فریاد خاک؛ نبرد زندگی با مرگ در تالابهای فارس
به گزارش برنا؛ استان فارس، امروز درگیر نبردی سهمگین با پدیدهای خاموش و مرگبار است؛ تالابهای این استان، که روزی مأمن پرندگان و نشانهای از حیات بودند در پی خشکسالی های پی در پی در یکی، دو دهه گذشته اکنون به کانونهای تولید ریزگردهای سمی تبدیل شدهاند و حال نفسهای مردم با ذرات آلوده هوا گره خورده است.
تلاش سبز در دل بیابان؛ پویش امیدبخش بذرکاری
در مقابل این بحران، جنبشی از جنس همت مردمی و مسئولیت نهادی شکل گرفته است.
در چارچوب اقدامات پیشگیرانه برای مهار ریزگردها، در حاشیه مستقیم تالابهای طشک و بختگان گونه سازگار گز کاشته شد و همزمان پویش بذرکاری در تپهماهورها و اراضی پیرامونی به اجرا درآمده است.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان بختگان در این رابطه بیان کرد: این پویش با هدف تثبیت خاک و کاهش کانونهای مولد گردوغبار، با کشت بذر گونههای بومی مانند آنغوزه و بادام کوهی انجام شد.
رامین پریسایی همچنین خاطرنشان کرد که مشارکت جوامع محلی و تشکلهای مردمی، استمرار و اثربخشی این برنامهها را تضمین میکند.
اما این اقدام هرچند ارزشمند، تنها قطرهای در برابر دریای خشکیدگی است.
گزارشهای میدانی از وضعیت نگرانکنندهتری حکایت دارند؛ سیروس زارع فعال محیط زیست در این باره هشدار میدهد و می گوید که تقریباً هیچ تالاب زندهای در استان فارس باقی نمانده است.
تالاب بختگان حدود ۱۵ سال است که با خشکی دست و پنجه نرم می کند و تالاب پریشان نیز نزدیک به ۱۷ سال است که آبی در آن دیده نمیشود.
تالاب ارژن نیز حدود ۱۸ سال خشکیده است و تالاب مهارلو هم به یک تالاب فصلی آلوده تبدیل شده است.
تنها استثنا، تالاب کمجان است که به گفته فعالان، حیاتش مدیون تلاشهای داوطلبانه محلی و مسئولان محلی است.
ریزگردهای مرگ؛ وقتی خاک، سم میپاشد
خشک شدن تالابها تنها به معنی از بین رفتن یک زیستبوم نیست.
بستر خشکشده این پهنهها، پس از سالها انباشت آلایندههای شیمیایی، فلزات سنگین و نمک با وزش نخستین بادها به هوا برخاسته و به ریزگردهایی سمی تبدیل میشود.
کارشناسان امر در بیان عواقب این فاجعه میگویند که تجربه تلخ خشک شدن دریاچه آرال در آسیای میانه نشان داد که ریزگردهای آلوده میتوانند موجب تولد نوزادان ناقصالخلقه، افزایش بیماریهای صعبالعلاج و رشد آمار سرطانها شود.
نگاه مسئولان: حفاظت، یک مسئولیت ملی است
امین عباسی فرماندار شهرستان بختگان، در بازدید از محل پویش بذرکاری، حفاظت از تالابهای طشک و بختگان را یک مسئولیت ملی دانست و بر تداوم اقدامات علمی و پیشگیرانه برای مقابله با ریزگردها تاکید کرد.
این پویش، با حضور دستگاههای اجرایی و فعالان مردمی، نمادی از همافزایی برای صیانت از سرمایههای طبیعی کشور است.
همافزایی ملی برای مهار ریزگردها؛ کاشت گز در حاشیه تالاب و اجرای پویش بذرکاری در تپهماهورهای پیرامونی طشک و بختگان
در چارچوب اقدامات پیشگیرانه برای مهار ریزگردها و صیانت از زیستبومهای حساس، در حاشیه مستقیم تالابهای طشک و بختگان گونه سازگار گز کاشته شد و همزمان پویش بذرکاری در تپهماهورها و اراضی قبل از محدوده تالاب به اجرا درآمد.
این پویش با هدف تثبیت خاک و کاهش کانونهای مولد گردوغبار، با کشت بذر گونههای بومی و متناسب با اقلیم منطقه از جمله آنغوزه و بادام کوهی در تپهها و ارتفاعات پیرامونی تالابها انجام شد؛ عرصههایی که فاصله مشخصی با حاشیه تالاب دارند و پیشتر نیز در برخی نقاط آنها عملیات مشابه صورت گرفته و سبزشدن پوشش گیاهی مشاهده شده است.
این برنامه با حضور فرماندار شهرستان بختگان، روسای ادارات حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی، اعضای انجمن دوستداران طبیعت بختگان و همراهی جوامع محلی برگزار شد و نمونهای از همافزایی نهادی و مردمی برای حفاظت از سرمایههای طبیعی کشور به شمار میرود.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان بختگان، با تاکید بر رعایت اصول فنی در اجرای این طرح گفت: کاشت گونهها بر اساس ظرفیت اکولوژیک عرصهها انجام شد؛ بهگونهای که در حاشیه تالاب صرفا گز، بهعنوان گونه سازگار با شرایط تالابی، کاشته شد و بذرکاری گونههای دیگر به تپهماهورهای پیش از تالاب اختصاص یافت تا تعادل طبیعی زیستگاه حفظ شود.
رامین پریسایی افزود: این اقدامات نقش مؤثری در کاهش فرسایش بادی، کنترل ریزگردها و افزایش تابآوری سرزمین دارد و مشارکت فعال جوامع محلی و تشکلهای مردمنهاد، استمرار و اثربخشی برنامههای محیط زیستی را تضمین میکند.
این پویش بهعنوان یکی از راهکارهای کمهزینه و اثربخش محیط زیستی، گامی عملی در مسیر حفاظت از منابع طبیعی و سلامت زیستبومهای حساس کشور محسوب میشود.
آینده در گرو انتخاب امروز
چشم انداز استان فارس از این منظر با خشکسالی های مکرر در هالهای از ابهام قرار دارد.
از یک سو، بحران ورشکستگی آبی و مدیریت ناپایدار منابع، پیکر نحیف تالابها را نابود کرده است و از سوی دیگر، ارادهای جمعی برای مهار فاجعه، در قالب اقداماتی مانند پویش اخیر در حال شکلگیری است.
نجات تالابهای فارس، نجات سلامت نسل امروز و فردای این دیار است و اکنون زمان آن فرا رسیده که مهار ریزگردها و احیای تالابها، از حاشیه به صدر اولویتهای ملی منتقل شود، پیش از آنکه فرصت نفس کشیدن نیز از مردمان این سرزمین گرفته شود.
