همه اطلاعاتی که درباره گواهی انحصار وراثت لازم است بدانید

تعریف انحصار وراثت

انحصار وراثت به مراحل قانونی تقسیم اموال فرد متوفی گفته می‌شود. این مراحل بعد از موت حقیقی یا فرضی انجام می‌شود. موت فرضی زمانی اتفاق می‌افتد که فردی به مدت طولانی غایب باشد و دادگاه با شرایط و ضوابط خاصی حکم به مرگ او بدهد.

البته در صورتی که فرد غایب مفقود الاثر باشد دادگاه حکم موت فرضی نمی‌دهد، مگر اینکه مدت زمانی از غیبت او گذشته باشد که به طور معمول هیچ فردی بعد از آن بازه زمانی زنده نمی‌ماند. بعد از مشخص شدن وراث، مطابق روابط سببی و نسبی، گواهی انحصار وراثت صادر می‌شود.

برای انجام انحصار وراثت لازم است یک نفر یا چند نفر از ورثه درخواست صدور گواهی انحصار وراثت کنند. حتی طلبکاران یا سایر افرادی که از اموال متوفی ذینفع هستند هم می‌توانند درخواست صدور این گواهی را داشته باشند. در واقع لزومی بر هم‌نظر بودن وراث برای صدور گواهی وجود ندارد و هر فردی می‌تواند به صورت مستقل برای صدور گواهی درخواست کند.

مرجع درخواست گواهی انحصار وراثت

متقاضیان برای دریافت گواهی باید به شورای حل اختلاف اخرین محل اقامت متوفی مراجعه کنند. البته در صورتی که اختلافی درباره اصل و نسب، وصیت، تولیت یا وقف وجود داشته باشد، دادگاه‌های عمومی باید به این موارد رسیدگی کنند. حتی در صورتی که طرفین درباره موارد فوق با هم توافق داشته باشند، امکان حل و فصل موضوع در شورای حل اختلاف وجود ندارد.

مدارک لازم برای درخواست انحصار وراثت کدام است؟

• درخواست کتبی انحصار وراثت که اطلاعات شخصی نظیر نام، آدرس متوفی و وراث در آن درج شده باشد.
• گواهی فوت که از طرف اداره ثبت صادر شده باشد.
• استشهاد محضری که نشان دهد وارث اشخاص نامبرده در درخواست کتبی هستند.
• شناسنامه متوفی
• کپی عقدنامه همسر متوفی
• کپی شناسنامه وراث
• شناسنامه وراث
• وصیت نامه متوفی
• گواهی تسلیم اظهارنامه مالیاتی در آخرین محل اقامت متوفی( متوفیان پیش از سال 95 نیازی به اخذ اظهارنامه مالیاتی ندارند)

باید بدانید رسیدگی به دعاوی ایرانیان غیر شیعه، زرتشتی، کلیمی و مسیحی مطابق قوانین همان کیش و آئین انجام می‌شود. بنابراین برای صدور گواهی انحصار وراثت متوفیان اقلیت‌های مذهبی، لازم است نظر مراجع آن‌ها درباره سهم الارث هم به درخواست ضمیمه شود.

ضرورت داشتن گواهی انحصار وراثت چیست؟

وراث یا هر فرد ذینفع دیگر برای انجام اقدامات قانونی و حقوقی در ادارات دولتی، دفاتر اسناد رسمی و بانک‌ها به گواهی انحصار وراثت نیاز دارد.

انجام مراحل انحصار وراثت توسط گروه وکلای فراز در کوتاه‌ترین زمان و با مناسب‌ترین هزینه انجام می‌شود.

مراحل صدور گواهی انحصار وراثت کدام است؟

مطابق ماده 11 قانون شورای حل اختلاف، متقاضی باید اطلاعات شخصی و شخص متوفی را در به شورا تحویل دهد. همچنین لازم است لیستی از تمام اموال منقول و غیر منقول متوفی تهیه کند و به اداره دارایی محل سکونت متوفی تحویل دهد. مدارکی که پیش از این نام بردیم هم باید به این لیست ضمیمه شود.

بعد از تحویل مدارک، لازم است متقاضی در یک روزنامه کثیرالانتشار آگهی دهد تا مشخص شود متوفی وارث دیگری ندارد. بعد از صدور آگهی یک ماه فرصت تعیین می‌شود تا مشخص شود آیا فردی ادعای ارث بردن از متوفی دارد یا خیر. بعد از اتمام فرصت یک ماهه دادگاه تشکیل می‌شود و حکم برای تقسیم اموال صادر می‌شود.

