سه اثر تاریخی را در دو سال در یونسکو به ثبت رساندیم/ بیش از پنج میلیون گردشگر خارجی داریم

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری برنا، مسعود سلطانی فر، در 10 بهمن 1392 و پس از استعفای محمدعلی نجفی از ریاست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، با حکم دکتر حسن روحانی، به عنوان معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری منصوب شد.

رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی دولت، درباره برنامه ها، اقدامات، دستاوردها و افق آینده این سازمان صحبت کرد.

وی همچنین از آثار زیانبار انتقال بخشهایی از این سازمان در دولت قبلی به شهرستانهای شیراز و اصفهان سخن گفت و دستاورد بزرگ و بی سابقه دولت یازدهم در استرداد سه محموله تاریخی و فرهنگی به ایران را تشریح کرد.

معاون رئیس جمهور می گوید در طول دو سال توانستیم، سه اثر را در یونسکو به تصویب برسانیم(با وجود این که یونسکو در هر سال، یک سهمیه برای هر کشوری اختصاص می دهد و از سهمیه سوخت شده در دولت قبلی هم استفاده کردیم.) سال اول، شهر سوخته در زابل و سال دوم، منظر فرهنگی میمند و شهر شوش را به تصویب رساندیم که این افتخار بزرگی برای دولت یازدهم است.

گفتگوی ما با مسعود سلطانی فر را در ادامه می خوانید:

 معرفی سازمان

سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به صورت مجموعه فعلی از چه زمانی تأسیس شد؟

سازمان میراث سازمان جدیدالتاسیسی است. معاونت ایرانگردی و گردشگری و همچنین معاونت میراث فرهنگی که قبلا زیرمجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود، در سال 82 با یکدیگر ادغام شدند و سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به عنوان معاونت رئیس جمهور در سال 83 شکل گرفت. بنابراین عمر این سازمان حدود 10 سال است و در تاریخ 16 فروردین 1385 با مصوبه شورای عالی اداری، بخش صنایع دستی هم از وزارت صنعت، معدن و تجارت منفک شد و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری یک سازمان سه وجهی شد.

 آثار زیانبار انتقال سازمان به شهرستانها

در دولت دهم، بخشهایی از این سازمان به شهرستانها منتقل شد، لطفا درباره این انتقال و آثارش توضیح بدهید.

در دولت قبلی در راستای سیاست تمرکز زدایی تصمیم گرفته شد که بخشی از دستگاه های اجرایی متناسب با شرایط کاری شان به شهرستانها منتقل شوند. متاسفانه اولین دستگاهی که در این زمینه پیشگام شد سازمان میراث فرهنگی بوده که تصمیم می گیرند بخش میراث فرهنگی و پژوهشکده میراث فرهنگی به شیراز و صنایع دستی به اصفهان منتقل شود. این اراده در سال 88 شکل گرفت و حدود دو سال طول کشید و بعد از انتقال، با مشکلات عدیده ای مواجه شده و در سال 90 به تهران برگشتند. در این جابجایی، توان کارشناسی، اسناد و امکانات این دو بخش نابود شدند. جدای از اسناد و تجهیزات که بسیار ذی قیمت هستند، بضاعتِ کارشناسی که در این بخش وجود داشت، نیز صدمه جدی دید. این جابجایی متاسفانه مشکلات عدیده ای را به وجود آورد و سازمان مجددا از نیمه سال 91 حیات مجددی را شروع کرد که باز با تغییر و جابجایی سریع مدیران در ادامه دولت دهم، باعث شد این تزلزل و بی ثباتی همچنان در پیکره سازمان وجود داشته باشد.

در چه شرایطی مسئولیت سازمان را بر عهده گرفتم

چطور شد شما به عنوان معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری انتخاب شدید؟

در ابتدای دولت یازدهم هم با توجه به این که یکی از نیروهای باتجربه و توانمندِ دولتهای قبلی، مسئولیت این سازمان را به عهده گرفت، امیدوار بودیم که ایشان بتواند با ثبات و آرامشی که ایجاد می کند مشکلات را حل کند که متاسفانه دکتر نجفی به خاطر ناراحتی های جسمی و مشکلات قلبی که برایش پیش آمد در کمتر از 6 ماه مجبور به استعفا شد و دکتر روحانی از بنده خواستند این مسئولیت را بر عهده بگیرم که حدود یک سال و نیم از آغاز مدیریت بنده می گذرد. اولین کاری که من فکر کردم باید حتما در این سازمان انجام دهم، ایجاد ثبات و ارامش بود تا در سایه آن بتوانیم برنامه هایمان را پیش ببریم. ابتدا شروع به آواربرداری کردیم چون واقعا سازمان تبدیل به ویرانه ای شده بود تا بعد از آن بتوانیم فونداسیون بنای جدید را بریزیم.

