نگاه جوانان یزدی به کوروش کبیر؛ تاریخ یا الهام امروز؟

به گزارش خبرگزاری برنا از یزد، در سال‌های اخیر نام کوروش کبیر بیش از گذشته در گفت‌وگوهای نسل جوان شنیده می‌شود؛ نسلی که تلاش می‌کند میان تاریخ، هویت و ارزش‌های امروز خود پیوند تازه‌ای بسازد. همین دغدغه، بهانه‌ای شد تا در خیابان‌ها و فضاهای عمومی یزد ـ شهری که قدمتش با تاریخ ایران گره خورده ـ پای صحبت شماری از جوانان بنشینیم و از نگاه آنان به این چهره تاریخی بپرسیم.

 از پارک‌ها تا دانشگاه یزد و کوچه‌های بافت قدیمی، جوانان دیدگاه‌های متنوعی درباره کوروش بیان کردند؛ دیدگاه‌هایی که از ستایش تا نقد و از شناخت دقیق تا برداشت‌های احساسی گسترده بود و تصویری قابل تأمل از ذهنیت نسل امروز ارائه می‌دهد.

نگاه یک دانشجوی یزدی به شخصیت کوروش

علی، دانشجوی ۲۲ ساله دانشگاه یزد، یکی از نخستین جوانانی بود که درباره کوروش با او گفت‌وگو کردیم. وی که خود را علاقه‌مند به تاریخ ایران می‌داند، می‌گوید: کوروش برای من فقط یک پادشاه قدرتمند نیست؛ بیشتر نماد رفتار انسانی است. همیشه برایم جالب بوده که در اوج قدرت، آزادی مذهبی را برای مردم سرزمین‌های مختلف به رسمیت شناخته است.»

وی افزود: «خیلی از ما درباره کوروش از شبکه‌های اجتماعی چیزهایی شنیده‌ایم، اما به نظرم مدارس و کتاب‌های درسی خیلی کمتر از آنچه باید، درباره او توضیح داده‌اند. اگر معرفی او دقیق‌تر و علمی‌تر بود، شناخت جوان‌ها هم واقعی‌تر می‌شد.»

این دانشجوی یزدی تصریح کرد: «آن چیزی که از کوروش برای من الهام‌بخش است، همین نگاه اخلاق‌مدارانه‌ای است که در روایت‌های تاریخی به چشم می‌خورد. فکر می‌کنم اگر امروز هم همین اصول در جامعه باشد، خیلی از تنش‌ها کمتر می‌شود.»

کوروش کبیر؛ از دریچه نگاه یک کارآموز جوان یزدی

مریم، کارآموز ۱۹ ساله یکی از مراکز مهارت‌آموزی یزد، از همان ابتدا تأکید می‌کند که آشنایی‌اش با کوروش بیشتر از طریق فیلم‌ها و فضای مجازی بوده است.
وی گفت: «راستش ما در مدرسه چیز زیادی درباره کوروش یاد نگرفتیم. بیشتر چیزهایی که می‌دانم را از ویدئوها و پست‌های آموزشی شبکه‌های اجتماعی کنار هم گذاشته‌ام.»

وی افزود: «برای من کوروش نماد عدالت است. وقتی می‌شنوم که به اقوام مختلف احترام می‌گذاشته و اسیرها را آزاد کرده، حس می‌کنم یک الگوی واقعی از انسانیت است.»

این کارآموز یزدی بیان کرد: «اگر اطلاعات رسمی و درست‌تری درباره شخصیت‌هایی مثل کوروش به ما داده شود، هم برداشت‌ها منطقی‌تر می‌شود، هم کمتر درگیر اغراق یا اطلاعات نادرست می‌شویم.»

اطلاعات دقیق نمی‌خواهیم، اطلاعات درست می‌خواهیم

حسین، جوان ۲۵ ساله و فعال در یک استارتاپ محلی در یزد، از معدود افرادی بود که دیدگاهی انتقادی درباره فضای موجود ابراز کرد.
وی گفت: «من نه مخالف کوروشم و نه طرفدار افراطی‌اش. مشکل اصلی این است که کسی اطلاعات دقیق و بی‌طرفانه به ما نمی‌دهد. هرکس از زاویه خودش درباره کوروش حرف می‌زند و ما می‌مانیم میان روایت‌های پراکنده.»

