کشورهای همسایه باعث بارش‌های سیل‌آسای ایران شدند؟

به گزارش برنا؛ صادق ضیاییان در نشست علمی بارش‌های سیل‌آسا طی فروردین در جنوب و جنوب شرق کشور افزود: نکته مهم این است که مدل‌های هواشناسی وقوع بارندگی شدید جنوب کشور و کشورهای حاشیه خلیج فارس را از قبل پیش‌بینی کرده بودند. از آنجایی‌که مدل‌های هواشناسی هیچ گونه اطلاعاتی از دخالت در افزایش یا کاهش بارش نظیر بارورسازی ابرها را ندارند همچنین قابلیتی در آن‌ها بسط داده نشده است تا بتواند بارندگی عظیم در ایران، عمان و امارات متحده عربی به‌ویژه دبی است.

رییس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای سازمان هواشناسی ادامه داد: وسعت شکل‌گیری این سامانه و علل وجودی آن چنان پهناور بود که چندین هزار کیلومتر را در تراز میانی جو و سطح زمین شامل می‌شده است ایجاد چنین سامانه پیچیده‌ای نیاز به صرف انرژی بسیار زیاد دارد که از دست بشر خارج است.

وی درباره علت بارش‌های سنگین در جنوب و جنوب شرق کشور گفت: علت بارش سنگین در جنوب و جنوب شرق کشور را می توان شکل گیری بندال امگا با مراکز کم ارتفاع واقع در اروپا و منطقه جنوب کشور، شکل‌گیری رودباد با سرعت پایین (این نوع رودباد می تواند هوای مرطوب را برای مدت بیشتر در منطقه نگه دارد شکل) به همراه استقرار واچرخند در غرب اقیانوس هند و چرخند روی شبه جزیره عربستان دانست که سبب تغذیه خوب رطوبتی از روی شمال غرب اقیانوس هند، دریای عمان دریای عرب دریای سرخ و خلیج فارس به جنوب کشور شد.

ضیاییان اضافه کرد: عوامل توپوگرافی منطقه نیز در انباشت و صعود مکانیکی رطوبت نقش مهمی داشتند.

رییس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای سازمان هواشناسی با اشاره به صدور هشدار قرمز برای بارش‌های سیل آسا در جنوب و جنوب شرق کشور اظهار کرد: ما سه روز قبل از بارش اقدام به انجام این کار کردیم که ریسک بزرگی بود. به غیر از ایران فقط کشور قطر از بین کشورهای حاشیه خلیج فارس اقدام به انجام این کار کرد.

وی اضافه کرد: احتمال داشت برخی از پیش‌بینی‌ها به وقوع نپیوندد اما چون اولویت اول سازمان هواشناسی نجات جان انسان‌هاست، ما اقدام به صدور این هشدار کردیم. استان سیستان و بلوچستان ۲۷۰ میلیمتر فارس ۹۱.۵ میلیمتر هرمزگان ۱۲۳ میلی‌متر کرمان ۷۹ میلی‌متر و بوشهر۵۶ میلیمتر بارش دریافت کردند. در کل بارش‌های دریافت شده عدد درشتی بوده است.

ضیاییان تاکید کرد: لازم است طراحی‌های بومی مناطق را رها نکنیم این در حالیست که در جنوب کشور آب انبارها بسته شده است. با توجه به تبخیر بالا در این مناطق ممکن است سدها پاسخگو نباشند ولی نوع معماری می‌تواند موجب کاهش تبخیر و انباشت آب شود.

مهدی رهنما – رییس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو – در ادامه این نشست گفت: بر اساس گزارش وضعیت اقلیمی آسیا در سال ۲۰۲۳، ۸۰ درصد مخاطرات آب و هوایی در آسیا مرتبط با سیل و طوفان بوده است. کشور ما نیز طی ماه‌های اخیر بارها با این مخاطره دست و پنجه نرم کرده است.

در ادامه این نشست ابراهیم فتاحی – معاون پژوهشی و فناوری پژوهشگاه هواشناسی و علوم جوی- اظهار کرد: رخداد پدیده‌های حدی مثل سیل تغییر اساسی کرده است. در چهار پنج سال اخیر شاهد سیل‌هایی بوده‌ایم، مانند سیل اسفند ۹۷ و فروردین ۹۸ .