بنابراین بنده از 6 معاونی که دکتر نجفی منصوب کرده بودند، 5 نفر را حفظ کردم، نفر ششم هم خودش استعفا داد و رفت، با وجود اینکه امید وار بودیم که ایشان هم برگردد، اما به هر دلیلی ایشان برنگشت و ما مجبور شدیم از نیروهای باتجربه داخل سازمان، معاون میراث را انتخاب کنیم که با استقبال همه مواجه شد. در انتصاب مدیران بعدی هم تلاش من این بود که بتوانم از استعداد و پتانسیل نیروهای داخل سازمان استفاده کنم.

در شروع کارتان در سازمان با چه مشکلاتی مواجه شدید؟

در فعالیتهای سازمان در بخشهای مختلف با مشکلات عدیده ای مواجه بودیم، در شرکتهای وابسته، با مشکلاتی از قبیل نابسامانی و بی انضباطی مالی، عدم تشکیل مجامع به مدت چند سال، عدم انجام حسابرسی در این شرکتها در چند سال گذشته مواجه بودیم و همچنین در ادارات کل استانی هم، با مجموعه از هم پاشیده ای روبرو بودیم که تلاش کردیم هم در ستادمان در داخل سازمان و هم در شرکتهای وابسته و هم در ادارات کل استانی، یک سازماندهی و برنامه ریزی انجام دهیم و به مرور اصلاحات لازم را به عمل بیاوریم. من فکر کردم قبل از هر چیزی، این سازمان به ثبات و آرامش نیاز دارد تا در سایه این ثبات بتوانیم کارها را پیش ببریم.

 نقش سازمان میراث در تحقق اقتصاد مقاومتی

این سازمان چه نقشی در تحقق اقتصاد مقاومتی می تواند ایفا کند؟

ما در سه بخش تخصصیِ سازمان، دارای مسئولیتها، وظایف و جایگاه مناسبی در فرایند توسعه اقتصادی و فرهنگی کشور هستیم.

در مبانی اقتصاد مقاومتی که توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شده ما اگر شاه بیت غزل و خمیرمایه اقتصاد مقاومتی را استفاده کردن از همه ظرفیتهای کشور برای مقابله با تهدیدات خارجی و مشکلات داخلی در نظر بگیریم، خوشبختانه این سازمان با مسئولیت و وظایفی که در سه بخش دارد، می تواند در تحقق مبانی اقتصاد مقاومتیِ مورد نظر مقام معظم رهبری، قدمهای اساسی بردارد. هم در بخش میراث فرهنگی و هم صنایع دستی و هم گردشگری.

 ظرفیت میراث فرهنگی ما

ظرفیت میراث فرهنگی کشور ما چگونه است و چه اقداماتی در راستای شناسایی این میراث انجام شده است؟

در بخش میراث فرهنگی، ایران با داشتن یک سابقه و هویت تاریخی و تمدنی 10 هزار ساله، یک «کشور – موزه» است. باستان شناسان تخمین می زنند که در این «کشور- موزه» ما نزدیک به یک میلیون مکان، بنا، سایت یا محوطه تاریخی داشته باشیم که از این تعداد، شاید در طول دو سه قرن گذشته، 100 هزار مورد در حفاری ها بیرون آمده و قابل رویت است. از سال 1309 تاکنون که حدود 85 سال می گذرد، از زمان تصویب اولین قانون حفاظت از بناهای تاریخی و عتیقه جات، 31 هزار و 300 مورد (31300) از این مکانها، محوطه ها و سایتها ثبت ملی شده است. یعنی 3 درصد بضاعت ما تاکنون ثبت ملی شده و 97 درصدِ باقی مانده شاید قرنها طول بکشد که قابل رویت و ثبت شود.

 ثبت سه اثر در یونسکو در دو سال

از بین اینها با سه موردی که در زمان این دولت در یونسکو ثبت شد، تعداد مکانهای تاریخیِ ثبت شده در یونسکو به 19 مورد رسید که خوشبختانه در طول دو سال، با وجود این که یونسکو در هر سال، یک سهمیه برای هر کشوری اختصاص می دهد، توانستیم در دو سال، سه اثر را به تصویب برسانیم و از سهمیه سوخت شده در دولت قبلی هم استفاده کردیم. سال اول، شهر سوخته در زابل و سال دوم، منظر فرهنگی میمند و شهر شوش را به تصویب رساندیم که این افتخار بزرگی برای دولت یازدهم است.

