سرانه فضای کتابخانه ای نسبت به آسیا مطلوب است

در ابتدای این برنامه، مهردخت وزیری پور درباره چگونگی شکل گیری کتابخانه های عمومی گفت: هر کشور پیشرفته ای باید هویت گذشته خود را بداند. در ایران باستان کتابخانه های بسیار مهمی مانند کتابخانه استخر کاخ آپادانا در سده چهارم میلاد،کتابخانه جندی شاپور و در دوران اسلامی نیز کتابخانه بخارا را داشتیم.

در ادامه، متولیان در پاسخ به این پرسش که چه زمانی به اهمیت کتابخانه های عمومی پی بردیم، گفت: سنت های متفاوتی در کشورهای مختلف وجود دارد که برخواسته از نوع نگرش آن ها نسبت به کتابخانه های عمومی است. کتابخانه های عمومی رویکردهای مختلفی مانند عدالت محور داشتند که در برخی کشورها به طیف غیر برخوردار، خدمات متوسطی را ارائه می دادند. در دیگر کشورها نیز کتابخانه ها کارکرد فرهنگی دارند و در حال حاضر دغدغه موجود درباره آینده کتابخانه های عمومی است.

وی با ارائه آماری درباره تعداد کتابخانه های عمومی و کتاب های موجود در آن تشریح کرد: در حال حاضر حدود ۲ هزار و ۲۰۰ کتابخانه عمومی و ۹۰۰ کتابخانه مشارکتی داریم و ظرف ۱۵ سال گذشته حدود ۳ هزار کتابخانه عمومی در کل کشور به وجود آمده است. طبق آمار سال ۹۴ حدود ۴۰ میلیون نسخه کتاب در کتابخانه های عمومی نهاد کتابخانه ها داشتیم.

معاونت برنامه ریزی، پژوهش و فناوری نهاد کتابخانه های عمومی با اشاره به اینکه کتابخانه های عمومی براساس معیارهای مختلف شناخته می شوند، گفت: کتابخانه های عمومی براساس منابع عمومی در حوزه های مختلف دانشی و معرفتی، تجمیع و نگه داری می شوند. یکی از وظایف این کتابخانه ها، عمومی سازی علم و دانش به معنی گسترش سواد عمومی و ارائه خدمات به عموم جامعه است.

متولیان درباره چگونگی رده بندی کتابخانه های جهان گفت: چند عامل در رده بندی کتابخانه های جهان مؤثر است. اما ارائه آمار خام در حوزه کتابخانه ها، ما را از واقعیت فرهنگی دور می کند و موضوع مهم، ملاک قراردادن سرانه هاست. هرچند وضع قابل مقایسه با کتابخانه های پیشرو در آمریکای شمالی و اسکاندیناوی نیست اما در سطح آسیا نسبت سرانه های ما مطلوب است. در سند چشم انداز ۱۴۰۴ نهاد کتابخانه های کشور، جایگاه پانزدهم و شانزدهم در معدل سرانه ها در نظر گرفته شده است.

وی درباره عمر کتابخانه های ایران و کشورهای دیگر گفت: بعضی کتابخانه های عمومی در آمریکا بیش از ۱۵۰سال قدمت دارند. در ایران عمر سامانه ملی متمرکز،منسجم و شبکه ای حدود ۲۰ سال است.

وزیری پور در این رابطه با اشاره به چگونگی نزدیک شدن کتابخانه های عمومی ایران به معیار جهانی گفت: حدود ۱۰۰ سال پیش نیز کتابخانه های عمومی کار می کردند اما ردیف و رده بندی نداشتند و در حال حاضر به تدریج به سوی رده بندی دیویی که در کتابخانه های انگلستان و آمریکا متداول است، پیش می رویم.

در ادامه سالاریان، با اشاره به سرعت رشد مباحث فرهنگی درباره کتابخانه های عمومی گفت: نیازمند رویکرد جدید و جهشی در این رابطه هستیم و همان طور که ذکر شد، حدود ۳ هزار کتابخانه عمومی در کل کشور داریم. سوال اینجاست که آیا این تعداد پاسخگوی نیاز این جمعیت است و چقدر از کتابخانه عمومی استقبال می شود؟

مشاور سابق روابط بین الملل کتابخانه ملی ادامه داد: به نظرم با این سرعت کند نیازمند منابع و امکانات هستیم و میانگین حضور کمتر از یک نفر در کتابخانه های عمومی مطلوب نیست. آمار منابع و اعضا به نسبت آنچه قرار است باشیم، بالاست و نیازمند یک تغییر اساسی در تمام ابعاد برای افزایش کتابخانه های عمومی هستیم. افزایش کتابخانه های عمومی نیازمند منابع، اقتصاد، ارتباطات و تغییر دیدگاه مردم و افزایش انگیزه و میل برای مطالعه است.

وی با اشاره به لزوم توجه به کتابخانه های دیجیتال گفت: با این سرعت کند، امکان پیشرفت فیزیکی کتابخانه وجود ندارد اما از طرف دیگر می توانیم کتابخانه های دیجیتال را افزایش دهیم تا دسترسی به دانش عمومی سریع تر شود.

سالاریان درخصوص چگونگی ارائه خدمات کتابخانه های عمومی به مراکز آموزش عالی گفت: به طور میانگین در هر شهر ایران بین ۳ تا ۷ موسسه آموزش عالی داریم و یکی از کمک های کتابخانه های عمومی پاسخ به نیازهای این گروه پرشمار است. اگر امکان ارائه راهکار و تنوع خدمات وجود داشته باشد، رضایتمندی نیز افزایش می یابد.

برنامه گفت و گوی فرهنگی شنبه تا چهارشنبه هر هفته از ساعت ۲۰ از شبکه رادیویی گفت و گو پخش می شود و علاقه مندان می توانند برای دریافت فایل صوتی برنامه به سایت رادیو گفت و گو مراجعه کنند.