ماجرای قدیمی‌ترین تکیه تهران به ریاست یک زن/ «تکیه نفرآباد» پایداری عزاداری و اندیشه مذهبی را زنده نگه داشت

علی نیکبخت کارگردان مستند «تکیه نفرآباد» در خصوص چگونگی ساخت این مستند به خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا توضیح داد: سال‌ها پیش که خودم خبرنگار بودم متوجه شدم که می‌خواهند تکیه نفرآباد را جهت ساخت پارکینگ برای حرم عبدالعظیم تخریب کنند. از آنجایی که مفهوم زیستِ شهری و سرمایه اجتماعی موضوع بسیار مهمی برایم بود پیگیر شدم تا ببینم امکان جلوگیری از آن وجود دارد یا نه.

«تکیه نفرآباد» پایداری عزاداری و اندیشه مذهبی را زنده نگه داشت

وی ادامه داد: در ابتدا فقط تکیه نفرآباد برایم مهم بود اما وقتی پیگیر آن شدم درگیر موضوعات جالب‌تری شدم که حساس‌ترم کرد. وقتی بیشتر پیش رفتم متوجه شدم که قدیمی‌ترین تکیه و هیأت سنددار تهران، رئیس و متولی‌اش یک زن است. مثلا اگر بین ۲ نفر اختلافی پیش بیاید ایشان مشکلات را برطرف می‌کنند. از آنجایی که این تکیه، پایداری عزاداری، سنت، اندیشه مذهبی و... را زنده نگه داشته‌است موجب شد که بخواهم به فکر ساخت مستندی از تکیه نفرآباد بیفتم.

 نیکبخت درخصوص نحوه ارتباط و برخورد «محبوبه نصیری» برای ساخت این مستند بیان کرد: خوشبختانه خانم نصیری ما را با روی باز و به راحتی پذیرفتند، عکس‌های قدیمی و اسناد را در اختیار ما گذاشتند تا برای ساخت مستند به ما کمک شود. مستند نفرآباد نزدیک به ۸_ ۹ سال است که در ماه محرم از تلویزیون پخش می‌شود و مستندی خوش‌روزی برای من بوده است.

این کارگردان با اشاره به جایگاه تاریخی تکیه‌ها در شهر توضیح داد: در دوره‌ای زندگی می‌کنیم که شهر به مثابه پدیده‌ و امری مهم است. شاید بهترین شاخصه این شهر مدرن، خیابان باشد. در گذشته اگر از واژه شهر برای مکان‌هایی چون اصفهان، شیراز و... استفاده می‌کردند درحقیقت موقعیتی را در نظر می‌گرفتند که بازار و مسجد جامع به یکدیگر گره می‌خوردند و شهر حول آن مفهوم گسترش پیدا می‌کرده است. مهمترین مولفه شهرها روابط انسانی است که اگر بخواهیم باز هم ریزتر شویم یکی از شاخصه‌های مهم در شهرهای سنتی تکیه‌ها هستند. تکیه‌ها همیشه در موقعیتی قرار می‌گرفتند که مسیر رفت و آمد مردم باشند و ورودی و خروجی داشته باشند و در ایام محرم سر و ته آن را برای عزاداری‌ها می‌بستند.

زور مدرنیته، حریف سنت‌ها نمی‌شود 

وی ادامه داد: وقتی الگوی رشد و توسعه تهران، خیابان محور است و همه‌جا را شکافته‌اند چرا بازار تهران یا تکیه نفرآباد را نمی‌شکافند؟ چون این مکان‌ها وقف است و حریف وقف نمی‌شوند. مکانیزم قدرتِ سنت، دقیقا همینجاست که به مدرنیته می‌چربد. هرچقدر هم‌ مدرنیته زور داشته باشد که با بُتن همه‌چیز را بسازد و تخریب کند باز هم حریف سنت‌ها نمی‌شود.

سفره‌ای که امیر و فقیر کنار نمی‌شناسد

وی درخصوص ساخت مستند «نخل شمیران» توضیح داد: سال‌ها پیش وقتی محله‌های چیذر را می‌گشتم متوجه شدم شمیرانی‌ها دو آیین جالب نخل‌گردانی و سفره پهن کردن را حفظ کرده‌اند.  آن‌ها ظروف موقوفه دارند. ظروفی که بیش از صد سال قدمت دارد و جالب است که در خود تکیه موزه‌ای با این ظروف درست کرده‌اند. ماجرای سفره انداختن مناسک و مناسباتی خاص دارد. در این سفره امیر و فقیر کنار هم می‌نشینند و هیچ برتری نسبت به یکدیگر ندارند. همه این‌ها باعث شد که مستند نخل شمیران را بسازم.

مشغول ساخت مستند «شمر تهران» هستم

نیکبخت در پایان با اشاره به فعالیت این روزهایش بیان کرد: این روزها در حال ساخت مستند «شمر تهران» هستم. این مستند را سال‌ها پیش شروعش کردم و مربوط به محله دولت‌آباد تهران(محله عرب‌نشین‌ها) و رمضان فرخ‌رو که معروف به شمر تهران است، می‌شود. بخشی از این مستند را ضبط کردم اما متاسفانه آقای فرخ‌رو در دوران کرونا فوت شدند به همین دلیل مستند شمر تهران آغاز شد اما هنوز به انتها نرسیده است. باید ببینیم که آن را چگونه به پایان برسانم و آماده پخش کنم.

انتهای پیام/