ما علاوه بر ثبت سه بنای تاریخی در یونسکو به عنوان میراث جهانی، مجبور شدیم برای چند هزار بنای ثبت ملی شده که درباره آنها مستندسازی انجام نشده بود، مستندسازی کرده و حریم آنها را مشخص کنیم.

 استرداد سه محموله اشیای فرهنگی و تاریخی؛ بزرگترین دستاورد دولت

یکی از اقدامات خبرساز و مهم شما در سازمان، استرداد اشیای فرهنگی و تاریخی بود، درباره نحوه کشف و استرداد این اشیاء برایمان بگویید.

برای اولین بار در تاریخ به عنوان شاه بیت غزلمان در بخش میراث فرهنگی، دولت موفق شد سه محموله اشیای فرهنگی و تاریخی را که توسط قاچاقچیان و خارجی ها بیش از 50 سال گذشته به یغما برده شده بود، به کشور برگرداند که این، دستاورد و افتخار بزرگی است که این دولت موفق شد به دست بیاورد و در زمان هیچ دولتی سابقه نداشته است.

اولین مجموعه مربوط به حفاری های خوروین ساوجبلاغ بود که 50 سال پیش توسط همسر یک دیپلمات بلژیکی به خارج از کشور منتقل شده بود و در بلژیک نگهداری می شد که ما با پیگیری های قضاییِ خیلی فشرده با همکاری مرکز امور حقوق بین المللی ریاست جمهوری موفق شدیم در دی ماه گذشته 349 قلم را برگردانیم. دومین مورد، اشیاء مربوط به حفاری های چغامیش در خوزستان بود که نزدیک به 53 سال قبل، یک مرکز شرق شناسی دانشگاه شیکاگو آنها را برای مطالعه و تحقیق برده بود و قرار بود بعد از چند سال برگرداند که برنگردانده بود که این اشیاء هم 108 شی بود که موفق شدیم آنها را در اردیبهشت ماه از آمریکا برگردانیم.

اتفاق تاریخی بزرگ سوم مربوط به 30 قلم اشیاء فرهنگی و تاریخی است که توسط یک فرد پاکستانی به نام معراج الدین در یکی از شهرهای ایتالیا به فروش گذاشته شده و به صورت غیرقانونی از ایران خارج شده بود. این اشیاء مربوط به دوران اسلامی، ایلخانی و تیموری است که موفق شدیم در ایتالیا توقیف کنیم.از این 30 اثر، 24 اثر کاملا اصل است و 6 اثر مونتاژ قطعات مختلف است. اینها در روزهای اخیر با پیگیری های حقوقی تحویل سفارت ایران در ایتالیا شده و ظرف یک ماه آینده به ایران منتقل می شود. بنابراین، استرداد آثار تاریخی بزرگترین دستاورد ما در بخش میراث فرهنگی بوده است.

 4 برابر شدن ظرفیت نمایش آثار در موزه ملی

در زمینه بهبود وضعیت موزه ها، چه موزه ملی ایران و چه موزه های شهرستانها چه اقداماتی داشتید؟

در بخش موزه، موفق شدیم موزه خراسان را بعد از 8 سال کار نه چندان جدی ، دو سال زودتر از جدول زمانبندی در دهه فجر سال گذشته به بهره برداری برسانیم. فضای نمایشی موزه ملی ایران، به عنوان موزه مادر، به یک پنجم گذشته، کاهش پیدا کرده بود و بخشهای مختلف آن از مدار بهره برداری خارج شده بود. 18 سال قبل، طبقه دوم آن جمع آوری شده بود تا اصلاحاتی انجام شود اما در این مدت، بلااستفاده مانده بود که ما آماده اش کردیم و ان شاء الله به همراه بخش موزه دوران اسلامی که آن هم 12 سال پیش، به منظور بازسازی، جمع آوری شده بود، در هفته دولت به بهره برداری خواهد رسید.با راه اندازی مجدد این بخشها، حجم نمایش آثار در موزه ملی 4 برابر گذشته، افزایش پیدا خواهد کرد. برای موزه های دیگر هم برنامه ریزی کردیم که بتوانیم تا پایان امسال، حداقل 4 موزه را یکی در استان فارس که احتمالا موزه پاسارگاد خواهد بود، یکی موزه فرش در تبریز و نیز موزه های کرمانشاه و اهواز را آماده بهره برداری کنیم.

