ترامپ و ونزوئلا؛ از جنگ مواد مخدر تا سایه یک مداخله احتمالی

امید محسنی - رئیس‌جمهور آمریکا در حال بررسی گزینه‌های حملات بیشتر است؛ از جمله احتمال هدف گرفتن مواضع مشکوک به قاچاق مواد مخدر در داخل خاک ونزوئلا. کارشناسان معتقدند که چنین اقدامی نشان‌دهنده تشدید چشمگیر سیاست تقابلی واشنگتن خواهد بود.

استقرار کشتی‌های جنگی، زیردریایی هسته‌ای و نیرو‌های نظامی در جنوب کارائیب ناظران را بر این گمان داشته که دولت ایالات متحده به چیزی فرارتر از حمله نظامی به کارتل‌های موادمخدر می‌اندیشد و دونالد ترامپ مانند دور اول ریاست‌جمهوری خود در تقابل کامل با ونزوئلا قصد دارد فشار‌های سیاسی و نظامی را بر دولت وادرو افزایش دهد. در بیانیه‌های رسمی، کارتل خورشید‌ها به دولت مادورو مرتبط دانسته شده و پاداش برای اطلاعات منجر به دستگیری اعضای آن از ۲۵ میلیون دلار به ۵۰ میلیون دلار افزایش یافته است؛ هرچند مقامات ونزوئلا و کلمبیا به طور کلی وجود چنین کارتلی را رد کرده‌اند.

ناظران، این مجموعه اقدامات را بخشی از استراتژی بزرگتر برای بی‌ثبات‌سازی، ایجاد خلا قدرت و مداخله در امور داخلی ونزوئلا ارزیابی می‌کنند. رزمایش قدرت نظامی در کارائیب، حدس‌هایی درباره تلاش ترامپ برای سرنگونی مادورو از طریق نظامی برانگیخته است. مادورو در واکنش به اقدامات آمریکا در روز‌های گذشته گفته است ایالات متحده باید طرح‌های تغییر رژیم در ونزوئلا را کنار بگذارد. وزیر دفاع (جنگ) دولت ترامپ، هگست، در واکنش به پرسش درباره هدف تغییر رژیم می‌گوید: «تصمیم نهایی با رئیس‌جمهور است، اما ما با تمام ظرفیت‌های ارتش آمریکا آماده‌ایم.» با این حال تحلیلگران غربی می‌گویند که ترامپ بیش از آنکه به دنبال حملات نظامی یا تغییر رژیم در ونزوئلا باشد در تلاش است تا وعده‌های خود در مبارزه با کارتل‌های مواد مخدر فراملی را، در شبکه‌های بهم پیوسته جهانی، عملی کند چراکه این موضوع به یکی از محور‌های اصلی دومین دوره ریاست جمهوری او تبدیل شده است.

*فرمان اجرایی و واکنش‌ها

در ژانویه، ترامپ با صدور فرمان اجرایی، هشت کارتل مواد مخدر را به عنوان «سازمان‌های تروریستی خارجی» معرفی کرد که در میان آنها نام کشور‌های ونزوئلا و مکزیک نیز به چشم می‌خورد. کاخ سفید اعلام کرد: «کارتل‌ها در سراسر نیمکره غربی درگیر خشونت و ترور بوده‌اند و این وضعیت نه تنها کشور‌های دارای اهمیت قابل توجه برای منافع ملی ما را بی‌ثبات می‌کند، بلکه ایالات متحده را نیز با مواد مخدر مرگبار، جنایتکاران خشن و باند‌های شرور محاصره کرده است.»

مدت کوتاهی پس از این بیانیه، ترامپ دستورالعمل محرمانه‌ای به پنتاگون صادر کرد که استفاده از نیروی نظامی علیه این کارتل‌ها را مجاز می‌دانست. مارکو روبیو، وزیر امور خارجه، ازاین اقدام دفاع کرد و گفت: «این دستورالعمل به ایالات متحده اجازه می‌دهد، در صورت وجود فرصت، از تمام عناصر قدرت، سازمان‌های اطلاعاتی و وزارت دفاع برای هدف قرار دادن این گروه‌ها استفاده کند.»

*مخالفت دموکرات‌ها با دخالت نظامی

شماری از دموکرات‌ها هشدار داده‌اند که ترامپ نمی‌تواند و نباید بدون اجازه کنگره دست به حمله نظامی بزند و اقدامات اخیر می‌تواند مخاطرات زیادی به همراه داشته باشد. آنها این اقدامات را بیشتر یک نمایش سیاسی برای پوشش ناکامی‌های دولت در اوکراین، غزه و ایران می‌دانند، تلاشی که ممکن است ایالات متحده را در گرداب جنگ‌های مستمر قرار دهد.

خوان گونزالس، مدیر ارشد شورای امنیت ملی در امور نیمکره غربی در دوران بایدن، در گفت‌و‌گو با گاردین، اعزام ناو‌های جنگی را بیشتر یک «نمایشی سیاسی» خواند و همزمان هشدار داد: «خطر بسیار بالای درگیری نظامی وجود دارد.» او افزود که سیاست فعلی آمریکا تحت تأثیر جناح‌های تندرو اپوزیسیون ونزوئلا است که به مارکو روبیو نزدیک‌اند و در نهایت هدف آنها ایجاد یک تقابل مستقیم با ونزوئلاست.

