چند مواد غذایی با فواید شگفت انگیز

عسل، خوراکی و دارویی شیرین

عسل محصول معجزه‌آسایی با خواص درمانی بیشمار است. این شهد شیرین علاوه بر فرهنگ ما، در تمدن‌های قدیمی مصر، آفریقا، هند و چین نیز با استقبال فراوانی روبه‌رو بوده است. عسل در گذشته در بهبود زخم‌ها، سوختگی‌ها و بیماری‌های پوستی نیز استفاده می‌شده است و اکنون پزشکان برای بهبود زخم‌ها و آسیب‌های پوستی از آن استفاده می‌کنند. در تحقیقاتی که نتایج آن در مجله دانشگاه میشیگان آمده، به برخی از استفاده‌های پزشکی این ماده اشاره شده است. غلظت این شهد و خاصیت ضدباکتریایی عسل مانع اتصال باکتری به بافت‌ها می‌شود و می‌تواند در کاهش عفونت اطراف زخم نیز نقش داشته باشد.

عسل شهد غلیظ شده‌ای است که بسته به نوع گلی که زنبور از آن تغذیه می‌کند انواع مختلفی مثل عسل یونجه، کاج، اقاقیا و… دارد.

حالت ضدمیکروبی عسل به دلیل داشتن آب اکسیژنه و مواد مغذی گیاهی شبیه خواص فیتوکمیکال‌هاست که در گیاهان یافت می‌شود. در آزمایشی که روی کودکان انجام شده است، سه نمونه از محصولات عسل قبل از خواب به کودکان داده می‌شد و نتیجه نشان می‌داد خوردن عسل ۳۰ دقیقه پیش از خواب برای آرام کردن سرفه کودکان نسبت به داروهای شیمیایی نتیجه‌بخش‌تر است. محصولات عسل به کودکان کمک می‌کند در زمان استراحت سرفه‌ها کمتر شود و آزاردهنده نباشد. استفاده از عسل روی زخم‌ها نیز ویژگی کاربردی است که از سال ۱۳۶۷/ ۱۹۸۸ آزمایش شده است و در نشریه تخصصی جراحی انگلیس نتایج آن آمده است.

سیر‌ ، ضامن‌ سلامت

استفاده از سیر و پیاز در سبد غذایی خانواده‌ها از گذشته بسیار پررنگ بوده و بسیاری از خواص این مواد غذایی واضح و غیرقابل انکار است. بوی تند سیر یکی از فیتوکمیکال‌های معروف گیاهی است که خواص درمانی بسیاری دارد. استفاده از سیر برای درمان بیماری سیاه‌سرفه یکی از کاربردهای رایج سیر است. گرچه درمان این بیماری به طور قطع با استفاده از سیر ممکن نیست، اما تحقیقات مرکز علوم سلامت دانشگاه آریزونا نشان می‌دهد سیر فواید و خواص بسیاری برای انسان دارد. سیر ویژگی‌های منحصربه‌فردی مثل خاصیت ضدویروسی، ضدقارچ و ضدباکتریایی دارد. ماده شیمیایی به نام آلیسین (Allicin) در سیر میکروب‌های ناشی از تماس را بسرعت می‌کشد، ضدانعقاد خون است و اثرات آنتی‌اکسیدانی قوی دارد.

آلیسین در‌ گیاه سیر سازوکار دفاعی دارد و با میکروب‌ها و آفت‌های گیاه مبارزه می‌کند. همین خاصیت در حبه‌های سیر می‌تواند بدن انسان را نیز در برابر میکروب‌ها و باکتری‌ها ایمن کند.

پیاز خوراکی پرفایده

پیاز یکی از مواد جدایی‌ناپذیر و پایه‌ای در فرهنگ غذایی ایرانیان است که طرفداران و مخالفان بسیاری دارد. در گذشته برای بیماری‌های بسیاری مثل کهیرهای پوستی از پیاز استفاده می‌شده است که پایه و اساس علمی ندارد، اما امروز در تحقیقاتی که یکی از نمونه‌های آن در موسسه علوم تغذیه دانشگاه تگزاس انجام شده است، پیاز به عنوان منبعی سرشار از ویتامین C، ترکیبات سولفور و مواد شیمیایی گیاهی (Phytochemical) با خواص دارویی معرفی می‌شود. این مواد شیمیایی طبیعی در پیشگیری از سرطان‌ها، پوکی استخوان و دیابت و بیماری‌های قلبی موثر هستند؛ هرچند نمی‌توان گفت مصرف پیاز به طور قطعی از بروز چنین بیماری‌هایی جلوگیری می‌کند. فلانوئید (Flavonoid) ماده شیمیایی رنگدانه‌های گیاهان و میوه‌هاست و وجود آن در پیاز، خطر ابتلا به پارکینسون و بیماری‌های قلبی و عروقی را کاهش می‌دهد.

