بزرگداشت مقام علمی و معنوی علامه محمدتقی جعفری

به گزارش گروه خبر خبرگزاری برنا به نقل از روابط عمومی بنیادنخبگان استان تهران مراسم بزرگداشت مقام علمی و معنوی علامه محمدتقی جعفری با حضور محمود سعادت؛ قائم‌مقام رئیس بنیاد ملی نخبگان، آریا الستی؛ معاون فرهنگی، برخی رؤسای بنیادهای نخبگان استانی و  جمعی از نخبگان، سرآمدان ، پژوهشگران و مستعدان‌برتر ، در بنیاد نخبگان استان تهران برگزار شدو ارج نامه معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری و رئیس بنیاد ملی نخبگان قرائت و لوح آن به علیرضا جعفری فرزند آن مرحوم اهدا شد.

در این مراسم که با قرائت قرآن‌کریم، پخش سرود جمهوری اسلامی و پخش کلیپ زندگینامه علامه جعفری آغاز شد، یدالله اردوخانی؛ رئیس بنیاد نخبگان استان تهران، معرفی چهره‌های برجسته علمی و فرهنگی و مفاخر کشور را یکی از مأموریت‌های بنیاد ملی نخبگان دانست و گفت: تکریم و تجلیل از مقام شامخ این افراد علاوه بر ارج نهادن به خدمات ارزنده آنان، نقش مؤثری در معرفی الگوی مناسب به جوانان دارد.

علامه جعفری؛ چهره درخشان فلسفه، عرفان و معرفت‌شناسی

وی افزود: پیوستگی فرهنگی بین پیشینۀ درخشان تمدن و فرهنگ کشور با آینده‌سازان امروز، یکی از نتایج برگزاری همایش‎ها و مراسم‌های تکریم از مفاخر است.

رئیس بنیاد نخبگان تهران با اشاره به خدمات بی‌بدیل علامه جعفری، وی را چهره درخشان فلسفه، عرفان و معرفت‌شناسی دانست و تصریح کرد: تألیف کتاب‌ها و مقالات متعدد و ارزشمند جایگاه این استاد فرزانه را در تاریخ علم و فرهنگ کشور به‌خوبی تثبیت کرده است.

وی برقراری ارتباط نزدیک با جوانان را یکی از ویژگی‌های شاخص علامه جعفری برشمرد و یادآور شد: بحث‎های متعدد این مفسر برجسته نهج‌البلاغه، قرآن‌پژوه و مولوی‌شناس سرشناش همواره مورد توجه جوانان بود و با استقبال ویژه آنان روبرو می‌شد. این موضوع حکایت از بیان شیرین و شیوای علامه جعفری دارد.

علامه جعفری از زمان خود جلوتر بود

در ادامه این مراسم، مهدی گلشنی؛ برگزیده جایزه علامه طباطبایی و عضو هیئت‌علمی دانشگاه صنعتی شریف؛ علم، اخلاق و موقعیت‌شناسی را سه ویژگی بارز علامه جعفری برشمرد و گفت: علم به اقتضائات زمان یکی از خصوصیات اصلی علامه بود.

وی با بیان اینکه علامه جعفری از زمان خود جلوتر بود، به لزوم تعامل علم و دین اشاره کرد و افزود: به بیان راسل، علم بدون دین سبب ختم و نابودی بشر است. به‌همین دلیل غالب فلاسفه بزرگ جهان غرب پس از سال 1980 به‌سمت خدا بازگشتند چراکه به‌خوبی دانستند علم به‌تنهایی پاسخگوی همه سؤالات بشر نیست و حتی برندگان جایزه نوبل در رشته‌های مختلف نیز به این موضوع اعتقاد دارند. این دقیقاً همان نکته‌ای است که علامه جعفری به آن معتقد بود.

علم و فلسفه در کنار دین انسان را به حیات معقول می‌رساند

وی ادامه داد: امروزه بسیاری از دانشگاه‌های بزرگ دنیا مانند آکسفورد و کمبریج نشست‌ها، کنفرانس‌ها و همایش‌های متعددی با موضوع فیزیک و فلسفه برای جمع‌بندی ابعاد فلسفی کیهان‌شناسی با حضور دانشمندان، فلاسفه و حتی کشیش‌ها برگزار می‌کنند. این روند نشان‌دهندۀ تحول بزرگ در جوامع علمی غرب است با این‌حال هنوز هیچ انعکاسی در کشور نداشته به طوری که ارتباطی بین دانشکده‌های علوم و فلسفه داخلی وجود ندارد.

