تنگی مجرای ادرار چه علائمی دارد؟

تنگی مجرای ادرار در نتیجه زخم در مسیر خروج ادرار ایجاد می‌شود. جای زخم باعث باریک شدن مجرای ادرار شده و ادرار کردن را سخت می‌کند. این عارضه می‌تواند باعث درد شود. در صورت عدم درمان، تنگی مجرای ادرار می‌تواند منجر به سنگ کلیه و عفونت‌های دستگاه ادراری شود.

دلیل تنگی مجرای ادرار چیست؟

انقباض مجرای ادرار باعث تنگی مجرای ادرار می‌شود. این اتفاق معمولا به دلیل التهاب بافت یا وجود زخم، رخ می‌دهد. تنگی مجرای ادرار می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. پسران جوانی که تحت عمل جراحی هیپوسپادیاس (روشی برای اصلاح پیشابراه توسعه نیافته) و مردانی که کاشت آلت تناسلی انجام داده‌اند، بیشتر در معرض تنگی مجرای ادرار قرار دارند.

آسیب استرادل یک نوع ترومای رایج است که می‌تواند باعث تنگی مجرای ادرار شود. آسیب استرادل شامل ضربه خوردن به نزدیک کیسه بیضه می‌شود، مانند افتادن روی میله دوچرخه.

سایر علل احتمالی تنگی مجرای ادرار عبارتند از:

• شکستگی لگن
• قرار دادن کاتتر
• تشعشع
• جراحی پروستات
• هایپرپلازی یا بزرگ شدن خوش‌خیم پروستات

علل نادر عبارتند از:

• توموری که در مجاورت مجرای ادرار رشد کرده باشد
• عفونت‌های ادراری مکرر و درمان نشده
• عفونت‌های مقاربتی (STIs) سوزاک یا کلامیدیا

علائم تنگی مجرای ادرار چیست؟

تنگی مجرای ادرار علائم متعددی دارد که این علائم می‌توانند خفیف یا شدید باشند. برخی از علائم تنگی مجرای ادرار عبارتند از:

• جریان ضعیف ادرار یا کاهش حجم ادرار
• تکرار ادرار یا نیاز ناگهانی به ادرار کردن
• احساس تخلیه ناقص مثانه بعد از ادرار
• شروع و توقف مکرر جریان ادرار
• درد یا سوزش در هنگام ادرار
• ناتوانی در کنترل ادرار (بی اختیاری)
• درد در ناحیه لگن یا پایین شکم
• ترشحات مجرای ادرار
• تورم آلت تناسلی و درد
• وجود خون در مایع منی یا ادرار
• تیره شدن ادرار
• ناتوانی در دفع ادرار (این حالت بسیار جدی است و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد)

تنگی مجرای ادرار چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشکان ممکن است از چندین روش برای تشخیص تنگی مجرای ادرار استفاده کنند.

بررسی علائم و سابقه پزشکی

شما باید تمام علائمی که دارید را به پزشک توضیح دهید. همچنین پزشک از شما درباره بیماری‌ها یا روش‌های پزشکی که در گذشته استفاده کرده‌اید هم سوال می‌پرسد.

انجام معاینه فیزیکی

معاینه آلت تناسلی به سادگی به پزشک کمک می‌کند تا تنگی مجرای ادرار را تشخیص دهد. به طور مثال، پزشک با معاینه به راحتی می‌تواند، قرمزی، تورم و ترشحات مجرای ادرار را تشخیص دهد.

انجام آزمایشات

برای تشخیص قطعی تنگی مجرای ادرار، پزشک چند آزمایش انجام می‌دهد:

• اندازه گیری میزان جریان در هنگام ادرار
• تجزیه و تحلیل خواص فیزیکی و شیمیایی ادرار برای تعیین اینکه آیا باکتری (یا خون) در آن وجود دارد یا خیر.
• سیستوسکوپی: قرار دادن یک لوله کوچک با دوربین در بدن برای مشاهده داخل مثانه و مجرای ادرار (مستقیم ترین راه برای بررسی تنگی مجرای ادرار)
• اندازه گیری اندازه دهانه مجرای ادرار
• آزمایش کلامیدیا و سوزاک

درمان تنگی مجرای ادرار

درمان تنگی مجرای ادرار به محل وقوع، علائم و وضعیت سلامت کلی فرد بستگی دارد. اگر فرد علائم خاصی نداشته باشد، معمولا پزشک مراقبت را توصیه می‌کند تا ببیند که مشکل خود به خود رفع می شود یا خیر. اگر فرد دچار احتباس ادراری شدید شده باشد، پزشک ممکن است قرار دادن یک کاتتر مخصوص به نام سوپراپوبیک را توصیه کند.