شرایط انتشار آگهی برای انحصار وراثت

مطابق بخشنامه‌ای که درباره انتشار اگهی صادر شده است، در صورتی که اموال متوفی بیشتر از 50 میلیون تومان باشد، لازم است آگهی منتشر شود و گواهی انحصار وراثت نامحدود خواهد بود. اما در مواقعی که اموال متوفی کمتر از 50 میلیون تومان باشد، گواهی انحصار وراثت محدود است و مدت زمان آن 3 تا 7 روز کاری است.

امکان اعتراض به حکم انحصار وراثت

اعتراض به گواهی انحصار ورثه از سمت دادستان و افراد ذی‌نفع امکان‌پذیر است. به طور مثال در صورتی که برای یکی از وراث قیم تعیین نشده باشد، می‌تواند اقدامات لازم برای اعتراض را انجام دهد.

امکان محروم شدن از ارث توسط پدر یا مادر وجود دارد؟

مطابق قوانین مدنی، پدر یا مادر نمی‌توانند با وصیت کردن فرزند خود را از ارث محروم کنند. این مورد در ماده  837قانون مدنی تصریح شده است. با این حساب اگر فردی بخواهد به فرزندش ارث ندهد یا به یکی از فرزندانش بیشتر از بقیه ارث بدهد، باید اقداماتی نظیر عقد قرارداد صلح عمری انجام دهد.

وکیل ارث اقدامات قانونی برای تقسیم اموال از طریق عقد قرارداد صلح عمری و اقدامات انحصار وراثت را انجام می‌دهد.

تعیین وضعیت اموال متوفی با دو وصیت‌نامه

در صورتی که بعد از مرگ مشخص شود، متوفی دو وصیت نامه داشته که موارد درج شده در آن با هم مغایرت دارد، باید به زمان تنظیم وصیت‌نامه توجه کنیم. بر این اساس وصیت‌نامه‌ای که با تاخیر نوشته شده باید ملاک قرار بگیرد.

یکی از شرایط خاصی که در تنظیم دو وصیت‌نامه ممکن است ایجاد شود این است که  هر دو وصیت نامه در یک روز نوشته شود.

در صورت بروز چنین شرایطی لازم است هر دو وصیت‌نامه اجرا شود. در مواردی که امکان اجرای هر دو وصیت به دلیل تعارضی که با هم دارند، وجود نداشته باشد، هر دو باطل می‌شود و فاقد ارزش است.

مالیات انحصار وراثت چیست؟

وراث پیش از اینکه بخواهند اموال باقی مانده از متوفی را به فروش برسانند باید مالیات بر ارث را پرداخت کنند. این مالیات به اشتباه با نام مالیات انحصار وراثت شناخته می‌شود؛ اما در واقع به مراحل انحصار وراثت مالیات تعلق نمی‌گیرد و منظور همان مالیات بر ارث است که پرداخت آن اجباری است. 

املاک و دارایی‌هایی که مشمول مالیات بر ارث می‌شود شامل موارد زیر است:

• 3 درصد وجه نقد متوفی در بانک
• 2 درصد وسایل نقلیه موتوری
• 15 درصد اموال غیر منقول یا املاک

البته برخی از اموال و افراد از مالیات بر ارث معاف هستند. به طور مثال وراث طبقه اول کسی که شهید شده از مالیات معاف است. همچنین به وسایل منزل متوفی مالیات تعلق نمی‌گیرد. 

مطابق قانون جدید مالیات مستقیم، نیازی نیست تمام وراث همزمان اظهارنامه مالیاتی پرکنند. وقتی یک نفر یا چند نفر از وراث برای پرداخت مالیات همکاری نمی‌کنند، هر فرد می‌تواند به اندازه سهم خود مالیات بدهد.

جمع‌بندی

مراجعه وراث و انجام امور اداری در ادارات دولتی و موسسات نیازمند در دست داشتن گواهی انحصار وراثت است. برای گرفتن این گواهی نیازی به هماهنگی و اقدام دسته جمعی وراث نیست، اما امکان اعتراض برای آن‌ها در نظر گرفته می‌شود. در این مطلب سعی کردیم شما را با مراحل انحصار وراثت آشنا کنیم. امیدواریم این اطلاعات برای شما مفید باشد.