گلشنی اظهار داشت: علامه جعفری در دهه 30 کتاب انسان و جهان را تألیف کرد و در آن به مطالب و مفاهیم بدیع و نو پرداخت. او برای تألیف این کتاب به بیش از 200 کتاب ارجاع می‌دهد. وی همچنین بر مطالعه طبیعت بسیار تأکید داشت و هرگز خود را در یک مکتب محدود نمی‌کرد و معتقد بود علم و فلسفه در کنار دین انسان را به حیات معقول می‌رساند.

عبدالله نصری؛ عضو هیئت‌علمی دانشکده الهیات‌ومعارف اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به جایگاه رفیع علمی و معنوی علامه جعفری، گفت: هنوز جامعه علمی و حوزوی به پییچیدگی‌های و ابعاد شخصیت علامه پی نبرده است.

علامه جعفری همواره نوآور بود  

وی افزود: علامه جعفری همواره نوآور بود و در شرایطی که بسیاری از افراد از نقد فلاسفه بزرگی چون ملاصدرا پرهیز می‌کنند، به این موضوع روی آورد. از طرفی وی سال‌ها با مراجع بزرگ نجف همنشینی و مصاحبت داشت و این مهم نقش بسزایی در گستردگی ابعاد شخصیتی علامه جعفری و تسلط او بر فقه و اصول داشت.

نصری ادامه داد: اندیشه و تفکر در باب ارتباط علم و دین یکی از فعالیت‌های علامه بود و در کتاب علم و دین، به‌خوبی این موضوع را بیان می‌کند. از سوی دیگر موضوع جبر و اختیار یکی از دغدغه‌های این استاد برجسته بود و تحلیل‌ها و نظرات بدیعی در این باب دارد.

علاقه به ادبیات بارزه شخصیتی علامه جعفری

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی اظهار داشت: باب انسان‌شناسی از موضوعات مورد تحقیق او بود و در حالی که پیش از این هیچ فردی در این زمینه به‌صورت مستقل وارد نشده بود، او کتاب «وجدان» را به‌عنوان کتابی مستقل در باب انسان‌شناسی تألیف کرد.

وی علاقه به ادبیات را دیگر بارزه شخصیتی علامه جعفری عنوان کرد و گفت: یکی از ویژگی‌های شاخص ایشان، برقراری ارتباط بین ادبیات و فلسفه بود به‌طوری که توانست بسیاری از اندیشه‌های فلسفی را از ادبیات و آثار بزرگان جهان ادبیات استخراج کند.

نصری یادآور شد: علامه هرگز به خاتم الفقهاء و یا خاتم العلمایی اعتقادی نداشت و باور داشت همواره باید در راه علم و فلسفه نوآور بود و از اطلاق القاب این چنینی به افراد پرهیز کرد.

نقش مهم بنیاد ملی نخبگان در معرفی و الگوسازی از مفاخر کشور

در ادامه قاسم پورحسن؛ عضو هیئت‌علمی دانشکده الهیات‌ومعارف اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به نقش مهم بنیاد ملی نخبگان در معرفی و الگوسازی از مفاخر کشور، گفت: این قبیل اقدامات نقش بسیار مؤثری در حرکت جامعه علمی و حوزوی دارد و زمینه‌ساز بازخوانی سنت اسلامی است خاصه اگر مراسم‌های تکریم و تجلیل در همۀ شهرهای کشور برگزار شود.

پورحسن یادآور شد: تمام فعالیت‌ها باید ناظر بر آینده و در راستای آیندۀ تمدن اسلامی با محوریت ایران باشد.

وی با اشاره به خدمات ارزنده علامه جعفری، انسان‌شناسی را مسئله محوری تفکر علامه برشمرد و خاطرنشان کرد: حیات معقول علامه جعفری نشان از وجود خلاءهای بسیار در بازخوانی سنت غرب دارد. به‌عبارت دیگر حیات معقول نشان‌دهندۀ نقصان جدی در سنت غرب است و علامه با برقراری ارتباط بین انسان و آینده توانسته است نکات و مفاهیم بدیعی را بیان کند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: باید اندیشه علامه را با نگاه کاربردی مورد بررسی قرار داد و با استفاده از آن جایگاه ایران را در آینده جهان ترسیم کرد.

