
نشست خبری معرفی برنامهها و سیاستهای بنیاد ملی علم ایران با حضور علیمحمد سلطانی، رئیس این بنیاد و خبرنگاران حوزه علم و فناوری برگزار شد. این نشست با هدف تبیین فعالیتهای صورتگرفته در سال گذشته و تشریح برنامههای پیشرو در سال ۱۴۰۴ ترتیب یافت.
به گزارش برنا، سلطانی در آغاز سخنان خود، ضمن تبریک روز معلم و گرامیداشت سالروز میلاد امام رضا (ع)، بر نقش کلیدی معلمان در تربیت نسل آینده و شکلدهی به آینده کشور از مسیر پژوهش تأکید کرد.
وی با اشاره به تغییر نام این نهاد از «صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور» به «بنیاد ملی علم ایران»، سال ۱۴۰۳ را نخستین سال فعالیت رسمی بنیاد با مأموریت و ساختار جدید خواند و تصریح کرد: «تغییر نام صرف، هدف ما نبود؛ بلکه بازطراحی سیاستها و ساختار حمایتی بنیاد بهگونهای که اثربخشی و چابکی بیشتری برای جامعه علمی و عمومی داشته باشد، در دستور کار قرار گرفت.»
سلطانی با اشاره به شعار بنیاد «علم اثربخش و چابک»، این دو مفهوم را چنین تبیین کرد: «اثربخشی به معنای تمرکز بر حمایت از پژوهشهایی است که اثر اجتماعی و اقتصادی ملموسی برای جامعه دارند، و چابکی به معنای حذف بروکراسی زائد، تسهیل فرآیند تصویب طرحها و اجرای شفاف و سریع حمایتهاست.»
او سرمایهگذاری در پژوهش را یکی از اصلیترین ابزارهای توسعه دانست و آن را به «کاشت درخت گردو» تشبیه کرد که اگرچه بازدهی آن زمانبر است، اما در بلندمدت ثمرات پایدار و قابل توجهی به همراه دارد.
دو مأموریت بنیاد: حمایت از پژوهش و ترویج علم
رئیس بنیاد ملی علم ایران مأموریتهای بنیاد را در دو محور اصلی «حمایت از پژوهش» و «ترویج علم» دستهبندی کرد. وی در خصوص بخش پژوهش، به دو رویکرد کلیدی اشاره کرد:
• مرجعیت و توسعه علمی کشور
در این محور، شناسایی نخبگان علمی و اعطای گرنتهای ویژه (کرسیهای پژوهشی، گرنتهای سرآمدان، و خوشههای چندتخصصی) با هدف رشد مرجعیت علمی ایران در سطح بینالمللی دنبال میشود. بهویژه در حوزههایی همچون هوش مصنوعی، کوانتوم، علوم شناختی، مواد پیشرفته و زیستفناوری، تلاش میشود با برگزاری فراخوانهای پژوهشی، فاصله علمی کشور با مرزهای دانش جهانی کاهش یابد.
• پژوهشهای مسئلهمحور
این نوع پژوهشها در سه سطح مسائل خرد، میانی و کلان سازماندهی شدهاند. برای مسائل کوچک، تعامل با شرکتهای دانشبنیان از طریق نیازنامهها صورت میگیرد. برای مسائل میانه، برنامهای تحت عنوان «حمایت از مأموریتگرایی دانشگاهها» تعریف شده که طی آن دانشگاهها مسئول حل یک مسئله منطقهای میشوند. در سطح مسائل کلان نیز «مراکز هدایت و راهبری حل مسئله» یا «مهر» شکل گرفتهاند تا مسائل راهبردی کشور را طی دورههای حداقل پنجساله پیگیری و حلوفصل کنند.
حمایتهای مالی بنیاد در سال جدید
سلطانی در بخش دیگری از سخنانش، با اشاره به برنامههای حمایتی بنیاد در سال ۱۴۰۴، اعلام کرد: «۲۰ درصد از حمایتها بهصورت مستمر در طول سال ارائه میشود و ۸۰ درصد از طریق فراخوانهای موضوعی.»
سقف حمایت ۳۰۰ میلیونی برای طرحهای مستمر پژوهشی در سال ۱۴۰۴
به گفته او، سقف حمایت از طرحهای پژوهشی مستمر در سال جاری به ۳۰۰ میلیون تومان افزایش یافته و در صورت همکاریهای بینالمللی، این رقم تا ۱۲۰ میلیون تومان قابل ارتقاست. همچنین سقف حمایت طرحهای فراخوانی تا ۵.۵ میلیارد تومان تعیین شده است.
در سال گذشته، بنیاد ملی علم ایران حدود ۴۰ فراخوان منتشر کرده که با استقبال چشمگیر جامعه علمی مواجه شد. ثبت بیش از ۵۰۰۰ طرح پژوهشی در سامانه بنیاد در سال ۱۴۰۳، بالاترین رقم ثبتشده در تاریخ ۲۲ ساله فعالیت این نهاد بوده است. از این تعداد، ۱۶۰۰ طرح تصویب و اعتبار مصوب آنها به بیش از ۴۳۰ میلیارد تومان رسیده است.
برنامههای آتی: هدفمندسازی بیشتر حمایتها
رئیس بنیاد با تأکید بر تداوم سیاست اثربخشی و چابکی در سال ۱۴۰۴، وعده داد که حمایتها با هدفگذاری دقیقتر و اولویتبندی علمی بیشتری ادامه خواهند یافت تا پژوهشهای کشور بیش از پیش با نیازهای واقعی جامعه و اقتصاد ملی پیوند بخورند.
افزایش حمایت مالی از رسالههای دکتری تا ۲۸۸ میلیون تومان
وی از افزایش حمایت مالی برای رسالههای دکتری تا ۲۸۸ میلیون تومان و کارشناسیارشد تا ۷۲ میلیون تومان و نیز فراهمسازی امکان حمایت دو ساله از دورههای پسادکتری خبر داد و گفت: برای طرحهای رساله دکتری، به طور میانگین ماهیانه ۱۲ میلیون تومان به مدت ۲ سال و برای طرحهای مقطع کارشناسی ارشد، به مدت یک سال ماهیانه ۶ میلیون تومان در نظر گرفته شده است که هدف حمایت از پژوهشگران و تولید علم را دنبال میکند. این حمایتها موجب ماندگاری بیشتر نخبگان در کشور خواهد شد.
امضای قراردادهای پژوهشی الکترونیکی شد
سلطانی، با اشاره به تعریف فرآیند امضای الکترونیک قراردادهای پژوهشی بین بنیاد و پژوهشگران، عنوان کرد: تعریف فرآیند امضای الکترونیک برای قراردادهای پژوهشی، موجب کاهش زمان عقد قرارداد از چند هفته به کمتر از یک روز شده و گامی در راستای چابکی و کاهش بروکراسی در نظام پژوهشی کشور است.
حمایت از پژوهش عمیق شرکتهای دانشبنیان
این مقام مسئول، حمایت از پژوهش عمیق شرکتهای دانشبنیان را طرحی در راستای تحول در زنجیره تحقیق و توسعه فناوری شرکتها دانست و گفت: بنیاد با طراحی برنامهای برای حمایت از پژوهشهای عمیق شرکتهای دانشبنیان، امکان تعریف طرحهای پژوهشی در همکاری با دانشگاهها را فراهم کرده است. در این طرح، ۸۰ درصد هزینهها از سوی بنیاد و ۲۰ درصد توسط شرکت پرداخت میشود. سقف این حمایتها برای هر طرح، تا ۳ میلیارد تومان خواهد بود.
انتهای پیام/