دیدگاه های فقهی آیت الله شبیری زنجانی در مورد رؤیت هلال

به گزارش خبرگزاری برنا از قم، مشروح سئوال و پاسخ های آیت الله شبیری زنجانی به شرح زیر است:

** سئوال: ممکن است اعلام رؤیت هلال از طرف برخی از فقها و عدم اعلام آن از طرف برخی دیگر موجب آسیب رسیدن به باورهای مذهبی بخشی از مردم شود. آیا در بحث رؤیت هلال می توان به یک وحدت رویه رسید؟

- پاسخ: اینکه تفاوت مبانی فقهی موجب اختلاف در اثبات رؤیت هلال ماه شود،مثلا آیا رؤیت با چشم مسلح معتبر است یا نه؟ آیا هلال برای نقاطی که شب مشترک دارند واحد است یا نه؟، همانند مسائل دیگر رساله عملیه است که در آن کم و بیش تفاوت در فتاوا وجود دارد و اختلاف نظر در آن امری کاملاً معقول و اجتناب ناپذیر است. از آنجا که مجتهد، رأی و نظر مجتهد دیگر را در این مسأله مورد نقد قرار داده و آن را نپذیرفته و رأی دیگری اختیار نموده، بحث وحدت رویه فقهی، مطلبی ناصحیح است.

** سئوال: آیا رؤیت هلال و اثبات اول ماه الزاماً باید با چشم غیرمسلح انجام شود یا رویت با استفاده از دوربین های دوچشمی و تلسکوپ یا از داخل هواپیما، کافی است؟

- ج: رؤیت هلال در این موارد کافی نیست؛ بلکه باید مطمئن بود که در فرض نبود مانع مانند غبار و غیره، هلال با چشم عادی قابل رؤیت است.

** سئوال: اگر هلالِ ماه، فقط در قسمت شرقی و یا فقط در قسمت غربی کشوری رؤیت شود، آیا اول ماه برای تمام مناطق آن کشور ثابت می شود؟ اگر در برخی مناطق، هلال قابل رؤیت نباشد، حکم چگونه است؟

- ج: در صورتی که بدانیم اگر در شهرِ اول، ماه دیده شود، در شهرِ دوم هم دیده می شود، اولِ ماه در هر دو شهر ثابت است و در غیر این صورت اول ماه در شهر دیگر ثابت نیست. لازم نیست در تمام یک کشور، اولِ ماه از یک شب آغاز شود.

**سئوال : آیا اصطلاح «اتحاد افق» طبق معنایی که رایج شده، معتبر است؟

- پاسخ: در صورتی که از رؤیت ماه در شهری اطمینان حاصل شود که در شهر دیگر امکان رؤیت ماه بوده، اولِ ماه برای آن شهر نیز ثابت می شود. مثل اینکه ماه با چشم غیر مسلح در قم رؤیت شود و شخص با اثبات هلال در قم اطمینان کند که در اراک نیز امکان رؤیت با چشم عادی وجود داشته است.

** سئوال: اگر بر پایه اطلاعات و محاسبات نجومی، رؤیت ماه در برخی شهرهای کشور در غروب سه شنبه امکان پذیر باشد، می توان چهارشنبه را عید سعید فطر دانست؟

- پاسخ: اگر مکلف اطمینان نداشته باشد در غروب سه شنبه ماه با چشم عادی در منطقه وی قابل رؤیت بوده، باید چهارشنبه را سی ام ماه رمضان به حساب آورد.

** سئوال: اگر برای مرجع تقلید، اول ماه ثابت شود، آیا بر مقلّد لازم است طبق آن عمل کند؟

- پاسخ: اگر از گفته مرجع، اطمینان به ثبوت اول ماه پیدا کند، کافی است.

** سئوال: اگر مرجع تقلیدی روزی را روز سی ام ماه رمضان بداند ولی مقلدش به وسیله خبر رسانه ها گمان کند که عید شده و آن روز را افطار کند، تکلیفش چیست؟

پاسخ: برای جواز افطار، باید ماه بر پایه مبانی مرجع تقلید فرد، رؤیت شود. اگر مقلد از استهلال دیگران نیز حجت شرعی پیدا کند که ماه بر پایه مبانی مرجع خودش رؤیت شده است، کفایت می کند. ولی اگر بر پایه مبانی دیگر رؤیت شده باشد، کفایت نمی کند و باید آن روز را قضا کند. مثل اینکه مرجع این شخص رؤیت با چشم عادی را ملاک بداند، ولی ماه با تلسکوپ رؤیت شده باشد.

** سئوال: برای جلوگیری از آسیب های احتمالی چه راهکاری را پیشنهاد می کنید؟

- پاسخ: توضیح و تبیین این مسأله برای مکلفین، سئوالات و ابهامات را رفع می نماید. باید مساله برای مردم روشن شود.

** سئوال: با توجه به اینکه علم پیشرفت کرده است و با دستگاه و تلسکوپ های بسیار پیشرفته، می توان وجود ماه را ثابت کرد، آیا لزوم رؤیت هلال با چشم مسلح، مخالفت با استفاده از علم روز نیست؟

- پاسخ: فقیهی که قائل است برای اثبات ماه، رؤیت با چشم غیر مسلح ملاک است منکر پیشرفت و علم روز نیست بلکه می گوید ظواهر نصوص شرعی این است که برای اثبات هلال ماه، چشم عادی ملاک قرار داده شده است، چنانکه دیگران که رؤیت با چشم مسلح را کافی می دانند، قائل به این هستند که برای شروع ماه جدید، صرف تولد ماه کفایت نمی کند.