 احیای انجمن های میراث فرهنگی در سراسر کشور

شما از تشکیل انجمن های میراث فرهنگی سخن گفته بودید، این انجمن ها چگونه و با چه اهدافی تشکیل شدند؟

ما در زمینه حفظ و حراست از اماکن تاریخی و فرهنگی، یگان انتظامی داریم که این مسئولیت را بر عهده دارد، اما تعداد نیروهای یگان بسیار کم است و حفاظت بسیاری از بناها و سایتهای مهم به خوبی انجام نمی شود. ما به سمت استفاده از ظرفیتهای مردم رفتیم. یک ظرفیت قانونی به نام انجمنهای میراث فرهنگی وجود داشت که تشکلی است مرکب از نمایندگان میراث و همه دستگاه های اجرایی و مردمی در سطح کشور که کار حفظ و حراست از مکانهای تاریخی را انجام می دهد. ما از ابتدای سال احیای این انجمن را که حدود 10 سال است تعطیل شده شروع کردیم. انجمنهای میراث فرهنگی 17 استان را راه اندازی کرده ایم و ان شاء الله تا پایان سال، بقیه استانها را هم راه اندازی می کنیم، لذا شبکه گسترده ای متشکل از حامیان و دوستداران میراث فرهنگی، با حضور انجمن های مردم نهاد در کشور ایجاد خواهد شد.

 انتخاب هیئت امنا برای پایگاه های میراث جهانی

در مورد پایگاه های میراث جهانی چه اقداماتی صورت گرفته است؟

پایگاه های میراث جهانی ما مشکلاتی در زمینه مدیریت داشتند که با استفاده از ظرفیت های قانونی اداره این پایگاه ها به صورت هیئت امنایی شد. هیئت امنای 8 پایگاه میراث جهانی را با حضور شخصیتهای ذی نفوذ و علاقمند و مسئولین استانها و شهرستانها تعیین کردیم. در این هیئت ها، استاندار، فرماندار، شهردار و علاقمندان به میراث فرهنگی، اساتید دانشگاه ها و ... حضور دارند.

موضوع دیگر، ساماندهی پژوهشگاه میراث فرهنگی است. پژوهشگاه در اثر جابجایی دچار تزلزل شده بود که تلاش کردیم با اصلاح در نظام مدیریتی و اختصاص منابع بیشتر و تعیین برنامه استراتژیک برای آینده پژوهشگاه را به عنوان اتاق فکر آماده کنیم تا برای سازوکار های پژوهشی سازمان، بتواند نقشهای موثرتری را ایفا کند.

 مشارکت با بخش خصوصی برای احیاء و مرمت بناها

رابطه و زمینه فعالیت مشترک شما با بخش خصوصی چگونه است؟ آیا از بخش خصوصی در فعالیتهای سازمان استفاده می شود؟

بحث مشارکت با بخش خصوصی در زمینه احیاء و مرمت بناهای فرهنگی و تاریخی و بهره برداری از آنها را ما همواره پیگیری کرده ایم، میزان اعتباری که برای مرمت و بازسازی بناها و مکانهای تاریخی اختصاص می یابد، سالانه کمتر از 5 درصد نیاز واقعی ماست، یعنی 95 درصد کسری اعتبار داریم. قانون به ما اجازه داده با سازوکار مشخصی بتوانیم از این امکانات، استفاده کنیم و با بخش خصوصی مشارکت کرده و بناها را با سرمایه بخش خصوصی، مرمت و احیاء کنیم و اجازه بهره برداری به عنوان اماکن اقامتی، پذیرایی، کلاسهای آموزشی یا موزه شخصی به آنها بدهیم. با این مشارکت که در قالب یک قرارداد انجام می شود، ما ضمن این که با سرمایه بخش خصوصی، بنا را از تخریب و نابودی نجات می دهیم، آن را تبدیل به یک بنگاه خصوصی می کنیم که اشتغال زایی هم داشته باشد.

سال گذشته ما در زمینه مرمت حدود 300 خانه تاریخی، کمکهایی به بخش خصوصی کردیم. در زمینه استفاده کردن از ظرفیتهای بخش خصوصی در 13 مورد عمل کردیم که امسال ان شاء الله موارد مشارکتی را به بالای 100 مورد خواهیم رساند و حتما بیش از 300 مورد هم مشارکت در بناها خواهیم داشت. با مشارکت بخش خصوصی انشاالله بتوانیم هر چه سریعتر از تخریب این بناها جلوگیری کنیم.