این کاتتر زمانی استفاده می‌شود که پزشک نتواند کاتتر معمولی را از طریق مجرای ادرار وارد کند. این کاتتر از طریق شکم و از بالای استخوان شرمگاهی به مثانه وارد می‌شود.

سایر روش‌های درمان عبارتند از:

• اتساع: اتساع یا گشاد کردن مجرای ادرار روشی است که در آن، با قرار دادن دستگاهی در مجرای ادرار به تدریج مجرا را گشاد می‌کنند. پزشکان معمولا در ابتدا این روش را توصیه می‌کنند، زیرا یک روش کم تهاجمی است و برای مردان و زنان موثر است.
• اورتروتومی: این جراحی که از آن به عنوان جراحی بسته تنگی مجرای ادرار نیز یاد می‌شود شامل برش جراحی با لیزر یا اسکالپل مخصوص با هدایت اورتروسکوپی است.
•  جراحی باز:  تهاجمی ترین روش، جراحی باز برای درمان تنگی مجرای ادرار است. این روش شامل برداشتن بافت آسیب دیده و ترمیم مجرای ادرار با گرافت یا سایر روش‌ها است.

تنگی مجرای ادرار حتی پس از درمان ممکن است دوباره رخ دهد. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است فرد به مداخلات جراحی دیگری نیاز داشته باشد.

پیشگیری

گاهی اوقات امکان پیشگیری از ابتلا به تنگی مجرای ادرار وجود ندارد. اما اقداماتی وجود دارند که فرد با آنجام آن‌ها می‌تواند احتمال ابتلا به تنگی مجرای ادرار را کاهش دهد.

در ادامه به چند روش پیشگیری از تنگی مجرای ادرار اشاره می‌شود:

• اگر برای تخیله ادرار مجبور به استفاده از سوند هستید، از ژل روان کننده، کوچک‌ترین سایز کاتتر استفاده کنید و این کار را در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام دهید.
• برای جلوگیری از انتقال سوزاک یا کلامیدیا در طول رابطه جنسی از کاندوم استفاده کنید.
• از برقراری رابطه جنسی با افراد مبتلا به عفونت خودداری کنید.
• به طور منظم برای تشخیص عفونت‌های مقاربتی مثل سوزاک و کلامیدیا آزمایش دهید و در صورت بروز عفونت سریعا برای درمان اقدام کنید.

جلوگیری از وارد شدن آسیب فیزیکی نیز می‌تواند در پیشگیری از تنگی مجرای ادرار موثر باشد. شما می‌توانید در حین ورزش از محافظ‌های آلت تناسلی استفاده کنید.

ایا باید با مشاهده علائم تنگی مجرای ادرار به پزشک مراجعه کرد؟

اگر ادرار کردن برایتان دردناک است یا مثانه به خوبی تخلیه نمی‌شود؛ سریعا به پزشک مراجعه کنید. این حالت ممکن است در نتیجه تنگی مجرای ادرار، سنگ کلیه یا زرگ شدن پروستات، ایجاد شده باشد. سایر مشکلات ادراری مثل وجود خون در ادرار یا بی‌اختیاری ادرار نیز باید حتما تحت پیگیری قرار گیرند.

باید حتما به علائم خود توجه کنید و به موقع به پزشک مراجعه کنید. اگر ادرار  به مثانه برگردد، خطر عفونت مجاری ادرار، مثانه و حتی کلیه‌ها وجود خواهد داشت. این حالت می‌تواند به مشکلات سلامتی جدی منجر شود. البته این عفونت‌ها با مصرف آنتی بیوتیک قابل درمان هستند. تنگی مجرای ادرار می‌تواند باعث التهاب پروستات شود که به آن پروستاتیت می‌گویند. پروستاتیت با مصرف آنتی بیوتیک و سایر دارو‌ها قابل درمان است.

جمع بندی

تنگی مجرای ادرار، باعث دشوار شدن تخلیه ادرار می‌شود. خوشبختانه تنگی مجرای ادرار قابل درمان است. در برخی موارد یک روش درمانی با استفاده از کاتتر کفایت می‌کند، اما اگر تنگی مجرای ادرار شدید باشد ممکن است نیاز به جراحی باز باشد.

به خاطر داشته باشید که تنگی مجرای ادرار حتی در صورت درمان، ممکن است دوباره اتفاق بیافتن، بنابراین بهتر است دائما با متخصص اورولوژی در ارتباط باشید. انجام اقداماتی برای جلوگیری از آسیب فیزیکی و عفونت نیز موثر است.