مخافت با عدم واگذاری بناهای تاریخی به شهرداری ها، اشتباهی استراتژیک است

به گزارش خبرگزاری برنا، برنامه "گفت‌وگوی فرهنگی" با موضوع  واگذاری و بهره برداری از بناهای تاریخی به شهرداری ها و چالش های آن و با حضور مهندس مهرداد جوادی معاون اداره کل حفظ و احیا بناها و بافت های کشور، مهندس اردشیر اروجی کارشناس برنامه ریزی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، مهندس حسین جعفری مدیر عامل نوسازی و بهسازی شهر اصفهان و دکتر مهدی حجت رئیس ایکوموس و از اساتید دانشگاه به روی آنتن رفت.

مهندس اردشیر اروجی در ابتدای بحث بر واگذاری بناهای غیر نفیس به شهرداری ها متذکر شد: به هیچ عنوان بناهای نفیس را نمی توانیم واگذار کنیم و بحث در رابطه با واگذاری بناهایی است که کمیته نفایس تشخیص دهد جزو نفایس نیستند، است.

وی به تبصره 36 اشاره کرد و گفت: در این تبصره ذکر شده که با توجه به اهمیت و ضرورت بناهای تاریخی و فرهنگی و احیای بافت های ارزشمند کشور اقدامات زیر صورت می پذیرد، یکی از این اقدامات این است که سازمان صنایع دستی و گردشگری موظف است اماکن تاریخی به استثنای نفایس ملی که در اختیار خود دارد به شهرداری های با جمعیت بیش از 100 هزار نفر برای بهره برداری واگذار نماید. این شهرداری ها موظفند نسبت به مدیریت، حفاظت و مرمت و بهره برداری از اماکن مربوط تحت نظارت سازمان صنایع دستی، فرهنگی و گردشگری عمل کنند.

وی افزود: بیشتر واکنش های منفی که صورت گرفته نسبت به بند 1 و 2 ناشی می شود. بدنه کارشناسی فرهنگی کشور بنا به حساسیتی که نسبت به آثار تاریخی و فرهنگی دارند، واکنش هایی را در این زمینه نشان داده اند تا این بندها اصلاح شود.

این کارشناس برنامه ریزی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به علت مخالفت ها در واگذاری بناهای تاریخی به شهرداری اظهار داشت: در ایران نهضتی به نام نهضت احیا و بهره برداری از بناهای تاریخی شروع شد که سابقه اش به 20 سال قبل بر می گردد. از سال 74 ابتدا با بحث های تئوریک آغاز شد و بحث کالبد قدیم- زندگی جدید را مطرح کردند و چندین جلد کتاب منتشر شد.

وی ادامه داد: در سال 84 در برنامه پنج ساله چهارم بنا بر تجربیاتی که ظرف چند سال قبل به وجود آمده بود و همان تجربیات جهانی و تفاوت های فرهنگی و رفتاری بین کشورهای مختلف وجود دارد به این نتیجه رسیدیم که صندوق احیا و بهره برداری از بناهای تاریخی و فرهنگی آماده شود. این صندوق آماده و اساسنامه آن تهیه شد و وظیفه آن در حقیقت همین کار است، یعنی آنچه که در بند یک و دو آمده جزو  وظایف صندوق است که در اساسنامه ذکر شده و زیر نظر میراث فرهنگی است و دارای هیئت امنا است.

در ادامه مهندس مهرداد جوادی بهتجربیات کشورهای اروپایی اشاره ای داشت و گفت: کشورهای اروپایی حدود سه قرن است با موضوع مرمت درگیر هستند و حال به این نتایج رسیدند که با این آثار چگونه از لحاظ مرمت و نگهداری و هم از لحاظ بهره برداری برخورد کنند.

وی با ابراز تاسف از اینکه در کشور همه چیز در ابتدا از نظر اعتبارات و بودجه بررسی می شود، تصریح کرد: همه افرادی که در این رابطه نظر منفی دارند اولین دلهره شان این مسئله است و موضوع فرهنگی در درجات بعد قرار می گیرد. از طرفی می دانیم آثار تاریخی، آثاری هستند که قابل برگشت نیستند و اگر بنا و تزئیناتی را از دست بدهیم دیگر قابل برگشت نیست، بنابراین باید با حساسیت و ظریف برخورد شود.

معاون اداره کل حفظ و احیا بناها و بافت های کشور ادامه داد: میراث فرهنگی همه تلاشش بر این است که برخوردی که با آثار تاریخی می شود، برخورد تخصصی باشد و به شکلی جلو رود که حساسیت های میراث فرهنگی در نظر گرفته شود.

در ادامه اروجی به لزوم مشارکت نهادهای گوناگون با صندوق احیا و بهره برداری از بناهای تاریخی اشاره کرد و اظهار داشت: برای اینکه به مرمت و حفاظت از بناهای تاریخی کمک کنیم، به دنبال مشارکت مردمی بودیم که هم مشارکت شهرداری لازم است و هم مشارکت نهادهای عمومی غیر دولتی که شهرداری هم جزو آنهاست و هم مشارکت بخش خصوصی لازم است.

وی خاطر نشان شد: منتها برای اینکه این کار در مکانیزم انظباطی انجام شود این صندوق احیا و بهره برداری از بناهای تاریخی مبنا قرار گرفت. باتوجه به مسائل فرهنگی ایران به مجلس رفت و مجلس تصویب کرد و در برنامه پنج ساله چهارم این اتفاق افتاد و اساسنامه اش تصویب شد و جالب است که اساسنامه این صندوق به لحاظ حساسیت بعد از دولت به شورای نگهبان رفت و شورای نگهبان روی آن صحه گذاشت.