دو هزار کارگاه صنایع دستی را به مدار تولید برگرداندیم

در زمینه صنایع دستی و حمایت از این نوع صنعت چه فعالیتهایی داشتید؟

صنایع دستی ریشه در هویت تاریخی، ملی و فرهنگی ما دارد. هم کار هنری ویژه است و هم کار اقتصادی و اشتغالزاست. در صنایع دستی ما جزو سه کشور برتر دنیا در کنار چین و هند هستیم. 460 رشته صنایع دستی در دنیا وجود دارد که ما تقریبا در 360 رشته یا تولید می کنیم یا سابقه تولید داشته ایم. در یک دوره ای، نزدیک به یک و نیم تا دو میلیون نفر در بخش فرش و صنایع دستی کار می کردند. البته فرش زیر نظر وزارت صنعت، معدن و تجارت است اما تعامل نزدیکی با این وزارتخانه داریم. ما در این مدت، نزدیک به دو هزار کارگاه را که یا از مدار تولید خارج شده بودند یا در حال خروج از مدار تولید بودند، با تسهیلاتی که دادیم به وضعیت تولید برگرداندیم. با بانک توسعه و تعاون و صندوق کارآفرینی امید همکاری های برای حمایت از کارگاه ها داریم.

 افزایش 40 درصدی صادرات صنایع دستی

وضعیت صادرات صنایع دستی ما چگونه است؟

صادرات ما در بخش صنایع دستی، 40 درصد افزایش پیدا کرده است. در سال 92، صادرات ما 112 میلیون دلار بود که در سال 93 به حدود 153 میلیون دلار افزایش یافت. البته صادرات چمدانی به عنوان سوغات ایران نیز که معادل تقریبا همین مقدار است باید به آن اضافه شود. به نظر من، ظرفیت بخش صنایع دستی ما، حدود یک میلیارد دلار است که باید برای رسیدن به آن برنامه ریزی کنیم. در بسیاری از رشته های صنایع دستی، ما حرف اول را در دنیا می زنیم از قبیل خاتم، قلمزنی، منبّت، معرّق، میناکاری.

 برند فرش ما منحصر به فرد و استثنایی است

یکی از بهترین صنایع دستی ما فرش است، در این حوزه چه فعالیت و پیگیری هایی داشتید؟

در صنعت فرش، حرف اول را در دنیا می زنیم، خیلی از کشورها فرش تولید می کنند اما همه، فرش ایران را از نظر رنگ، طرح و مواد اولیه ترجیح می دهند. در واقع، برند فرش ایران در دنیا، مثل برند مرسدس بنز در خودرو است. این بخش، ارزبر نیست، نیاز به انتقال تکنولوژی و سرمایه گسترده هم ندارد و می توانیم با استفاده از منابع محدود، اشتغال ایجاد کنیم که ارزآوری هم داشته باشد. ما با هماهنگی معاونت توسعه روستایی و مناطق محروم ریاست جمهوری و همچنین کمیته امداد و شرکت فرش و بهزیستی، کارهای مشترکی می کنیم که هم اشتغال گسترده ای ایجاد کنیم و هم اینکه صادرات را در بخش فرش و صنایع دستی افزایش بدهیم. سال گذشته خوشبختانه 620 نمایشگاه موقت و مقطعی در کل کشور داشتیم و امسال قرار است تعداد آن را افزایش دهیم. سال گذشته در هفت نمایشگاه خارجی شرکت کردیم و امسال بنا داریم حداقل در 12 نمایشگاه خارجی شرکت کنیم.

 رونق بازرگانی و ارتقاء کیفیت؛ اولویت صنایع دستی

در زمینه ارتقاء وضعیت صنایع دستی با چه موانع و مشکلاتی روبرو هستید؟

در بخش صنایع دستی، عمده مشکل ما برمی گردد به دو موضوع یکی بحث رونق بازرگانی و دوم بحث ارتقاء کیفیت. ما اگر موفق شویم در این دو بخش، مشکلات را حل کنیم، یعنی محصولات را در بازار داخلی و خارجی بفروشیم و کیفیت را بالا ببریم همه مشکلات حل خواهد شد. تمام تمرکزمان را در سال 94 و 95 روی این دو بخش خواهیم گذاشت، یعنی توسعه فعالیت مرتبط با بازرگانی در داخل و خارج کشور و حضور در نمایشگاه های عرضه موقت و دائم.

راه اندازی بازارچه دائمی در همه شهرها

نکته دیگر اینکه بنا داریم در همه شهرهای کشور نمایشگاه، فروشگاه و بازارچه دائمی صنایع دستی راه بیندازیم. هر شهری یک بازارچه دائمی داشته باشد تا تولید کنندگان صنایع دستی، محصولاتشان را در آنجا عرضه کنند. خوشبختانه این حرکت شروع شده و فکر می کنم تا انتهای این دولت بتوانیم حداقل در 50 درصد شهرها، بازارچه های دائمی را راه اندازی کنیم. البته در مناسبتهایی مثل عید نوروز نیز بازارچه های موقت را هم خواهیم داشت.

