150 روز خاموشی صنایع در تابستان همزمان با بودجه میلیارد دلاری ساتبا/صالحی: اعتماد صنعت به وزارت نیرو آسیب دیده؛ دیگر حرفشان را قبول نداریم

بحران خاموشی‌ها در اوج گرمای تابستان به معضلی ملی تبدیل شده است؛ بحرانی که نه‌تنها معیشت خانوارها بلکه قلب صنایع مادر ایران را نشانه گرفته و روزانه هزاران میلیارد تومان زیان بر دوش اقتصاد کشور می‌گذارد. صنایع فولاد، سیمان و پتروشیمی، به‌عنوان ستون‌های تولید و صادرات غیرنفتی، این روزها با توقف‌های پی‌درپی و اجبار به سکوت تولید مواجه‌اند. توقفی که پیامد مستقیم آن کاهش صادرات، تهدید جدی اشتغال صدها هزار کارگر و ضربه سنگین به تراز تجاری کشور است.

گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد، زیان بخش صنعت از خاموشی‌ها به‌تنهایی ۹٬۲۱۸ میلیارد تومان در روز است و در سطح کلان اقتصاد کشور رقم خسارت به ۱۷٬۹۷۳ میلیارد تومان در روز می‌رسد. در بخش فولاد نیز زیان ماهانه بیش از ۱۵٬۰۰۰ میلیارد تومان برآورد شده است. این اعداد تنها بیانگر خسارت‌های مالی نیستند. تعطیلی کارخانه‌ها، کاهش بهره‌وری ناشی از خاموش و روشن شدن خطوط تولید، استهلاک تجهیزات و هدررفت مواد اولیه نیز ضربات عمیق‌تری بر پیکره صنعت وارد می‌کنند.

کارشناسان هشدار می‌دهند که تبعات خاموشی‌ها فراتر از آمار و ارقام است. اشتغال مستقیم و غیرمستقیم در معرض تهدید جدی قرار گرفته و بسیاری از واحدهای تولیدی به‌ویژه در صنایع انرژی‌بر ناگزیر به تعدیل نیرو یا کاهش فعالیت شده‌اند.

وزارت نیرو این روزها به‌جای آنکه محور برنامه‌ریزی جامع و سرمایه‌گذاری پایدار در بخش انرژی باشد، به صحنه‌ای برای مراسم‌های نمایشی و وعده‌های تبلیغاتی تبدیل شده است. برنامه‌هایی که بیشتر برای خودنمایی مدیران طراحی می‌شوند تا حل واقعی بحران و در عمل هیچ کارایی ملموسی در کاهش خاموشی‌ها و مدیریت ناترازی برق ندارند.

در میانه بحران خاموشی‌ها، میزان گردش مالی  ساتبا در شش‌ماهه نخست سال ۱۴۰۴ به نقل محافل تبدیل شده است و حتی برخی آن را با گردش مالی شرکت نفت و آستان قدس مقایسه می‌کنند. این حجم ورود و خروج نقدینگی ریالی و دلاری درست در زمانی افزایش یافته که صنایع کشور زیر فشار کمبود انرژی زمین‌گیر شده‌اند. مسئله‌ای که پرسش‌های جدی درباره نحوه مدیریت منابع و شفافیت عملکرد ساتبا برمی‌انگیزد. 

در همین حال مدیرعامل توانیر هشدار داده که ناترازی سنگین برق به این زودی‌ها پایان نخواهد یافت. او تأکید کرده است که تنها با «برنامه‌ریزی دقیق و همت جمعی» می‌توان برای فصل سرد آماده شد. این هشدار به‌روشنی نشان می‌دهد که ایران نه‌تنها در تابستان بلکه در زمستان پیش‌رو نیز با بحرانی تازه روبه‌رو خواهد شد.

بازارهای صادراتی یکی‌یکی از دست می‌روند

حمیدرضا صالحی، نایب رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، صنایع و معادن تهران، در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی برنا با اشاره به شدت خاموشی‌ها در تابستان ۱۴۰۴ گفت: بر اساس گزارش‌های رسمی سال گذشته صنایع کشور حدود ۱۲۰ روز با خاموشی دست به گریبان بودند و پیش‌بینی می‌شود امسال این عدد به ۱۵۰ روز برسد. عددی که بسیار بزرگ و نگران‌کننده است. این شرایط باعث کاهش تولید در صنایع مختلف شده و زیان‌های مالی هنگفتی به کشور وارد کرده است.

