
شیما قاسمی منش: در شرایطی که افزایش قیمت حاملهای انرژی به یکی از دغدغههای اصلی مردم در سراسر جهان تبدیل شده، گزارشی از سوی وزارت نیرو منتشر شده که نشان میدهد ایران در میان کشورهای منتخب جهان، کمترین میزان ساعت کار لازم برای پرداخت هزینه برق ماهانه را دارد. طبق این گزارش، یک فرد ایرانی با تنها ۱.۵ ساعت کار با حداقل حقوق میتواند هزینه برق مصرفی یک ماه خانوار را تأمین کند؛ رقمی که در مقایسه با کشورهای دیگر بهطرز قابل توجهی پایینتر است.
بر اساس مفروضات این گزارش، متوسط مصرف برق خانوارهای ایرانی در ماههای غیرگرم، ۳۰۰ کیلوواتساعت در نظر گرفته شده که با تعرفه حدود ۷۱۶ ریال برای هر کیلوواتساعت، جمعاً حدود ۲۱۵ هزار تومان در ماه میشود. اگر این عدد را با حداقل حقوق ۸.۲ میلیون تومانی ماهانه مقایسه کنیم، تنها چیزی حدود ۱.۵ ساعت کار کافی است تا یک خانوار بتواند قبض برق خود را پرداخت کند.
اما این عدد زمانی معنا پیدا میکند که آن را کنار آمار سایر کشورها بگذاریم: برای مثال یک فرد در روسیه باید بیش از ۱۵ ساعت کار کند تا بتواند هزینه برق مصرفی مشابهی را بپردازد. در ترکیه این عدد نزدیک به ۲۴ ساعت و در ایتالیا حدود ۲۷.۵ ساعت است. حتی در آمریکا که یکی از تولیدکنندگان بزرگ برق است، شهروندان باید ۵.۵ ساعت کار کنند تا هزینه برق خود را پرداخت کنند.
در انتهای این نمودار، آفریقای جنوبی با ۲۹ ساعت کار و هند با ۲۷ ساعت، بالاترین میزان ساعات کار لازم را دارند. این تفاوت فاحش نشاندهنده میزان بالای یارانهای است که در ایران به مصرف برق اختصاص داده میشود.
اما این ارزانی برق اگرچه در ظاهر به نفع مصرفکننده بهنظر میرسد، در باطن میتواند چالشهایی جدی برای اقتصاد انرژی کشور ایجاد کند. یکی از پیامدهای مستقیم آن، مصرف بیرویه انرژی است. زمانی که قیمت یک کالا بسیار پایینتر از ارزش واقعی آن باشد، مصرفکننده نهتنها انگیزهای برای صرفهجویی ندارد، بلکه الگوی مصرف به سمت اسراف و اتلاف پیش میرود. بهویژه در شرایطی که منابع تولید برق کشور تحت فشار ناشی از کمبود منابع آبی، فرسودگی زیرساختها و رشد تقاضا قرار دارد.
از سوی دیگر، قیمت نازل برق در داخل، جذابیت اقتصادی صادرات این انرژی را کاهش میدهد. در حالیکه بسیاری از کشورهای منطقه حاضرند برق را با چندین برابر قیمت داخلی ایران وارد کنند، سیاست فعلی قیمتگذاری، دست دولت را برای بهرهبرداری اقتصادی از این ظرفیت، بسته نگه داشته است.
با توجه به روند افزایش مصرف، کمبود منابع مالی برای سرمایهگذاری در نیروگاههای جدید و فشار روزافزون بر شبکه برق، کارشناسان معتقدند که ادامه این وضعیت بدون اصلاح نظام تعرفهگذاری میتواند زمینهساز بحرانهای جدی در آیندهای نهچندان دور باشد.
برق ارزان، اگرچه محبوب مردم است، اما در غیاب مدیریت مصرف و برنامهریزی اقتصادی، میتواند به کابوسی برای تولید، پایداری شبکه و آینده انرژی کشور تبدیل شود.
انتهای پیام/