 گردشگری، گنج پنهان

در زمینه گردشگری چه برنامه ها و فعالیتهایی داشته و دارید؟

در بخش گردشگری که ما به آن گنج پنهان می گوییم، ایران با داشتن جاذبه های مختلف فرهنگی، تاریخی، طبیعی، مذهبی و درمانی برای گردشگران، جزو 15 کشور اول به لحاظ جاذبه های گردشگری است. ولی به دلیل اینکه این بخش جدی گرفته نشده، زیرساختهایش فراهم نشده و قوانین و مقررات مربوطه اش قدیمی است رشد مناسبی نداشته ایم. تقریبا در 10-20 سال گذشته هیچ کار جدی و منظمی برای رشد گردشگری در دولتهای مختلف انجام نشده است.

 5 برابر شدن گردشگران خارجی تا انتهای برنامه ششم

خوشبختانه امروز یک فرصت تاریخی به وجود آمده؛ هم عزم و اراده رهبر معظم انقلاب در این زمینه وجود دارد که در قالب ابلاغ بند50 سیاستهای برنامه ششم ایشان خواستار 5 برابر شدن گردشگران خارجی تا انتهای برنامه شده اند و هم آقای رئیس جمهور به عنوان مدعی اصلی و حامی اصلی این بخش، از ابتدا در مراحل مختلف فعالیتهای انتخاباتی اش به رونق اینبخش تاکید داشته و در همه مصاحبه های داخلی و خارجی و سفرها بر رونق گردشگری و استفاده از این ظرفیت تأکید دارند و مجموعه دولت و مجلس هم همکاری خوبی در این زمینه دارند. قوه قضاییه هم همکاری خوبی با مادارد. جا دارد که ما از این فرصت تاریخی استفاده کنیم. در کنار این عزم و اراده،فکر می کنیم در فضای پساتحریم، یکی از بخشهایی که بیش از همه فعالیتهای اقتصادی، تأثیرات مثبت خواهد گرفت بخش گردشگری است.

نکته دیگر اینکه گردشگری فرهنگی - تاریخی به دلیل ناامنی هایی که در کشورهای اطراف داریم مثل سوریه، لبنان، لیبی، یمن و تونس، ذهن بسیاری از گردشگران فرهنگی و تاریخی را که بیشتر از کشورهای غربی هستند، متوجه ایران کرده و مجموعه عوامل ذکر شده، فرصتهای خوبی را برای ما ایجاد کرده است.

 در جاذبه های گردشگری، جزو 15 کشور اول دنیا هستیم

وضعیت گردشگری ما در دنیا چگونه است و چه درآمدی از گردشگران خارجی داریم؟

ما اکنون به لحاظ جاذبه های گردشگری، جزو 15 کشور اول در جهان هستیم. به لحاظ تعداد گردشگران ورودی، ما جزو 50 کشور اول هستیم و رتبه 45 را داریم.از جهت درآمد، در سال 93، تعداد 5 میلیون و 100 هزار گردشگرِ ورودی داشتیم که با حدود هفت و نیم میلیارد دلار، رتبه ما 35 یا 36 است. در سال 2014 در دنیا یک میلیارد و دویست میلیون نفر گردشگر جابجا شده اند که 1500 میلیارد دلار نصیب کشورها شده است. ما با هفت و نیم میلیارد دلار درآمد، نیم درصد سهم گرفته ایم. سهم ما باید حداقل دو تا سه درصد باشد. یعنی ما قطعا اگر چنانچه ده سال برنامه ریزی خوب داشته باشیم و زیرساختها را فراهم کنیم که از سال گذشته شروع کرده ایم، مطمئنا با اصلاحاتی که انجام خواهیم داد می توانیم به اهداف سند چشم انداز بیست ساله در 1404 که ورود 20 میلیون گردشگر خارجی با 30 میلیارد دلار درآمد است، برسیم.

ما باید تسهیلات صدور ویزا را بیشتر کنیم که الحمدلله اکنون بهتر شده و هم نمایندگی ها همکاری می کنند و هم ویزای فرودگاهی را بر اساس مصوبه اخیرا دولت از 15 روز به 30 روز افزایش دادیم. راه اندازی ویزای الکترونیک هم به تصویب رسید که وزارت خارجه باید با کمک دستگاه های دیگر از جمله سازمان میراث فرهنگی این قسمت را ظرف یکسال آینده راه اندازی کند.

امیدواریم شرایط سیاسی به گونه ای شود که بتوانیم لغو روادید بیشتری را داشته باشیم. یکی از کارهایی که کشورهای موفق در امر گردشگری انجام داده اند، به ویژه آنهایی که با ما فرهنگ مشترک دارند، مثل مالزی و ترکیه، این است که با کشورهای زیادی لغو روادید کرده اند و این باعث افزایش ورود گردشگران به این کشورها شده است.