وی ادامه داد: «به‌نظر من کوروش شخصیت مهمی در تاریخ ایران است، اما نباید او را اسطوره‌ای کنیم که فراتر از نقد باشد. جوان‌ها دوست دارند بدانند حقیقت چه بوده، نه اینکه فقط تعریف یا فقط تخریب بشنوند.»

این جوان یزدی اذعان کرد: «اگر منابع درست، کتاب‌های آموزشی کامل و برنامه‌های مستند علمی درباره کوروش باشد، نگاه ما هم واقعی‌تر می‌شود. الان بیشتر اطلاعات، احساسی و اینترنتی است، نه علمی.»

هنوز کوروش را درست نمی‌شناسیم

سینا، نوجوان ۱۷ ساله یزدی که در یک باشگاه ورزشی تمرین می‌کرد، از همان ابتدا با صراحت گفت که شناخت زیادی از کوروش ندارد.
وی گفت: «واقعیت اینه که ما توی مدرسه فقط اسم کوروش را شنیدیم. هیچ‌وقت معلم‌هامون درباره منش، اخلاق یا کارهای مهمش توضیح ندادند. برای همین هنوز دقیق نمی‌دانم چه چیزی او را مهم کرده است.»

وی افزود: «مدتیه دوستانم در اینستاگرام درباره کوروش حرف می‌زنند و بعضی‌ها خیلی دوستش دارند. راستش من هم کنجکاو شدم بیشتر بدانم، ولی نمی‌دانم از کجا شروع کنم. منابع درست پیدا نمی‌شود.»

این نوجوان یزدی اظهار داشت: «دوست دارم یک مستند یا یک کتاب ساده برای سن ما وجود داشته باشد تا بفهمیم چرا از کوروش به‌عنوان نماد بزرگی یاد می‌شود. اگر اطلاعات درست داشته باشیم، قضاوت هم منطقی‌تر می‌شود.»

تنوع نگاه‌ها، یک پرسش مشترک

پاسخ‌های جوانان یزدی نشان داد که نگاه نسل امروز به کوروش کبیر نه یک‌دست است و نه سطحی؛ بلکه مجموعه‌ای متنوع از شناخت‌های تاریخی، احساسات هویتی و پرسش‌های بی‌پاسخ را در خود دارد. برخی مانند دانشجویان و افراد آگاه‌تر، کوروش را نمادی اخلاقی و انسانی می‌دانند، در حالی که گروهی دیگر از کمبود منابع معتبر و آموزش صحیح گلایه دارند. این تنوع، تصویری واقعی از نوجوانان و جوانانی ارائه می‌دهد که در جست‌وجوی حقیقت هستند، نه در پی پذیرش روایت‌های آماده.

در میان همه این دیدگاه‌ها، یک نقطه مشترک دیده می‌شود: اغلب جوانان احساس می‌کنند شناخت کامل و درستی از کوروش در اختیارشان قرار نگرفته است. آنان یا از طریق رسانه‌های اجتماعی اطلاعات پراکنده دریافت کرده‌اند، یا از کتاب‌های درسی و نظام آموزشی انتقاد دارند که چرا چنین شخصیت تاریخی، آن‌گونه که باید، معرفی نشده است. همین شکاف اطلاعاتی سبب شده برخی تصویر بزرگ‌نمایی‌شده و عاطفی از کوروش داشته باشند و برخی دیگر با دیدی تردیدآمیز به آن نگاه کنند.

در مجموع، گفت‌وگوها نشان می‌دهد که نسل جوان امروز نسبت به گذشته پرسشگرتر شده است. این نسل تمایل دارد میان تاریخ و زندگی امروز خود ارتباطی منطقی برقرار کند. از نظر آنان، ارزش‌های منسوب به کوروش—مانند عدالت، احترام به انسان‌ها و دوری از تعصب—می‌تواند برای جامعه امروز نیز الهام‌بخش باشد؛ البته به شرطی که این ارزش‌ها بر پایه شناخت صحیح و علمی مطرح شوند، نه روایت‌های احساسی و دوگانه‌ساز.

