سرنوشت غم انگیز پیروز/ اولین تکثیر در اسارت یوزپلنگ‌ها تجارب گران بهایی داشت

به گزارش خبرگزاری برنا، پیروز بر مبنای یک پروژه پژوهشی و به منظور حفظ ژن و تکثیر یوزپلنگ آسیایی که به تعداد انگشت شماری به صورت طیبعی در سرزمین ایران باقی مانده اند، با جفت گیری در شرایط نیمه اسارت از دو یوز زنده گیری شده به نام «ایران» و «فیروز» به دنیا آمد.

«ایران» مادر پیروز، یوزپلنگ ماده سه ساله‌ای بود که اواسط فروردین سال ۱۳۹۹ از پارک پردیسان تهران به پایگاه پشتیبان ۷۰۰ هکتاری در پارک ملی توران در شهرستان شاهرود استان سمنان منتقل شد؛ و «فیروز» پدر این یوز نیز سال ۱۳۹۱ در منطقه توران شناسایی و نامگذاری شده بود که در سال ۱۴۰۰ وقتی حدود ۱۱.۵ سال سن داشت در پارک توران شاهرود استان سمنان به منظور جفت گیری با ایران زنده‌گیری شد.

۸ بهمن سال ۱۴۰۰ محیط زیست از موفقیت دو یوز نگهداری شده در پارک ملی توران در انجام عمل تولید مثل خبر دادند و اعلام کردند برای نخستین بار در جهان است دو یوز آسیایی در شرایط اسارت به تولید مثل پرداخته اند.

اما خبر تلف شدن «پیروز» توله یوز ایرانی پس از انجام یک بار دیالیز به دلیل مشکل حاد کلیوی که از روز‌های نخست تولد درگیر آن شده بود، بخشی از افکار عمومی را از آن جهت که این یوزپلنگ جوان را به مهمترین نماد محیط زیست می‌دانستند جریحه دار کرد.

**تغییر برنامه زایمان ایران به دلیل نداشتن تجربه!

خطاهای مدیریتی و رسانه ای این پروژه از زمانی آغاز شد که با وجود اینکه اردیبهشت ۱۴۰۰ موعد زایمان ایران اعلام شده بود و قرار بود «ایران» هم مثل بیشتر یوزپلنگ‌های جهان به صورت طبیعی زایمان کند، اما در سکوت رسانه‌ای، در ۱۱ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ «ایران» سزارین شد و سه قلو به دنیا آورد.

تصاویر محدود منتشر شده از نحوه سزارین صحرایی «ایران»، موجی از اعتراض کارشناسان و فعالان رسانه‌ای را ایجاد کرد.

نبود شرایط استریل اتاق عمل، عدم استفاده از دستکش، حضور افراد متفرفه در زمان عمل جراحی، نبود تیم دامپزشکی و... مسائلی بود که از همان روز اول تولد یوزها نگرانی از اجرای موفق این پروژه را ایجاد کرد.

حسن اکبری، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت در مصاحبه‌ای در واکنش به این اعتراضات از «خطاهایی» که صورت گرفته صحبت کرده و علت آن را «نداشتن دانش و تجربه» لازم عنوان کرد.

وی با اشاره به اینکه تجربه و دانش کافی برای درمان یوزپلنگ را نداریم گفته بود  «دامپزشکان» خارجی به ایران سفر می کنند و کار معاینه و درمان توله یوز‌ها و مادرشان را انجام می دهند.

**اعلام اشتباه جنسیت یوز‌ها

با حساس شدن افکار عمومی نسبت به شرایط این ۳ توله یوز سازمان محیط زیست در اقدامی عجولانه جنسیت ۳ توله یوز را ماده عنوان کرد و فراخوانی برای انتخاب اسم این توله یوز‌ها هم ترتیب داد، اما بعد از گذشت چند روز مشخص شد هر ۳ توله یوز نر بوده اند!

**تلف شدن یکی از ۳ توله یوز بعد از ۴ روز

از میان ۳ ایران توله اول چهار روز پس از تولد تلف شد.

**شیردهی بدون دستکش باعث شد ایران فرزندانش را نپذیرد

شیردهی نخست توله یوز‌ها به صورت دستی و بدون دستکش باعث شد، مادر یوز‌ها فرزندانش را برای شیردهی نپذیرد و سازمان محیط زیست برای باقی ماندن دو توله یوز از یک تیمارگر کمک گرفت. به این ترتیب نگهداری توله دوم و سوم  به علیرضا شهرداری سپرده شد. مدتی بعد توله دوم هم تلف شد و دلیل اصلی تلف شدن دو توله یوز عمل سزارین و نخوردن شیر مادر عنوان شد.

**توله یوز سوم با مشکلات حاد گوارشی به تهران منتقل شد

بعد از این اتفاق نگرانی‌ها از نحوه نگهداری از توله یوز‌ها به اوج رسید و سازمان محیط زیست برای تسلط بیشتر به نحوه تیمار توله باقیمانده که گفته می‌شد او هم با مشکلات گوارشی حادی دست و پنجه نرم می‌کند، اقدام به انتقال این توله به تهران کشید.

