زایش دوباره روستاهای ایلام در سایه طرحهای هادی
به گزارش برنا؛ استان ایلام با اجرای پروژههای آبادانی در مسیر نوسازی چهره روستاها گام تازهای برداشته است، در این میان تصویب طرحهای هادی اقدامی موثر در جهت تعریف الگویی نوین برای توسعه پایدار، تقویت اشتغال روستایی و بهبود کیفیت زیرساختهای زیستپذیر این مناطق به شمار میرود.
از نخستین روزهای پیروزی انقلاب اسلامی یکی از محورهای اصلی سیاستهای عمرانی کشور، توجه ویژه به مناطق محروم و دورافتاده بود و در همان سالهای ابتدایی انقلاب و نیز دوران هشت سال دفاع مقدس، نهادهایی چون بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و جهاد سازندگی پایهگذار ارائه خدمات نوین به روستاها شدند و نخستین گامها برای بهبود زیرساختهای زندگی روستایی برداشته شد.
با آغاز دوران بازسازی پس از جنگ، نقش بنیاد مسکن پررنگتر شد و این نهاد به عنوان مسئول اصلی توسعه و عمران روستاها شناخته شد و در این مرحله پروژههای متعدد در قالب طرحهای عمرانی و زیرساختی به اجرا درآمد تا سیمای روستاها دگرگون شود و مسیر توسعه پایدار آنها شکل گیرد.
در ادامه این روند و با رشد نیازهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جوامع روستایی، در اواخر دهه هفتاد طرحی جامع با عنوان «طرح هادی روستایی» مطرح شد، پروژهای که ماموریت آن بررسی همهجانبه ظرفیتها، چالشها و فرصتهای هر روستا و ارائه برنامهای برای بهسازی و ساماندهی کالبدی و خدماتی آن بود.
اجرای این طرح در ایلام از اوایل دهه ۱۳۸۰ آغاز شد و امروز پس از گذشت بیش از دو دهه نتیجهها و دستاوردهای آن در چهره روستاهای این استان مرزی به روشنی دیده میشود، روستاهایی که مسیر توسعه و تحول را طی کردهاند، هرچند همچنان راه برای رسیدن به نقطه مطلوب و تحقق کامل عدالت روستایی ادامه دارد.
بازنگری طرح هادی در ۵۷ روستای دیگر ایلام
اکنون شاخص اجرای طرح هادی در روستاهای استان ایلام به مرز ۹۰ درصد رسیده است که این امر نشاندهنده پیشرفت قابل توجه برنامههای توسعه و ساماندهی کالبدی روستاهای این دیار پرظرفیت در چارچوب سیاستهای بنیاد مسکن انقلاب اسلامی است.
در قالب این طرح، برای هر روستا برنامهای جامع تهیه میشود تا نیازهای مختلف از جمله فضاهای مسکونی، ورزشی، فرهنگی، بهداشتی و آموزشی به صورت دقیق تعیین و برنامهریزی شود، هدف اصلی طرح هادی، کنترل ساخت و سازها، جلوگیری از تخلفهای غیرمجاز و هدایت اصولی توسعه فیزیکی روستاها است.
بر پایه این برنامه، دهیاران طرح هادی را به عنوان سند توسعه روستایی مورد استفاده قرار میدهند و اجرای پروژههای عمرانی بر مبنای آن و با جانمایی مشخص انجام میشود.
در زمان حاضر اجرای طرح هادی در بیش از ۹۰ روستای ایلام در دست اجراست و مطالعات تهیه و بازنگری آن در ۵۷ روستای دیگر نیز انجام گرفته است؛ در مجموع برای تحقق این برنامهها تاکنون بیش از ۶۰ میلیارد ریال اعتبار هزینه شده است که بیانگر استمرار توجه دولت و بنیاد مسکن به توسعه متوازن و ساماندهی سکونتگاههای روستایی در استان است.
طرحهای هادی باید متناسب با سبک زندگی روستایی و نیازهای جمعیتی آینده باشد
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری ایلام در نشست بررسی و تصویب طرحهای هادی روستاهای استان ایلام اظهار کرد: برنامهریزی برای ماندگاری جوانان در روستاها و جلوگیری از مهاجرت آنان به شهرها و حتی ایجاد زمینه مهاجرت معکوس به روستاها اولویت کاری دولت است که در این خصوص موفقیتهای چشمگیری حاصل شده است.