خلأ آموزش، قدرت هویت و نقش روایت‌های مدرن

آنچه از این گزارش میدانی به‌دست می‌آید، نشان‌دهنده شکافی است که میان نسل جوان و تاریخ رسمی کشور وجود دارد. بخش بزرگی از جوانان یزدی، از دانشجو تا نوجوان، اطلاعات خود را نه از کتاب‌های درسی، بلکه از شبکه‌های اجتماعی، مستندهای اینترنتی یا گفت‌وگوهای غیررسمی کسب می‌کنند. این تغییر منبع اطلاعاتی باعث شده تصویر کوروش در ذهن آنان بیش از آنکه مبتنی بر پژوهش تاریخی باشد، بر اساس روایت‌ها و محتواهای سریع رسانه‌ای شکل بگیرد. همین موضوع ضرورت بازنگری در شیوه‌های آموزش تاریخ را پررنگ‌تر می‌کند.

در عین حال، چیزی که در نگاه جوانان پررنگ است، میل به هویت‌یابی است. آنان در کوروش صرفاً یک پادشاه نمی‌بینند، بلکه نمادی از ارزش‌هایی می‌دانند که با نیازهای امروز آنها همخوانی دارد؛ ارزش‌هایی مانند آزادی‌خواهی، احترام انسانی و عدالت. همین موضوع نشان می‌دهد که تاریخ برای جوانان تنها یک گذشته دور نیست، بلکه ابزاری برای شکل‌دادن به حس تعلق و هویت جمعی است. نگاه آنان به کوروش، اگرچه گاه ناقص یا احساسی است، اما ریشه در نیازهای واقعی جامعه امروز دارد.

با این حال، نباید از نقش روایت‌های مدرن و فضای دیجیتال غافل شد. شبکه‌های اجتماعی باعث شده شخصیت‌هایی مانند کوروش به بخشی از گفت‌وگوهای روزمره نسل جوان تبدیل شوند. اما از سوی دیگر، این فضا بستری برای انتشار اطلاعات نادرست نیز هست. بنابراین چالش اصلی اینجاست: چگونه می‌توان حقیقت تاریخی را با زبان و نیاز نسل امروز به شکلی قابل فهم، جذاب و در عین حال علمی ارائه کرد؟ این گزارشی که پیش روست، پاسخی قطعی ارائه نمی‌دهد، اما به‌خوبی نشان می‌دهد که پرسش در میان جوانان زنده است.

نسلی که می‌خواهد بداند، نه فقط بشنود

در پایان این گزارش میدانی، می‌توان گفت جوانان یزدی تصویری چندلایه از کوروش کبیر ارائه می‌دهند؛ تصویری که در آن علاقه، ابهام، غرور و پرسش در کنار هم قرار گرفته‌اند. آنان نه به‌طور مطلق شیفته‌اند و نه بی‌تفاوت؛ بلکه می‌خواهند بدانند حقیقت چیست و چرا یک چهره تاریخی تا این اندازه در حافظه فرهنگی ایرانیان جایگاه دارد. این میل به فهمیدن، نشانه‌ای ارزشمند از رشد نگاه انتقادی و آگاهی‌محور در میان نسل جدید است.

جوانانی که با آنان گفت‌وگو شد، به‌رغم تفاوت دیدگاه‌ها، خواست مشترکی داشتند: دسترسی به منابع درست و قابل اعتماد. آنان بارها تأکید کردند که اطلاعات ناقص یا احساسی باعث می‌شود برداشت‌ها ناپخته یا اشتباه شکل بگیرد. بنابراین ایجاد پل میان پژوهش‌های تاریخی، آموزش رسمی و زبان نسل جوان، ضرورتی است که نمی‌توان از آن چشم پوشید. این نیاز، نه تنها درباره کوروش، بلکه درباره همه بخش‌های هویت فرهنگی و تاریخی جامعه صدق می‌کند.

در نهایت، آنچه آینده نگاه نسل جوان به کوروش را تعیین می‌کند، نه جریان‌های کوتاه‌مدت رسانه‌ای، بلکه کیفیت آموزشی است که دریافت می‌کنند و میزان صداقتی که در روایت تاریخ می‌بینند. اگر حقیقت با زبانی روشن، علمی و بی‌طرفانه برای آنان بیان شود، نسلی خواهیم داشت که نه تنها تاریخ خود را بهتر می‌شناسد، بلکه می‌تواند از آن برای ساختن آینده‌ای روشن‌تر بهره بگیرد. این گزارش تنها قدم کوچکی در مسیر شنیدن صدای همین نسل است.