این توله یوز که چندی بعد با انتخاب تیمارگرش «پیروز» نام گرفت، در شرایطی ناپایدار جسمی به پارک پردیسان تهران منتقل شد، از همان روز‌های نخست، و علیرضا شهرداری نسبت به شرایط نامساعد پیروز اطلاعاتی منتقل کرد.

**تلاش برای گذراندن ۳ ماه حساس

«پیروز» که رفته رفته به چهره نخست محیط زیست ایران تبدیل شده بود به گفته پیتر کالدون دامپزشک مشاور خارجی پروژه باید بحران ۳ تا ۶ ماهگی یوز‌ها را پشت سر می‌گذاشت تا امید به زنده ماندنش قوت بگیرد. تیم نگهداری از پیروز متشکل از ۳ دامپزشک و یک تیمارگر به صورت شبانه روزی برای زنده ماندن او تلاش کردند. اما مشکل کلیوی پیروز که از روز‌های نخست به دلیل تزریق دوز اشتباه دارو رخ داده بود، همچنان باقی بود.

**ماجرای گردن بند الیزابت

یبوست و مشکلات گوارشی هم دست از سر پیروز برنداشت، اواسط دی ماه، تصویری از پیروز در فضای مجازی منتشر شد که نشان می‌داد پیروز گردن‌بند الیزابت بر گردن دارد. انتشار این تصویر در فضای مجازی با نگرانی طرفداران توله یوزپلنگ ایرانی همراه شد. در این خصوص، غلامرضا ابدالی؛ سرپرست دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست گفت: این عکس مربوط به ۲۰ روز پیش است و بستن موقتی گردن‌بند الیزابت به‌صلاح‌دید کارشناسان و بخشی از روند تیمارگری پیروز بوده است.

**پیروز راهی بیمارستان دامپزشکی شد

۵ اسفندماه، پیروز به دلیل آنچه که بی اشتهایی و مشکلات داخلی و گوارشی عنوان شد به بیمارستان دامپزشکی مرکزی تهران منتقل شد و، اما بعد از گذشت ۲ روز اعلام شد که پیروز مشکل حاد کلیوی دارد و باید برای درمان دیالیز شود، اما دستگاه دیالیز مخصوصی برای او وجود ندارد.

با انتشار این خبر کارشناسان امر، امید برای زنده ماندن پیروز را بسیار کم عنوان کردند و سرانجام بعد از گذشت چند ساعت از انجام دور اول دیالیز، پیروز تلف شد.

با این اتفاق بخش نخست پروژه تکثیر در اسارت یوزپلنگ آسیایی نیز شکست خورد و به نظر می‌رسد سازمان محیط زیست برای آرام کردن افکار عمومی سعی دارد خبر بارداری مجدد ایران را پررنگ کند، در حالیکه مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان محیط زیست ّگفته بود، هنوز سونوگرافی بر روی این یوزپلنگ انجام نشده و نسبت به بارداری او مطمئن نیستیم.

قطعا یوزپلنگ ایرانی جای غرور و افتخار دارد ولی اولین تکثیر در اسارت تجارب بالایی برای ما داشت.  

یوزپلنگ جزو گربه‌سانان محسوب می‌شود و گربه‌سانان امکان زادآوری ۲ بار در سال را دارند.

یوزپلنگ دوره بارداری سه ماه دارد و معمولا فصل‌هایی که رطوبت هوا بیشتر است برای جفت‌گیری این گونه ارزشمند مناسب است و بر پایه تحقیقات انجام شده دی و بهمن بهترین‌ ماه‌های سال برای جفت‌گیری یوزپلنگ آسیایی است که پس از ۹۰ روز معمولا در اردیبهشت ماه توله به دنیا می‌آید.

براساس تحقیقات انجام شده یوزپلنگ جزو پستانداران چندهمسری است و یوزپلنگ آسیایی از ۲ تا سه سالگی بالغ شده و تا هشت سالگی قدرت زادآوری دارد و نوع زایش یوزپلنگ آسیایی چندقلوزایی است.

یوزپلنگ ایرانی در فهرست اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط زیست قرار دارد، به معنای اینکه گونه‌ای در خطر انقراض است، حدود ٢ هزار سال پیش یوزها در بیشتر نقاط آسیا حضور داشتند، اما اکنون منحصر به نواحی بیابانی ایران شده ‌اند.

طبق گزارش‌ها، ایران از دهه ۱۹۷۰ به عنوان تنها زیستگاه یوزپلنگ‌ آسیایی شناخته شده است، از این رو به آن یوزپلنگ ایرانی نیز می گویند.

در زمان حاضر یوزپلنگ آسیایی، ایران و بخش‌هایی از استان سمنان را خانه امن خود یافته و اکنون متخصصان بومی در سایت تکثیر در اسارت و ارتقای امنیت پارک ملی توران تغییر سرنوشت یوزپلنگ از خطر انقراض را دنبال می‌کنند.

یوزپلنگ به عنوان سریع‌ترین گونه جانوری بر روی کره خاکی است که با خط و خال‌های سیاه روی صورت و پوستش شناخته می شود.

انتهای پیام/