زنجبیل

زنجبیل نوعی از ساقه‌های زیرزمینی ضخیم گیاهی است که خواص خوراکی و درمانی بسیاری دارد و طعم آن کمی تند است. در گذشته افراد برای بهبود سرماخوردگی، دل درد یا تسکین تهوع از این ساقه گیاهی استفاده می‌کردند که خواص درمانی آن حداقل در چند مورد اثبات شده است. زنجبیل می‌تواند داروی مطمئن و تاثیرگذاری برای از میان بردن حالت تهوع در دوران بارداری، بعد از عمل جراحی یا شیمی‌درمانی باشد. آزمایش‌های محققان مرکز تحقیقات علوم سلولی و مولکولی دانشگاه آریزونا نشان می‌دهد زنجبیل کاربردهای دیگر مانند کاهش خطر سرطان روده و درمان التهاب روده را نیز دارد. زنجبیل در حالت‌های مختلف به صورت تازه، قرص، عصاره زنجبیل، ریشه خشک شده گیاه، طعم‌دهنده و چای زنجبیلی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

برگ لوبیا، حشره‌ کش‌ طبیعی

کاشت و نگهداری گیاه لوبیا در اتاق خواب و وجود برگ‌های این درخت نزدیک محل خواب باعث دوری ساس و حشرات ریز از اتاق خواب می‌شود. این باوری است که بسیاری از افراد دارند و به همین دلیل از گیاهانی استفاده می‌کنند که به دوری حشرات کمک می‌کنند. در پژوهشی که سال ۱۳۹۲/ ۲۰۱۳ محققان دانشگاه ارواین و دانشگاه کنتاکی در زمینه رشته‌های میکروسکوپی برگ انواعی از لوبیا انجام دادند، مشخص شد الیاف پرز مانند روی برگ‌های گیاه، حشرات بسیار ریز را به دام می‌اندازد و آنها را می‌کشد. حشرات به مرور زمان به حشره‌کش‌ها مقاوم می‌شوند و مبارزه با آنها به این روش تاثیر طولانی‌مدت نخواهد داشت. اکنون محققان به دنبال ساخت نمونه‌های مصنوعی از برگ لوبیا با توجه به الیاف‌های آن هستند تا به جای حشره‌کش‌های شیمیایی مورد استفاده قرار گیرند.

ترکیبات شیمیایی یا طبیعی

فیتوکمیکال‌ها (Phytochemical) ترکیبات شیمیایی هستند که به طور طبیعی در گونه‌هایی از گیاهان یافت می‌شوند. این ترکیبات ارزش غذایی بالایی ندارند، اما اهمیت زیستی و استفاده‌های پزشکی آنها گوناگون است. در واقع گیاه برای حفاظت از خود در برابر باکتری‌ها و میکروب‌ها فیتوکمیکال تولید می‌کند. این مواد شیمیایی در بدن انسان هم نقش دارویی ایفا می‌کنند و می‌توانند به مبارزه با بیماری‌ها کمک کنند. به همین دلیل استفاده این مکمل‌های شیمیایی گیاه به اندازه مصرف میوه و سبزیجات و حبوبات برای پایداری سلامت بدن لازم است.

گیاهان حاوی فیتوکمیکال به طور طبیعی در رژیم غذایی ما وجود دارند. در واقع بیشتر غذاهای طبیعی، خواص شیمیایی طبیعی در خود دارند. در مواردی که فردی با بیماری خاصی روبه‌رو می‌شود، مصرف نوعی از این مواد ضرورت بیشتری پیدا می‌کند. در حال حاضر مهندسان زیستی نیز در تلاش هستند ترکیبات گیاهی بیشتری از این مواد تشکیل دهند و از این خواص بیشتر بهره ببرند.

فیتوکمیکال‌ها، ترکیبات پیچیده شیمیایی در اجزای مختلف گیاهان هستند که معمولا به عنوان مواد اولیه ساخت داروها استفاده می‌شوند. این مواد شیمیایی با خواص دارویی عامل پدید آمدن رنگ‌های تند یا بوهای تند در بعضی میوه‌ها و گیاهان است. مثال‌های ملموسی از اجزای شیمیایی گیاهی، رنگ بنفش میوه بلوبری یا بوی شدید سیر است. فیتوکمیکال‌ها بیش از ۴۰۰۰ نوع مختلف دارند که در گیاهان یافت می‌شوند. خواص فیتوکمیکال در گیاهان تازه بیشتر است و حرارت دادن به گیاه اثر فیتوکمیکال آن را بسیار کاهش می‌دهد.