مراسم سنتی «چهل منبر» به یاد اسارت حضرت زینب (س) در خرم‌آباد

 به گزارش خبرگزاری برنا از لرستان ،یکی از آیین‌هایی که درخرم آباد مرسوم است مراسم «چهل منبر» است که روز تاسوعا برگزار می‌شود. چهل منبرکه به گفته قدیمی‌ها ده‌ها سال است درخرم آباد انجام می‌شود یکی از رسوم قدیمی است. در این رسم زنان روی خود را به طورکامل می‌پوشانند و از چهل منزل عبور می‌کنند.افرادی که این آیین را انجام می‌دهند اعتقاد عمیقی دارند که پس از پایان مراسم حاجتشان ادا می‌شود. 

روز تاسوعا مسیرحرم امامزاده زید بن علی(ع)- پل صفوی به سمت محله باغ دختران مملو از زنان و دختران و حتی مردانی می‌شود که آماده حضور در مراسم «چهل منبر» هستند.در این روز شهر و این مسیر حال و هوایی خاص دارد. ازدحام جمعیت به حدی می‌رسدکه به سختی می‌توان عبورکرد.

البته هدف از شرکت در چهل منبر فقط برآورده شدن حاجتشان نیست بلکه به نوعی می‌خواهند در عزاداری امام حسین(ع)  شرکت کنند.درحالی که سال‌های گذشته فقط زنان و دختران بودند که در مراسم چهل منبر حضورداشتند اما چند سالی است که شاهد حضور مردان هم در مراسم چهل منبر هستیم.

درمورد این‌که آیین چهل منبر درخرم آباد ازچه زمانی آغازشده است نمی‌توان پاسخ مشخصی را بیان کرد، اما آن‌طورکه ساکنان قدیمی محله باغ دختران می‌گویند این موضوع به دهه‌های پیش مربوط می‌شود.آنها می‌گویند این آیین را بروجردی‌ها به خرم آباد وارد کرده اند. آیین چهل منبر به عنوان یک اثر معنوی در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

پوشاندن روی زنان

«فاطمه نصیری » یک بانوی خرم آبادی در مورد مراسم چهل منبر به برنا می‌گوید: در مراسم چهل منبر زنان و دختران روز تاسوعا پس از پوشاندن روی خود با روشن کردن شمع از منزلی آیین خود را آغاز می‌کنند.

وی درگفت وگو با برنا بیان می‌کند: بقعه مبارکه «زیدبن علی(ع)»مکان شروع مراسم است، زنان ودختران خرم آبادی در این مکان روی خود را می‌پوشانند و پس از مراجعه نخستین شمع را روشن می‌کنند.

این بانوی خرم آبادی معتقد است: اعتقاد خاصی به حضور در این مراسم داریم و معتقدیم منجر به گشایشی درامور زندگی مان می‌شود.

نصیری ادامه می‌دهد: یکی دیگر از آدابی که باید زنان و دختران درحین انجام مراسم به آن پایبند باشند سکوت است یعنی پس از این‌که نخستین شمع را روشن کردند تا پایان چهلمین منزل هیچ گونه سخنی رد و بدل نکنند.

پای برهنه برای حاجت گرفتن

دیگر شهروند خرم آبادی هم که بازنسشته آموزش و پرورش است می‌گوید: زنان و دخترانی که در مراسم چهل منبر شرکت می‌کنند به قصد برآورده شدن حاجات خود 40 منزل را با پاهای برهنه طی می‌کنند.

«مهین بابایی» درگفت وگوبا برنا بیان می‌کند:در این مسیر زنان و دختران 40 شمع و 40 نقل را خریداری و در هرتکیه گاه و منزلی که در مسیر قرار دارد یک شمع را روشن می‌کنند.

به گفته بابایی محل اصلی برگزاری آیین چهل منبر در خرم آباد محله باغ دختران است.

 آخرین خانه؛ خانه حاجت

این شهروند خرم آبادی می‌افزاید: بنابر یک رسم قدیمی آخرین خانه یعنی چهلمین خانه پایان دهنده مراسم است. افراد شرکت کننده آخرین خانه را نشان می‌کنند که درصورت برآورده شدن حاجت هدیه ای برای صاحب آن خانه تهیه کنند.

وی می‌گوید: اعتقاد مردم به آیین چهل منبر به حدی است که طی سال‌های گذشته مردان هم دراین مراسم با پای برهنه شرکت می‌کنند.

این شهروند خرم آبادی اضافه می‌کند: در مورد این‌که مراسم چهل منبر تا چه میزان سندیت دارد نمی‌توان پاسخ قاطعی داد اما هرچه هست مردم اعتقاد زیادی به این آیین معنوی دارند.

  اعتقاد به کرم اهل بیت(ع)

یکی از شهروندان خرم آبادی درباره مراسم چهل منبر می‌گوید: اعتقاد بسیار زیادی به این مراسم دارم. سال گذشته بود که برای برآورده شدن حاجتم همراه با فرزندم در چهل منبر شرکت کردم.