وی افزود: کاهش تولید در بخش‌های کلیدی همچون فولاد و پتروشیمی تنها به معنای کاهش صادرات و از دست رفتن درآمد ارزی نیست بلکه تبعات بلندمدتی دارد. وقتی بازارهای جهانی به دلیل کمبود عرضه ایران دچار وقفه در تأمین می‌شوند به سختی حاضر به بازگشت خواهند بود. این یعنی بازارهای استراتژیک صادراتی کشور به تدریج از دست می‌رود. در واقع هر واحد تولیدی که با کمبود برق از کار می‌ایستد زنجیره‌ای از فعالیت‌های اقتصادی از ساختمان‌سازی گرفته تا اشتغال و تجارت را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

برآورد خسارات مالی

صالحی با اشاره به برآوردهای داخلی و بین‌المللی درباره خسارات ناشی از خاموشی‌ها اظهار داشت:برخی گزارش‌ها عددی در حدود ۷ تا ۸ میلیارد دلار زیان مستقیم ناشی از قطع برق صنایع در سال گذشته اعلام کرده‌اند. این رقم در حالی است که برخی منابع حتی تا ۵ درصد از ارزش کل تولید صنعتی کشور را متاثر از این بحران می‌دانند. به هر حال این خسارت تنها محدود به عدد نیست پیامدهای اجتماعی و اقتصادی عمیقی هم به دنبال دارد.

تأثیر بر اشتغال و واحدهای کوچک

وی با تأکید بر اینکه خاموشی‌ها به تعطیلی و کاهش فعالیت واحدهای کوچک‌تر صنعتی منجر شده است گفت: وقتی پروژه‌ها متوقف می‌شوند تولید کاهش می‌یابد و فروش کم می‌شود. طبیعی است که سرمایه‌گذاران و سهامداران متضرر شوند. هرچند شاید همه واحدها تعطیل کامل نشده باشند اما تعدیل نیرو و کاهش اشتغال در بسیاری از صنایع اتفاق افتاده است. این روند در نهایت منجر به آسیب‌های اجتماعی و حتی مهاجرت نیروی انسانی می‌شود.

راهکارهای جبران کمبود برق

نایب رئیس کمیسیون انرژی با بیان اینکه تنها اتکا به انرژی خورشیدی پاسخگوی نیاز کشور نخواهد بود گفت: ما نیازمند ترکیبی از توسعه نیروگاه‌های حرارتی، بخاری و سایر منابع انرژی هستیم. بدون حضور بخش خصوصی نمی‌توان به حل این بحران امید داشت. هرگاه دولت از تصدی‌گری مستقیم در بخش برق و اقتصاد کناره‌گیری کند و میدان را به بخش خصوصی بسپارد می‌توان امیدوار بود طی چند سال کمبود برق کاهش یافته و به صفر نزدیک شود.

انتقاد از سیاست‌های ارزی و تأثیر بر صادرات

صالحی با انتقاد از چند نرخی بودن ارز تصریح کرد: امروز دلار در کشور با نرخ‌های متفاوت توزیع می‌شود و همین موضوع باعث رانت و خروج صادرکنندگان واقعی از میدان شده است. نتیجه آن کاهش صادرات کاهش درآمد بنگاه‌ها و در نهایت کوچک شدن اقتصاد ملی است. این وضعیت به نفع کشور و نسل آینده نخواهد بود.

صالحی با تأکید بر سخنان ابراهیم شیخ معاون صنایع عمومی وزارت صنعت، معدن و تجارت که اعلام کرده بود با برادرانمان در وزارت نیرو به‌شدت اختلاف‌نظر داریم و عملاً اعتمادمان را نسبت به سیاست‌های این وزارتخانه از دست داده‌ایم و دیگر حرف آنها را قبول نداریم، گفت: این واقعیت نشان می‌دهد بی‌اعتمادی بخش صنعت به تصمیمات وزارت نیرو جدی و آسیب دیده است و همین مسئله اجرای هرگونه توافق و برنامه‌ریزی مشترک را با چالش اساسی روبه‌رو کرده است.

هشدار درباره آینده تولید و اقتصاد کشور

وی در ادامه هشدار داد: اگر روند فعلی ادامه پیدا کند، چشم‌انداز پنج سال آینده تولید و صادرات کشور تاریک خواهد بود. خاموشی‌ها، ناترازی انرژی و سیاست‌های غلط اقتصادی به مهاجرت بیشتر نیروی انسانی و تقویت واسطه‌گری منجر می‌شود. نمونه آن حضور میلیون‌ها راننده در پلتفرم‌های حمل‌ونقل است که نشانه هدررفت نیروی کار مولد در اقتصاد ملی است. اگر به سرمایه انسانی توجه نشود کشور با تبعات جبران‌ناپذیری مواجه خواهد شد.

صالحی در پایان تأکید کرد: کمبود برق موضوعی نیست که با عدد و رقم صرف حل شود. باید راهکارهای عملی و پایدار برای توسعه ظرفیت تولید انرژی به‌ویژه با مشارکت بخش خصوصی در دستور کار قرار گیرد. تنها در این صورت می‌توان انتظار داشت که صنعت ایران بتواند به رشد پایدار دست یافته و اقتصاد کشور از بحران خاموشی‌ها عبور کند.

انتهای پیام/