 رشد 80 درصدی ورود گردشگران غربی به ایران

چه تسهیلاتی برای جذب گردشگران خارجی در نظر دارید؟

ما روی تسهیلات ویزا کار می کنیم. در سمینار نمایندگی های ایران و کنسولگری ها که سال گذشته در وزارت امور خارجه برگزار شد بنده با دوستان صحبت کردم، کنسولگریهای ما خیلی خوب در کشورهای مختلف همکاری می کنند و ما امیدواریم که بتوانیم این روندِ رو به رشد ورود گردشکران خارجی را ادامه بدهیم. در بخش گردشگران غربی که با تور وارد می شوند سال 93 نسبت به سال 92، بین 80 تا 90 درصد رشد داشتیم. مثلا گردشگران آلمانی در سال 93، حدود 34 هزار نفر بودند در حالی که در سال 92، حدود 22 هزار نفر بوده اند. ایتالیایی ها در سال 93 حدود 15 هزار نفر به ایران آمدند در حالی که در سال 92 حدود 8500 نفر وارد ایران شده بودند.

ورود 5 میلیون گردشگر خارجی به ایران در سال 93

تعداد گردشگران خارجی که وارد ایران می شوند، مشخص است؟

کل گردشگران ورودی در سال 93، نزدیک به پنج میلیون و صد هزار نفر بوده که 50 درصد آن گردشگران مذهبی و زیارتی هستند. آنها شیعیان و مسلمانانی هستند که متقاضی استفاده از ظرفیتهای مذهبی ما هستند. حدود 6/1 میلیون نفر از عراق، حدود 500 هزار نفر از عربستان، کویت، بحرین و حاشیه خلیج فارس آمدند، حدود 300 هزار نفر از هند، پاکستان، افغانستان و آسیای میانه با هدف مذهبیآمدند. اولویت این نوع گردشگران، اماکن مذهبی است و سپس به طبیعت گردی می پردازند.

گردشگران غربی و آسیای جنوب شرقی ما ابتدا به دنبال جاذبه های تاریخی و فرهنگی هستند و برای طبیعت گردی معمولا به کویر می روند.

 ساخت 270 هتل چهار یا پنج ستاره در 10 سال آینده

یکی از نیازهای مهم در حوزه گردشگری، وجود هتلهای باکیفیت در نقاط مختلف کشور است، در این زمینه چه اقداماتی داشتید؟

ما شبکه هتل ها را باید به سرعت گسترش دهیم. تعداد هتلهای ما 1100 واحد است. 130 واحد از هتلهای ما چهار و پنج ستاره هستند. ما حساب کردیم اگر بخواهیم 5 میلیون گردشگر را به 20 میلیون نفر برسانیم باید ظرف ده سال آینده 270 هتل چهار یا پنج ستاره بسازیم تا تعداد این هتلها را به 400 دستگاه برسانیم.

 مشارکت سرمایه گذاران خارجی در ساخت هتل

دراین راستا، ما از سال گذشته، هر چه هتل با پیشرفت فیزیکی بالای 50 درصد بود را برای استفاده از تسهیلات صندوق توسعه ملی در اولویت قرار دادیم و سال گذشته 10 هتل به بهره برداری رسید و امسال هم 13 هتل 4 و 5 ستاره به مجموعه گردشگری اضافه می شود و ما باید در فضای جدید از سرمایه گذاری بخش خصوصی بتوانیم استفاده کنیم. الان بیش از 15 گروه سرمایه گذار خارجی با من صحبت کرده اند و عربها کارشان را در مشهد شروع کرده اند ولی غربی ها و ترکها و آذریها معطل تحریمها بودند که بزودی کارشان را شروع خواهند کرد.

نکته دیگر اینکه ما شبکه حمل و نقل خارجی مان را باید توسعه دهیم. اکنون تمام ایرلاینهای ما 245 فروند هواپیما دارند که 90 فروند آن به دلیل محدویتهای تحریم، زمین گیر است و به سرعت باید بازسازی شود. ما باید بتوانیم پروازهای مستقیم بین تهران و پایتخت کشورهای غربی برقرار کنیم و فرودگاه های واسطه باید لغو شوند.

تربیت نیروی انسانی در بخش گردشگری را از سال گذشته شروع کرده ایم و 70 رشته آموزشی وجود دارد که ما در کشور کمتر از 40 رشته را آموزش می دهیم که باید با کمک سازمانهای بین المللی گسترش بدهیم.

اصلاح قوانین و مقررات را باید انجام دهیم که تاکنون 5-6 مورد انجام شده حداقل 10-12 مورد دیگر در کمیسیونهای مختلف دولت در انتظار اصلاح و تصویب است.

