

انتهای پیام//