وی اضافه کرد: ۵ میلیارد دلار خسارت مستقیم ناشی از سیل است که عدد درشتی است.

معاون پژوهشی و فناوری پژوهشگاه هواشناسی و علوم جوی با بیان اینکه زمان رخداد پدیده‌هایی مانند سیل تغییر کرده است، گفت: پیش بینی پذیری رخداد سیل در تابستان با عدم قطعیت بیشتری همراه است.

فتاحی با اشاره به اصطلاح پیش بینی سرخپوستی گفت: این مفهوم به معنای پیش بینی سیل در پایین دست بر اساس اطلاعات بالادست است.

 وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود اظهارکرد: از سال ۸۳ به دنبال وقوع سیل شدید در کارون ۴ نسخه اولیه سامانه هشدار سیل شکل گرفت. سامانه‌های هشداری طی سال‌های اخیر ایجاد شده که هر کدام از آنها دارای قابلیت‌های خاص خود هستند.

در ادامه این نشست جمشید عیدانی – رییس هیات مدیره و مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای هرمزگان- گفت: حدود ۷۰ هزار کیلومترمربع حوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان است. با توجه به اینکه هرمزگان یک استان ساحلی است، بیش از ۵۰۰۰ کیلومتر طول رودخانه‌های اصلی و ۲۰ هزار کیلومتر طول رودخانه‌های فرعی استان است.

وی با اشاره به بارش‌های دور از انتظار در هرمزگان طی روزهای پایانی فروردین اظهار کرد: به عنوان مثال میانگین بارش در ایستگاه آب و هواشناسی پیوشک ۶۵.۶ میلیمتر است این در حالیست که درپی سامانه اخیر بارشب ۲۳۴ میلیمتر بارش دریافت کرد.

عیدانی ادامه داد: متوسط بارش هرمزگان در پی فعالیت این سامانه ۵۵.۲ میلیمتر بود که در جاسک ۸۴.۸ میلی‌متر بارش رخ داد.

به گفته وی بیشترین تلفات مربوط به خودروهای عبوری بود که به هشدارهای هواشناسی توجه نکرده بودند.
وی پیشنهاد داد: با توجه به تنوع اقلیمی و وسعت هرمزگان و تفاوت تاثیر سامانه‌های بارشی در نقاط مختلف آن هشدارهای هواشناسی با توجه به شدت رخداد جوی در هر منطقه صادر شود.

عیدانی اضافه کرد: در سامانه بارشی اخیر، سطح هشدار قرمز تنها در شهرستان‌های جاسک و بشاگرد رخ داد و بارش در سایر مناطق استان در این سطح نبود.

در ادامه این نشست الله بخش ریگی – معاون توسعه پیش بینی و مدیریت بحران مخاطرات جوی اداره کل هواشناسی استان سیستان و بلوچستان- اظهار کرد: در در سامانه بارشی رخ داده در اواخر فروردین ۲۱ رکورد جدید بارشی در استان ثبت و حدود ۴۰ درصد بارش یک ساله زراعی دریافت شد.علاوه بر شهرهای ساحلی، شهرهای مرکزی استان نیز رکوردهای بارشی ثبت کردند بیشترین بارش در مناطق ساحلی استان در کنارک و زرآباد ثبت شد.

ریگی با اشاره به ویژگی‌های اقتصادی و اجتماعی مناطق تحت تاثیر سیل گفت: بیشتر آنها از کشاورزی و صیادی و باغات موز در مناطقی مانند زرآباد امرار معاش می‌کنند. بارش‌های اخیر برای فعالیت‌های تجاری و گردشگری منطقه مشکل‌زا شد.

وی تاکید کرد: با توجه به تجربه سیل اخیر لزوم توجه به پیوست‌های اقلیمی برای دولت و بخش خصوصی که در حال سرمایه‌گذاری در منطقه است احساس می‌شود چرا که با استفاده از پیوست‌های اقلیمی می‌توان تهدیدهای ناشی از مخاطرات و بلایای طبیعی را کنترل و مدیریت کرد. در این شرایط لزوم احداث سایت رادار در منطقه نیز احساس می‌شود.