همسایگی نا خجسته

برنا ایلام-اقتصاد نیم‌بند زاگروس بر کشاورزی و سپس دام‌پروری استوار است. امروزه با تغییر سبک زندگی مردم و کم شدن میزان بارش‌ها و به‌تبع کم شدن مراتع، دام پروی حجم اقتصادی خود را به نسبت گذشته‌ی نه‌چندان دور ازدست‌داده است. با توجه به نداشتن آموزش‌های موردنیاز روز برای کشاورزان بومی، نبود سرمایه‌ی کافی برای مدرن کردن کشاورزی، فقر مزمن (که سبب اجاره یا فروش زمین کشاورز زاگروس نشین شده و خود او هم آواره‌ی شهرهای کویری و صنعتی‌تر شده است) و یا به سببت آگاهی بیشتر غریبه‌ها نسبت به آینده‌ی روشن کشاورزی ‌این مناطق (به سبب اینکه تنها آلترناتیو ایران برای تأمین امنیت غذایی خود است و اینکه وجود سفره‌های آب زیرزمینی بیشتری نسبت به کویر مرکزی دارد)، زاگروس برای غریبه‌ها جذاب شده است.

حضور کشاورزان کویر نشین در استان‌های پر آب زاگروس شاید برای رشد اقتصادی خود آنها خوب باشد یا شاید آن کشاورز بی‌نوا که عطای ماندن در شهر خود را به لقای آن بخشیده است کار دیگری بجز کشاورزی نمی‌داند و یا شاید صداقت زاگروسیان سبب جذب و دامن‌گیر شدن او در این خاک شده است و یا شاید دیگر در پهنه‌ی کویر آبی برای هدر دادن با کشت‌هایی نظیر خیار و سیب‌زمینی و هندوانه و... وجود ندارد که او را به اینجا کشانده است، محصولاتی که با نبود آن‌ها انسان نمی‌میرد و به هیچ وجه هم استراتژیک نیست و به‌جز اتلاف منابع آبی و فرونشست زمین و تغییرات زیست محیطی فاجعه‌ی دیگری هم به دنبال خود می‌آورد.

سوغات شومی که این کشاورزان با خود آورده‌اند کارگر افغانی است. قطعاً افغانی‌ها هم به‌اندازه‌ی اصفهانی‌ها، یزدی‌ها و کوردها حق حیات دارند و خون هیچ‌کدامشان از دیگری رنگین‌تر نیست و هیچ کدام هم برتر از دیگری نیست. کارگر کم مصرف و پربازده افغانی در زاگروسی که صدرنشین بیکاری در ایران است و با داشتن همه نوع امکان توسعه فقط کشاورزی در حال نزع آنان با هزاران مکافات تنها منبع ارتزاق بومیان آن شده است برای کارفرمای کویری که خود در زاگروس مهاجر و زودگذر است بزرگ‌ترین تهدید و بدترین هشدار برای کارگران گرسنه‌ی کورد شده است.

نگارنده خود در باغات و زمین‌های کشاورزی کنگاور و اسدآباد کارگران افغانی را مشغول به کار دیده است. درست است که نیروهای انتظامی به‌محض اطلاع از حضور آن‌ها نسبت به بازداشت کارگران افغانی اقدام می‌کنند اما کارفرمای کوریری درجایی که خانم‌ها هم برای سیر کردن شکم خود دوشادوش مردان کارگری می‌کنند به چه دلیل از نیروی بومی استفاده نمی‌کند.

بی‌گمان همزیستی افغانی مهاجری که کارت اقامت و کار هم ندارد با شهروند کوردی که برای گذران زندگی روزانه‌ی خود لنگ است یک همزیستی سالم و مسالمت‌آمیز نمی‌تواند باشد و میزبان قادر به تحمل و هضم ماندن میهمان نیست.

مصطفی باقری آشنا