 ایجاد دفاتر اطلاع رسانی و جذب گردشگر در 40 کشور

برای معرفی جاذبه های گردشگری ایران در کشورهای دیگر، سازمان میراث فرهنگی چه فعالیتهایی داشته است؟

اتفاقا یکی از کارهایی که ما در حوزه گردشگری و جذب گردشگران خارجی انجام داده ایم، این است که از بین همه کشورهای جهان، 40 کشور را به عنوان مبدأ اصلی گردشگر خارجی شناسایی کردیم. اتباع این کشورها با توجه به سوابق تاریخی، اقتصادی و فرهنگی ما بیش از همه کشورها به ایران می آیند. اینها شامل 15 کشور همسایه و کشورهای اروپایی و آسیای جنوب شرقی هستند که در این کشورها هماهنگ کردیم با استفاده از ظرفیت بخش خصوصی و همچنین ظرفیت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی بتوانیم دفاتر اطلاع رسانی و جذب گردشگر راه اندازی کنیم که فعلا در 10 کشور راه انداخته ایم و تا پایان سال به حدود 25 کشور می رسانیم و سال آینده هر 40 کشور تکمیل خواهد شد. از بین دفاتر فعال بخش خصوصی در هر کشوری، ما یک نمونه و مدل را که مورد تأیید وزارت امور خارجه و اطلاعات باشد انتخاب می کنیم. از ظرفیت رایزن های فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در 60 کشور نیز استفاده می کنیم.

 افق آینده سازمان

افق آینده سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری را چگونه می بینید؟

ما سازماندهی داخل سازمان را با وجود کثرت نیرویی که داریم انجام می دهیم به گونه ای که بتوانیم برای پرسنل اضافه مان کار تعریف کنیم و تعدیل نیرو نکنیم. به نظر ما، تعدیل نیرو به دلیل ملاحظات اخلاقی و انسانی سیاست درستی نیست. ما در شرایط جدید بسیار امیدواریم و فضای کار را در آینده بسیار خوب می بینیم. در جلسه ای که با فعالان بخش خصوصی داشتیم، مدیر هتل هما که 5 هتل 5 ستاره در کشور دارد می گفت 70 درصد ظرفیت سال 2016 را فروخته است و این نشان می دهد که آینده گردشگری ما بسیار پررونق و شکوفا و پرجاذبه خواهد بود. زیرساختهای ما فعلا محدود است ولی تلاش می کنیم که بتوانیم از همه ابزارهای و امکانات استفاده کنیم.

 رائه بسته تشویقیِ گردشگری به بازنشستگان و دانشجویان

در زمینه گردشگری داخلی چه اقداماتی صورت گرفته است؟

در گردشگری داخلی ما ساماندهی مکانی و زمانی را دنبال می کنیم که بتوانیم در فصلهای مختلف جابجایی انجام دهیم که در فصل پُرگردشگر، فشار کمتری وارد شود و اقشار مختلف جامعه مثل بازنشستگان و دانشجویان که مجموعا، 8 میلیون نفر هستند با دادن بسته های تشویقی و تخفیفات، وادار شوند در فصل کم گردشگر سفر کنند که در فصل پرگردشگر که حدود 105 روز در سال است فشاری به اماکن وارد نشود. خیلی امیدواریم که بتوانیم هم در بخش توسعه فرهنگی و هم در بخش توسعه اقتصادی از ظرفیتهای سازمان به خصوص در بخش گردشگری و صنایع دستی استفاده کنیم.

 ورود گردشگران، موثرترین روش صدور ارزشهای انقلاب

و سخن پایانی شما؟

ما فکر می کنیم که هیچ راهی موثرتر از ورود گردشگران خارجی برای صدور ارزشهای انقلاب نیست. خوشبختانه 98 درصد گردشگران خارجی که به ایران می آیند و یکی دو هفته در اینجا می مانند متوجه می شوند که تمام فضاسازی منفی ای که توسط رسانه های صهیونیستی و امپریالیستی علیه ایران می شود، دروغ است و ایران، کشوری امن و آباد و توسعه یافته و آزاد است و مردم بسیار مهمان نواز و بافرهنگی دارد. این مطلب را ما از رصدی که از مصاحبه های اینها با رسانه های خودشان انجام می دهند می فهمیم نه رسانه های خودمان. اینها در مصاحبه های خود نسبت به ایران ابراز رضایت می کنند و این بهترین ابزار تبلیغ و ترویج ارزشهای انقلاب اسلامی است.

من همین جا دعوت می کنم که همه گردشگران دنیا ایران را به عنوان محیطی امن و آرام بدانند و ایران را انتخاب کنند و مطمئن باشند که دوره گردشگری آنها دوره بسیار خوش و مفید خواهد بود.