رضا دارابی با تأکید بر لزوم انطباق طرحهای هادی با واقعیتهای زیستی و اقتصادی روستاها اظهار کرد: افق طرحهای هادی باید با در نظر گرفتن معابر پهنتر و متناسب با سبک زندگی روستایی، به ویژه اشتغال مبتنی بر دامداری و کشاورزی طراحی شود.
او بر ضرورت پیشبینی فضاهای عمومی در طرحهای هادی تاکید کرد و یادآور شد: نیازهای ذاتی هر روستا و الزامهای قانونی از جمله قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، ایجاد فضاهایی نظیر خانه بهداشت، مدارس، فضای سبز، مسجد و دیگر خدمات عمومی در آنها رعایت شود.
وی با اشاره به اهمیت اجرای طرحهای هادی روستایی بیان کرد: این طرحها با هدف بهبود ساماندهی فضاهای زیستی و خدماتی از جمله ایجاد زیرساختهای آموزشی، درمانی، مذهبی، فضای سبز و کاربریهای مسکونی، تدوین و تصویب شدهاند تا مسیر توسعه پایدار در مناطق روستایی هموار شود.
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار ایلام ادامه داد: تهیه طرح هادی برای هر روستا، نقشهای جامع از نیازهای عمرانی و خدماتی منطقه ارائه میدهد و میزان مورد نیاز برای فضاهای مسکونی، فرهنگی، ورزشی، بهداشتی و آموزشی را به صورت دقیق مشخص میکند.
دارابی اجرای این طرحها را گامی مؤثر در جهت توزیع عادلانه امکانات و توسعه همهجانبه روستاها دانست و اضافه کرد: طرح هادی در حقیقت پایهگذار توسعه عمرانی و اقتصادی روستاهاست و با نگاهی اجتماعی و فرهنگی ساختار سکونتگاههای روستایی را سامان میدهد.
در این نشست، طرحهای هادی چهار روستای «ورمیان» از توابع شهرستان سیروان و «درگه، انجیره و ملکآباد»از توابع شهرستان ملکشاهی مورد بازنگری و تصویب قرار گرفت، همچنین موضوع جانمایی سایت جدید روستای «معلی» در شهرستان ملکشاهی مطرح و بررسی شد.
بر اساس مصوبه این نشست، مقرر شد مسیر دسترسی به این سایت توسط بنیاد مسکن بهسازی شود و تأمین اعتبار زیرساختهای آن نیز از طریق کمیته برنامهریزی شهرستان و با پیگیری فرمانداری ملکشاهی انجام گیرد.
در استان ایلام تاکنون اقدامهای چشمگیری با اجرای طرح هادی صورت گرفته است به طوری که از میان ۶۰۷ روستای دارای سکنه ۳۴۷ روستا با جمعیت بالای ۲۰ خانوار تا پایان سال گذشته به طور کامل مشمول اجرای طرح هادی شدهاند، در حالی که این استان ۳۷۸ روستای بالای ۲۰ خانوار دارد.
بر پایه این گزارش، مجموع موارد اجرای طرح، بازنگری، اسکان، احیا و جابهجایی روستا در ایلام نیز به ۹۹۳ مورد رسیده و چنین آمارهایی نشان از اهمیت و موفقیت این برنامه در خدمترسانی، افزایش ماندگاری جمعیت و ارتقای سطح زندگی روستاییان استان دارد.
توجه همزمان به زیرساختهای زیستی، خدمات همگانی و اشتغال مبتنی بر کشاورزی و دامداری سبب شده این طرحها نقش مؤثری در کاهش مهاجرت، افزایش رضایتمندی ساکنان و حتی ایجاد زمینه مهاجرت معکوس ایفا کنند و روستا را به مکانی امن، پویا و قابل زیست برای نسلهای آینده تبدیل کنند.
همراستایی طرحهای هادی با سبک زندگی روستایی و الزامهای جمعیتی از جمله پیشبینی فضاهای آموزشی، بهداشتی، فرهنگی و معابر متناسب نشاندهنده نگاه جامع و آیندهنگر در سیاستگذاری توسعه روستایی استان است، نگاهی که انسان و کیفیت زندگی او را در کانون برنامهریزی قرار داده است.
تداوم اجرای این طرحها با تأمین اعتبارهای پایدار و مشارکت نهادهای محلی میتواند روستاهای ایلام را به الگوی موفق توسعه تبدیل کند، الگویی که در آن عدالت مکانی، پایداری اجتماعی و رونق اقتصادی در کنار هم معنا پیدا میکنند.