گونزالس تأکید کرد که هرگونه تلاش برای سرنگونی نظامی وارث هوگو چاوز، که از سال ۲۰۱۳ در قدرت است، ریسک‌های عظیمی به همراه دارد و احتمال وقوع یک درگیری داخلی طولانی مدت بین نیرو‌های شبه‌نظامی وابسته به دولت، سازمان‌های جنایی و شورشیان کلمبیایی وجود دارد. او پیش‌بینی کرد: «ونزوئلا می‌تواند به نماد و میدان نبرد همه گروه‌های مسلح و غیرقانونی در قاره تبدیل شود. مردم از گوشه و کنار می‌آیند تا علیه یانکی‌ها بجنگند و اوضاع بسیار آشفته خواهد شد.»

*سناریو‌های حمله احتمالی

نظر‌ها درباره نیت اصلی ترامپ در مواجهه مستقیم با ونزوئلا زیر سایه مخاطرات قاچاق مواد مخدر متفاوت است. ترامپ در آخرین اظهارنظر خود درباره ونزوئلا و امکان جنگ مستقیم پاسخ خبرنگار را با جمله کوتاهی داد: «بعدا خواهید فهمید.» مجله آمریکایی نیوزویک در گزارشی به بررسی سناریو‌های حمله احتمالی آمریکا به ونزوئلا در سایه تشدید تنش میان دو طرف پرداخته و نوشت که کارشناسان تردید دارند که تشدید تنش نظامی جاری آمریکا در جنوب کارائیب گام‌های اولیه برای حمله به ونزوئلا باشد.

این مجله در پاسخ به این سوال که آیا ایالات متحده به ونزوئلا حمله خواهد کرد، نوشت که احتمال حمله ضعیف است، زیرا واشنگتن قصد روشنی برای حمله نشان نداده است. اگرچه نیکولاس مادورو رئیس جمهور ونزوئلا استقرار نظامی را یک تهدید تاریخی دانسته است، اما کارشناسان نظامی آن را تنها «نمایش قدرت» قلمداد می‌کنند تا مقدمه‌ای برای یک حمله واقعی.

کارشناسان بعید می‌دانند که واشنگتن خطر یک عملیات نظامی گسترده را در کشوری با جغرافیای پیچیده مانند ونزوئلا، که دارای کوهستان‌ها، جنگل‌ها و مراکز شهری است که کنترل آنها دشوار است، بپذیرد. به ویژه که نیروی آمریکایی مستقر در منطقه از چند هزار سرباز تجاوز نمی‌کند و برای یک حمله تمام عیار کافی نیست. دامنه تحلیل‌ها بر پایه آشفتگی‌های تصمیم در کابینه ترامپ متغیر است. آغاز جنگ با کشتی‌های حمل قاچاق در سراسر دنیا که نقطه تمرکز آن ونزوئلاست تا قدرتنمایی سیاسی پشت پرده نظامی‌گری در کارائیب (پس از قدرتنمایی چین، روسیه و کره‌شمالی) گمانه‌ها را به نوسان واداشته است.

*ونزوئلا و آمریکا؛ تاریخی پرتنش

روابط میان ایالات متحده و ونزوئلا در نیمه دوم قرن بیستم بر پایه نفت و ثبات نسبی سیاسی تعریف می‌شد. ونزوئلا در دهه‌های ۶۰ و ۷۰، یکی از متحدان باثبات آمریکا در آمریکای لاتین بود و صادرات نفت به ایالات متحده، ستون اصلی اقتصاد این کشور و ضامن پیوند استراتژیک میان دو کشور محسوب می‌شد. با پایان جنگ سرد و ظهور هوگو چاوز از اواخر دهه ۹۰، نقطه گسست تاریخی پدید آمد. چاوز با تکیه بر گفتمان بولیواری، پروژه‌ای ضد‌امپریالیستی را پیش برد که ایالات متحده را به عنوان دشمن ملت‌های جنوب معرفی می‌کرد. ملی‌سازی صنعت نفت، نزدیکی به کوبا، همکاری با چین و روسیه و تلاش برای ایجاد بلوک «آلترناتیو» در برابر واشنگتن، ونزوئلا را از شریک نفتی به چالشی ایدئولوژیک و ژئوپولیتیکی بدل کرد.

دور اول ریاست‌جمهوری ترامپ اوج این تقابل بود. برخلاف دولت اوباما و بایدن که راهبرد «تعامل محدود» را دنبال می‌کردند، ترامپ آشکارا بر تغییر رژیم تمرکز داشت؛ تحریم‌های فلج‌کننده علیه صنعت نفت، مسدود کردن دارایی‌های مادورو در خارج، به رسمیت شناختن خوان گوایدو و حمایت مستقیم از اپوزیسیون. به این ترتیب، ترامپ در دوره اول خود فشار حداکثری سیاسی و اقتصادی را علیه ونزوئلا اعمال کرد؛ سیاستی که باعث شد ونزوئلا در نقش کشوری مقاوم در برابر سلطه آمریکا باقی بماند و ایالات متحده به عنوان قدرتی که در حیاط خلوت خود اقتدار از دست رفته‌اش را بازمی‌جوید، شناخته شود. ترامپ سعی می‌کند در دور دوم ریاست‌جمهوری خود با همه گزاره‌های فشار وارد چالش بزرگتری علیه مادورو شود یا این قدرتنمایی در مسیر سیاست پیشرفت همه پرونده‌های باز روی میز ریاست‌جمهوری آمریکا پیگیری خواهد شد؟ احتمالا پاسخ به این سوال را باید در کامیابی یا ناکامی‌های ترامپ در پرونده‌های باز دیگر در موضوع جنگ اوکراین، مسئله هسته‌ای ایران یا خلع سلاح حماس و حزب‌الله لبنان جست‌و‌جو کرد، جایی که او به شدت نیاز به اقناع افکارعمومی در داخل آمریکا دارد.

انتهای پیام