در ادامه مهندس حسین جعفری با ذکر این نکته که شهرداری ها به دنبال این نیستند تا سهمی را در تبصره 6 داشته باشند، افزود: بسیاری از شهرداری ها این دغدغه را دارند که بسیاری از ابنیه آثار تاریخی در حال از بین رفتن هستند. طبیعی است که شهرداری ها که در راس شهرها قرار گرفته اند می تتوانند کمک موثری را به احیا و مرمت ابنیه تاریخی داشته باشند.

مدیر عامل نوسازی و بهسازی شهر اصفهان افزود: بخشی از شهرداری ها از جمله شهر اصفهان، شیراز و تبریز و بعضی از شهرهای دیگر این آمادگی را دارند که در صورتی که این تبصره مصوب شود با همکاری و نظارت سازمان میراث فرهنگی در استان ها بتوانند مسئولیت این بار را به دوش بکشند و با توجه به تجاربی که ما حداقل در اصفهان داریم بتوانیم این مشکل را تا حدودی مرتفع کنیم.

در ادامه دکتر مهدی حجت رئیس ایکوموس به دلایل مخالفت خود با تبصره 6 اشاره و عنوان کرد: وقتی کاری را به هرکسی سپرده می شود باید ببینند انگیزه آن آدم برای انجام آن کار چه چیزی است. وقتی دولت می گوید می خواهم میراث فرهنگی را حفظ کنم انگیزه اش ملی است البته ممکن است به عنوان یک آورده در کنارش مطامع مالی هم داشته باشد. اما وقتی به بخش خصوصی می گویید که شما این کار را انجام بده، انگیزه اش مالی است. امروز نمی توانیم ادعا کنیم با چند کار نه نسبتا قابل قبول که انجام داده ایم این توانایی ایجاد شده که بتوانند این امر خطیر و مهم که اشتباهش راه بازگشت ندارد، در اختیار بخش خصوصی بگذاریم.

جعفری با بیان اینکه بناهای نفیسی که در اختیار سازمان میراث فرهنگی است و در حال از بین رفتن است خود یک جنایت است، افزود: نمی توانیم این را به این شکل تفسیر کنیم که اگر بناهای تاریخی در اختیار شهرداری ها قرار بگیرد، جنایت است. این نظر یک اشتباه استراتژیک است.

اروجی متذکر شد: در تبصره بیان شده که سازمان، بناهای تاریخی و فرهنگی خودش را وگذار کند و مسئله اینجاست که ما بحث کنیم شهرداری ها صدور پروانه ساختمانی را به میراث فرهنگی دهند، مگر چنین چیزی می شود هر دستگاهی یک وظیفه ای دارد.

وی با اظهار به اینکه ما سه دلیل قانع کننده برای این کار داریم، به بیان دلایل خود پرداخت و گفت: دلیل اولمان این است که موازی کاری با وظایف صندوق احیا و بهره برداری از بناهای تاریخی می شود. دوم مغایرت قانونی دارد در بند د ماده واحده قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی کشور که وظایف تشکیل سازمان را مطرحه کرده بیان شده که تهیه و اجرای طرح های لازم به منظور تعمیر و احیای آثار، بناها و مجموعه های با ارزش تاریخی و فرهنگی از جمله وظایف منحصر به فرد سازمان میراث فرهنگی است، چگونه است که این وظیفه به نهاد دیگر داده شود.

این کارشناس برنامه ریزی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع ادامه داد: چون میراث فرهنگی از اهمیت خاصی از هویت ملی برخوردار بوده اساس نامه اش را هم قانون کرده اند در بند 10 از ماده سه وظایف سازمان گفته شده که تهیه و اجرای طرح های لازم به منظور حراست، حفاظت، تعمیر و احیای آثار و بناها و مجموعه های باارزش تاریخی و فرهنگی است، بنابراین این کار منحصرا در اختیار سازمان میراث فرهنگی است. آیا می خواهیم این وظایف را از سازمان میراث فرهنگی منحل کنیم و به نهاد دیگری بدهیم؟ در غیر این صورت نباید به این شکل جلو برویم.

جوادی به اشکالات موجود در این قانون پرداخت و بیان داشت: در این قانون متاسفانه نوشته شده که سازمان میراث فرهنگی موظف است و نمی توان این را کاری کرد. از طرفی بناهایی که در اختیار سازمان است را بیان کرده، بناهایی که در تملک سازمان است با توجه به اعتبارات محدود سازمان، بناهای خاصی بودند که سازمان بخاطر ارزشی که داشته در اولویت خرید گذاشته و خریده و حالا همان ها را سازمان موظف می کنیم که در اختیار شهرداری بگذارد.

جعفری در پاسخ به این سوال که دیدگاه شهرداری سودجویانه است و یا خیر، گفت: نیت روشن است و تعدادی از بناها که در اختیار سازمان میراث فرهنگی است و قطعا بهترین بناهای کشور است، شهرداری ها اینگونه تصور کردند که اینها که در اختیار دولت است بگیریم و تغییر کاربری دهیم و بعد از آن استفاده می کنیم چون الان مردم متوجه شده اند که وقتی این بناها مورد استفاده قرار می گیرد خیلی جذاب است. شهرداری می گوید چون سازمان میراث فرهنگی بودجه اش نمی رسد تا این کار را انجام دهد ما این کار را می کنیم. نفس این امر اشکالی ندارد.