«فریده موسوی» درگفت وگو با برنا بیان می‌کند:اعتقاد به کرم و بخشندگی اهل بیت علیهم السلام ما را به حضور در چنین مراسمی

می کشاند.

  مرکزمراسم چهل منبر

یکی دیگر از شهروندان خرم آبادی که درخیابان ساحلی ساکن است، می‌گوید: مراسم چهل منبر یکی از آدابی است که بیش از 100 سال است در خرم آباد انجام می‌شود.

«زینب دهقان » با اشاره به این مطلب که منطقه باغ دختران مرکز انجام مراسم چهل منبر است، بیان می‌کند: چهل منبر یکی از آیین های خاص و منحصر به فرد است که با فرارسیدن تاسوعای حسینی انجام می‌شود.

دهقان ادامه می‌دهد: آیین چهل منبر به عنوان یکی از آثار معنوی در فهرست آثارملی کشور ثبت شده است.

وی می‌افزاید: تنها دلیلی که موجب می‌شود تعداد زیادی از شهروندان شامل زنان ودختران وحتی مردان درسرما، گرما،برف وباران با پای برهنه مسیرطولانی را طی کنند ارادت به ائمه اطهارعلیهم السلام است.

این شهروند خرم آبادی از شرکت کنندگان در مراسم چهل منبر می‌خواهد به نظافت شهر توجه کنند و زباله‌های خود را در سطل زباله‌ قرار دهند زیرا انباشته شدن آنها چهره نامطلوبی در شهر ایجاد می‌کند.

  گل مالی درلرستان

یکی از آیین‌های قدیمی که روز عاشورا در لرستان انجام می‌پذیرد گل‌مالی است؛ سنتی دیرینه که ریشه در باورهای اعتقادی و فرهنگی مردم دارد.

این سنت با گذر زمان و تغییر شرایط هنوزکارکرد خود را از دست نداده است. مردم و هیأت‌های مذهبی لرستان شب عاشورا حوضچه‌هایی از گل کنار خیمه‌ها آماده می‌کنند تا عزاداران امام حسین (ع) به نشانه عزا آن را بر سروشانه خود بگذارند.

روز عاشورا شهر با گل مالی عزاداران حال و هوایی خاص دارد. بسیاری ازمردم لرستان اعتقاد خاصی به گل مالی روز عاشورا دارند.

درگذشته گل مالی شامل مالیدن گل روی شانه‌ها بوده است اما امروز مشاهده می‌کنیم که عزاداران حسینی خود را به طورکامل درگل می‌اندازند.این سنت قدیم هم در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

  گل مالی ؛ سنتی قدیمی

یکی از شهروندان خرم آبادی با اشاره به این مطلب که از صبح روز عاشورا مردم لرستان خود را آماده عزاداری می‌کنند، می‌گوید: یکی از سنت‌های عزاداری گل مالی است که ازصدها سال پیش بنابرگفته بزرگان در استان رسم بوده است.

«علی کاظمی» درگفت وگوبا برنا بیان می‌کند: هیأت‌های مذهبی شهرحوضچه ای از گل را آماده می‌کنند و درکنار آن آتشی را برای گرم کردن عزاداران برپا می‌کنند.

وی می‌افزاید: بسیاری از عزاداران حسینی روز عاشورا برای ادا کردن نذرشان خود را گل مالی می‌کنند و با پای برهنه همراه با هیأت‌های مذهبی به عزاداری می‌پردازند.

  گل مالی به نشانه عزا

«محمد احمدی» هم به برنا می‌گوید: گل مالی آیینی قدیمی است که نشانگرعزاداری مردم برای اهل بیت(ع) به ویژه امام حسین(ع) است.

این شهروند خرم آبادی ادامه می‌دهد: این رسم سال هاست که توسط مردم لرستان به جا آورده می‌شود، زن و مرد، پیر و جوان بنابر ارادتی که به امام حسین(ع) دارند روز عاشورا خود را گل مالی می‌کنند. وی معتقد است: این‌که برخی خود را به طورکامل درگل فرو می‌برند خیلی منظره مطلوبی نیست همین که مانند گذشتگان مقداری گل روی شانه‌های خودبگذارند کافی است.

احمدی همچنین از آتش زدن هیزم توسط هیأت‌های مختلف شهر انتقاد می‌کند و می‌گوید: این کار تخریب جنگل‌ها را به دنبال دارد. بهتر است متولیان راهکاری برای جلوگیری از قطع درختان بیندیشند.

  گل مالی ؛ جزوی از فرهنگ عزاداری

مدیرعامل کانون هنرهای آیینی سنتی لرستان با اشاره به این‌که ریشه آیین گل مالی به هزارسال پیش مربوط می‌شود، می‌گوید: در واقع گل مالی جزو فرهنگ عزاداری مردم لرستان است.

