برنا ایلام-اژدهای کومودو به خاطر اندازه و وزن عظیم، دندانهای ویژه پاره کردن گوشت، توانایی حرکت با سرعت بالا، و عادتهای تهاجمی غیرمعمول از جمله درندگان استثنایی به شمار میرود.
اندازهٔ غیرمعمول اژدهای کومودو به پدیدهٔ غولپیکری جزیرهای نسبت داده شده است، چرا که هیچ جانور گوشتخوار دیگری که بتواند رقیب غذایی آنها باشد در این جزایر حضور ندارد. با این حال پژوهشهای تازه نشان دادهاند که اندازهٔ بزرگ اژدهای کومودو را میتوان به صورت بهتری به این شکل توضیح داد که آنها صرفاً باقیماندهٔ بزمجهمارمولکهایی بسیار بزرگجثه هستند که روزگاری در اندونزی و استرالیا زندگی میکردهاند، ولی بیشترشان – به همراه دیگر بزرگزیاگان – پس از دوران پلیستوسن منقرض شدهاند. سنگوارههایی بسیار شبیه به اژدهای کومودو در استرالیا پیدا شده که تاریخ آنها مربوط به ۳٫۸ میلیون سال پیش است. در جزیره فلورس اندازهٔ بدن آنها کمابیش در طی ۹۰۰٬۰۰۰ سال اخیر به همان شکل پیشین باقیمانده است. این دورهای است که با دگرگونیهای زیاد در زیاگان جزیره و انقراض بزرگزیاگان آن، و آمدن نخستین انسانسانان در ۸۸۰ هزار سال پیش شناخته میشود.
نخستین گزارشها از اژدهای کومودو توسط دانشمندان غربی، در سال ۱۹۱۰ منتشر شد. اندازهٔ بزرگ آنها و آوازهٔ ترسناکشان، این جانوران را تبدیل به خزندگانی محبوب در باغ وحشها کرده است. در حیات وحش، گسترهٔ پراکندگی آنها به علت فعالیتهای انسانی کاهش پیدا کرده است و آنها توسط اتحادیه بینالمللی حفاظت از طبیعت به عنوان یک گونهٔ آسیبپذیر شناخته شدهاند.قوانین اندونزی از آنها حمایت میکند و اجازهٔ شکار آنها را نمیدهد. پارکی تحت نام پارک ملی کومودو برای کمک به محافظت از این گونه جانوری ایجاد شده است.
اژدهای کومودو تنها در جزایر کومودو، رینکا، گیلی داسامی، گیلی موتانگ، و فلورس در اندونزی میتوان یافت. در فلورس، قلمرو این جانوران تنها محدود به نواحی کرانهای است. در کرانه جنوب غربی جزیره، اژدهاها را میتوان در جنوب جزیره سانو گوانگ تا ذخیرهگاه وائه ووئول در ۱۰ کیلومتری جنوب شهر لوبان باجو یافت. کومودوها همچنین در کرانه شمالی جزیره نیز حضور دارند.
کومودوها را میتوان در ارتفاعهای تا ۸۰۰ متر از سطح دریا یافت. آنها جنگلهای استوایی خشک، جنگلهای موسمی برگریز مرطوب، ساواناها، و جنگلهای حرا را برای زندگی برمیگزینند.