شاهنامه قصه و اسطوره نیست

به گزارش گروه فرهنگ و هنر برنا؛ محمد رسولی دبیر سی و یکمین نشست تخصصی شاهنامه‌پژوهی که در تالار سعدی خانه اندیشمندان علوم انسانی و با حضور اساتید برجسته تاریخ ایران و شاهنامه پژوهی برگزار شد، اظهار داشت: مهم‌ترین موضوع تخصصی شاهنامه بحث و بررسی، چیستی شاهنامه از جهت محتویات است که آیا شاهنامه کتابی حاوی روایات اسطوره‌ای است؟ یا کتاب راوی تاریخ؟ و به ماهیت اسطوره و تاریخ، که هر یک چه معنی و تعریفی دارند باید پرداخته شود.

این استاد دانشگاه و شاهنامه شناس برجسته، با تاکید بر این مهم که در شاهنامه چیزی به نام اسطوره نداریم و شاهنامه کتاب تاریخ است، گفت: از آنجایی که بخشی از تاریخ که در شاهنامه بیان می‌شود، مربوط به دوران‌های خیلی قدیم و کهن است، رنگ افسانه و اسطوره به خود گرفته است. اما شاهنامه قصه و افسانه و اسطوره نیست و شاهنامه کتاب بسیار جدی و روایت‌گر تاریخ ایرانیان در عهد کهن (یعنی پیش از باستان) و دوره باستان است.

رسولی افزود: به هیچ عنوان شاهنامه را تاریخ اسطوره‌ای و روایات داستان‌های تخیلی و افسانه‌ای نباید دانست، بلکه «شاهنامه کتاب تاریخ محض است».

در ادامه، هوشنگ طالع، نویسنده کتاب «تاریخ ایران کهن»، بیان داشت: اسطوره عبارت است از تاریخی که زمان رخداد یا رخداد‌های آن مشخص نمی‌باشد. یعنی دارای هنگام شناسی نیست! حال اگر بتوان زمان و هنگام رخداد‌های یک اسطوره را به دست آورد، در آن صورت تبدیل به تاریخ می‌گردد.

وی افزود: اکنون با پژوهش‌های ژرفی که انجام شده، آگاهی‌های تاریخی برای ایران عهد کهن یعنی از زمان استقرار ایرانی‌ها در ایرانویچ تا پایان دوران عهد کهن (فروپاشی حکومت لهراسپیان) به دست آمده است. بنابراین، دیگر نباید از آن دوران به عنوان «عصر اساطیر» نام برد. بلکه باید آن را «تاریخ ایران کهن» یاد کرد.

در ادامه نیز، علیرضا ارگی از شاهنامه پژوهان حاضر در این نشست با اشاره به کتاب «نگاهی نو به شاهنامه» تالیف دکتر محمد رسولی، گفت: این کتاب رویکرد نوین و نگرش تازه‌ای به شاهنامه دارد که با بکارگیری روش‌های علمی و دانشگاهی تالیف شده و برای اولین بار ثابت کرده که شاهنامه کتاب تاریخ است و همه رویداد‌ها و وقایعی که در شاهنامه است، واقعی و تاریخ محض است که باید گاهی رموز آن را گشود.

وی بیان داشت: در کتاب نگاهی نو به شاهنامه، بسیاری از رموز شاهنامه کشف و تشریح شده تا مطالب تازه و جدید و بکری در شاهنامه ارایه شود که پیش از این سابقه نداشته است. در این نشست، دکتر پیدا، پژوهشگر ادبیات - استاد محمدرضا رضوی، پدید آورنده کتاب «آوای نامور نامه» بانو زهرا گلسرخی، فعال فرهنگی، و پژوهشگران شاهنامه حضور داشتند، که به اهمیت اسطوره و اسطوره شناسی اشاره و گفته شد که حتی اگر هر رویکردی به اسطوره داشته باشیم، باز هم توجه به اسطوره برای جامعه ما مفید است و سبب تحکیم هویت و انسجام ملی می‌شود.

در پایان این نشست نیز، محمد رسولی افزود:اسطوره‌های شرق، به ویژه ایران، از همه جهات بر اسطوره‌های غرب برتری دارد و برای مثال آن چیزی که در شاهنامه آمده بسیار برتر و والاتر از نوع اسطوره‌ای است که در کتبی مانند «ادیسه، و ایلیاد» آمده است. بر این باورم که اگر منظور از اسطوره، امر غیر واقعی و تخیلی و افسانه‌ای باشد، اسطوره در شاهنامه وجود ندارد، گر چه این سخن ممکن است عجیب به نظر برسد. ولی با پژوهش و بررسی دقیق به این نتیجه می‌رسیم که رویداد‌های مندرج در شاهنامه، تاریخ واقعی است.

نشست شاهنامه پژوهی تخصصی، توسط موسسه مطالعات فرهنگی بزرگمهر حکیم و با حضور کارشناسان، صاحب‌نظران و علاقمندان در آخر هر ماه در محل خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار می‌شود.

انتهای پیام/