«بهزاد پاکدل » درگفت وگو با برنا بیان می‌کند: گل مالی در قدیم مستقل نبوده است بلکه بخشی از مراسم عزا بوده است اما امروز گل مالی به تنهایی خود یک آیین مستقل در عزاداری است.

وی می‌افزاید: نکته ای که باید به آن اشاره کنم این است که گل مالی در عزای هر شخصی انجام نمی‌شد بلکه مختص افراد سرشناس مانند پهلوانان و رزم‌آوران بود.

  گل مالی تغییر کرده است

مدیرعامل کانون هنرهای آیینی استان ادامه می‌دهد: پس از اسلام مردم لرستان در عزای امام حسین(ع) گل مالی می‌کردند، به طوری که سرشانه‌ها را گل می‌گرفتند.

پاکدل اظهار می‌کند: بدون شک گل مالی درگذشته به شکل امروزی نبوده است بلکه فقط به اندازه کف دستی گل را روی «داور» که همان چادر عشایر است یا شانه می‌گذاشتند.

وی بیان می‌کند: در واقع سابقه نداشته است که افراد چه در عزاداری امام حسین(ع) وچه عزیزان، خود را به طور کامل به گل آغشته کنند.

  زاگرس؛ مهد آیین گل مالی

مدیرعامل کانون هنرهای آیینی لرستان با بیان این مطلب که من نمی‌توانم در مورد درست یا غلط بودن این موضوع اظهارنظرکنم، می‌گوید: هیچ سند و مدرکی در ادبیات و اشعار ما در مورد افتادن کامل افراد درگل وجود ندارد.

وی ادامه می‌دهد: در ادبیات و اشعار ما در مورد گذاشتن گل روی شانه‌ها سند و مدارکی موجود است.

پاکدل می‌افزاید: آیین گل مالی مربوط به زاگرس بوده اما در لرستان نمود آن بیشتر است.

  اعتقاد قلبی مردم به گل مالی

مدیرکل سازمان تبلیغات اسلامی لرستان با اشاره به این مطلب که آیین گل مالی سنتی دیرینه است، می‌افزاید: این رسم با اعتقادات مردم گره خورده است.

حجت الاسلام« سعید مهدوی امین » درگفت وگو با برنا اظهار می‌کند: بسیاری از افراد و مسئولان و خانواده‌های لرستانی به گل مالی اعتقاد قلبی دارند به طوری که با نیت و نذر به گل مالی روی می‌آورند.

وی ادامه می‌دهد: در ادبیات ما هم یک نوع عزا و خاک بر سر ریختن ریشه در باورهای مردم دارد.

  مشعل جایگزین هیزم شود

مدیرکل سازمان تبلیغات اسلامی استان می‌افزاید: آیین گل مالی هرچه منطقی‌تر و عقلانی تر اجرا شود بدون شک مطلوب تر است بنابراین باید کاری کنیم که دید منفی ایجاد نشود.

وی بیان می‌کند: گل مالی در روز عاشورا فضای حزن آلودی را بر شهر حاکم می‌کند که این هم نشانگر اراده قلبی مردم لرستان به امام حسین(ع) است.

مهدوی به آتش روشن کردن اشاره می‌کند و می‌گوید: به هرحال زمانی که افراد عزادار درگل به طورکامل غلت می‌خورند سردشان می‌شوند و باید خودشان را خشک کنند.

مهدوی اضافه می‌کند: در قدیم این امر مرسوم بوده اما توصیه ما این است که مشعل را جایگزین هیزم کنند.چند سالی که بحث آن مطرح و اعتبار آن تعیین شده است اما تاکنون تخصیصی نداشته ایم.

  نظر مثبت مراجع دینی

رئیس شورای هیأت‌های مذهبی کشور هم با بیان این مطلب که گل مالی یکی از آیین‌ها و سنت‌هایی است که پیشینه ای حداقل 400 ساله دارد، ادامه می‌دهد: گل مالی مردم نشان دهنده عزاداری در سوگ امام حسین(ع) است.

«روح الدین دریکوند» درگفت وگوبا برنا بیان می‌کند: گل مالی مورد تأیید بسیاری ازمراجع هم هست.

  گل مالی خاص شب عاشورا

دریکوند می‌افزاید: گل مالی در واقع نشان عزای مردم لرستان است به طوری که زمان مرگ عزیزان خود را درگل می‌اندازند.

وی بیان می‌کند: اما گل مالی روز عاشورا آداب خاصی دارد. شب عاشورا هیأت‌های مذهبی حوضچه‌هایی از گل آماده می‌کنند.خاک رس، خاک کربلا وگلاب ترکیبات گل روز عاشورا هستند.

به گفته رئیس شورای هیأت‌های مذهبی کشور 2 هزار و 320 هیأت دراستان وجود دارند که روز عاشورا همگی خود را گل مالی و در عزاداری سید و سالار شهیدان(ع) حضور پیدا می‌کنند