در نگاه علامه جعفری چیزی به‌نام ختم اندیشه وجود ندارد

پورحسن یادآور شد: در نگاه علامه جعفری چیزی به‌نام ختم اندیشه وجود ندارد و ایشان به تکاپوی مستمر تأکید داشت. ایشان تمدن اسلامی را در «شدن» نمی‌دید بلکه آن را یک «امکان» می‌دانست. امکانی که برای رسیدن به آن باید تلاش مداوم داشت. در این نگاه، تمدن یعنی نگاه‌برتر و بازخوانی درست سنت چراکه ملتی که تاریخ ندارد، آینده هم نخواهد داشت.

در ادامه، حجت‌الاسلام‌والمسلمین داود فیرحی؛ عضو هیئت‌علمی دانشکده حقوق و علوم‌سیاسی دانشگاه تهران، گفت: علامه جعفری دفاع از دین کهن با ادبیات روز را رسالت خود می‌دانست.

شجاعت و سنت‌شکنی مفهومی از ویژگی‌های بارز علامه جعفری

وی افزود: شجاعت و سنت‌شکنی مفهومی از ویژگی‌های بارز علامه بود و این در حالی است که بسیاری در امتداد اندیشه‌های پیشینیان حرکت می‌کنند.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین فیرحی با اشاره به نظرات فلسفی علامه جعفری در باب سیاست، بیان داشت: هرفیلسوفی برای بیان نظرات خود نیاز دارد در وهلۀ اول شناخت صحیح از محیط و شرایط کنونی داشته باشد خاصه در شرایطی که نگرش سرمایه‌داری بر جوامع بشری حکمفرما است.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران ادامه داد: نظریه «شیء شدن» یکی از نظریات بدیع علامه در سیاست بود. وی معتقد بود سیاست می‌تواند «کَس» را به «شیء» تبدیل کند به این معنا که انسانیت، عواطف، اختیار، آزادی و نقادی را از انسان می‌گیرد و او را به یک ماشین هوشمند تبدیل می‌کند. در این نوع سیاست، انسان با ربات قابل تعویض است چراکه هر دو «شیء» هستند.

وی اضافه کرد: علامه در این نظریه می‌پرسد آیا می‌توان «شیء» را دوباره به «کَس» تبدیل کرد یا نه؟ به‌عبارت دیگر سیاست باید بتواند شیء را به انسانی تبدیل کند که حیاتش به‌ذاته ارزشمند باشد. وی می‌گوید دروازه این تبدیل، سیاست است. یعنی با سیاست می‌توان انسان شیء‌شده را دوباره به انسانیت رساند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران اضافه کرد: در نگاه علامه جعفری، انسانی که به هر دلیلی نتواند آزاد و انتخاب‌گر باشد، کَس نیست بلکه شیء فابریک یک سیستم و محصول از پیش‌ساخته است. شیء یعنی خرد بیرون از انسان اما کَس یعنی خرد در داخل انسان. در این تعریف انسان کسی است که می‌تواند بلی و خیر بگوید و از آزادی برخوردار است.

حیات معقول تنها زمانی حاصل می‌شود که در جامعه انسان آزاد وجود داشته باشد

وی ادامه داد: در نگاه علامه حیات یک حق نیست، بلکه حکم است. انسان باید زنده باشد و حیات معقول تنها زمانی حاصل می‌شود که در جامعه انسان آزاد وجود داشته باشد. حیات نیز بدون کرامت ارزشی ندارد بنابراین سیاستی صحیح است که به حیات انسان زنده، کرامت ببخشد.

در ادامه این مراسم، ارج‌نامه دکتر ستاری؛ معاون علمی‌وفناوری رئیس‌جمهور و رئیس بنیاد ملی نخبگان قرائت شد.

اهدای لوح یادبود به دانشجویان برگزیده که رسالۀ خود را در حوزه آراء و اندیشه‌های علامه محمدتقی جعفری انتخاب کرده بودند و همچنین اهدای لوح و هدیه بنیاد نخبگان استان تهران به علیرضا جعفری؛ فرزند علامه جعفری پایان‌بخش مراسم بزرگداشت مقام علمی و معنوی علامه محمدتقی جعفری بود.

در این مراسم دکتر محمودسعادت فومنی قائم مقام رئیس بنیاد ملی نخبگان،آریاالستی معاون فرهنگی بنیاد ملی نخبگان،مهدی گلشنی رئیس گروه فلسفه علم دانشگاه صنعتی شریف، عبدالله نصری عضو هیات علمی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی، حجت الاسلام داود فیرحی عضو هیات علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، قاسم حسن پور عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی حضور داشتند.