اختلال دوقطبی چیست؟

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا، اختلال دوقطبی یک بیماری جدی مغزی است. این بیماری، افسردگی- مانیک نیز نامیده می شود. افراد مبتلا به اختلال دوقطبی از طریق تغییرات خلقی غیرمعمول تشخیص داده می شوند. این اختلال را دو قطبی می نامند چون دارای دو قطب متفاوت از هم هست.
مبتلایان به اختلال دوقطبی گاهی اوقات بسیار خوشحال اند و خلق گشاده یا بالا دارند، بسیار پر انرژی و فعال تر از حد معمول هستند. ویژگی های این قطب، مانیک نامیده می شود. اما گاهی اوقات افراد مبتلا به این اختلال احساس ناراحتی می کنند و خلق گرفته یا پایین دارند، دارای انرژی کم و کمتر فعال هستند. این نشانه های قطب دوم یعنی افسردگی است.
تغییرات خلقی افراد مبتلا به اختلال دوقطبی از تغییرات خلقی و هیجانی نرمال و طبیعی افراد سالم بسیار متفاوت است. نوسانات خلقی شدیدتر از آنست که بتوان آن را طبیعی قلمداد کرد و به وضوح همراه با تغییرات در خواب، سطح انرژی و توانایی تفکر آنان است. علائم اختلال مانیک بسیار شدید بوده و می تواند به روابط بین فردی آسیب رسانده و ادامه فعالیت های تحصیلی و شغلی را نامقدور و زندگی شخص را مختل کند. برخی از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی سعی میکنند به خود صدمه بزنند و در موارد حاد حتی اقدام به خودکشی می کنند. با این همه افراد مبتلا به اختلال دو قطبی می توانند درمان شوند و در صورت حمایت های کافی، بهتر زندگی کنند.
اختلال مانیک یا مِی نیا (Mania)
مانیا یک نوع بیماری روانی است که با ایجاد اختلال در فرد باعث بروز تغییرات و دگرگونی ‌هـای ناگهانی در رفتار، حالات، انرژی و توانایی عملکرد فرد مبتلا می شود. بیماران مبتلا در دوره هایی از زندگی بسیار فعال، سرزنده، شاد، دارای اعتماد به نفس زیاد و گاهی زیاده از حد کم خواب و ولخرج می شوند.
اختلال مانیک ممکن است احساس شادی عجیبی در خود داشته باشد، بی دلیل بخندد و بیش از حد شوخی کند. حتی گاهی این رفتار از طرف دیگران خیلی هم پسندیده به نظر می رسد و بسیاری، وی را تحسین می کنند؛ اما وقتی بیماری شدید می شود، افراد به یک بیمار روانی تبدیل می شوند، یعنی مراحل فکری و توانایی شان برای قضاوت درباره حقیقت همخوانی ندارند.
بیمار مانیک ممکن است شدیدا تحریک پذیر شود. کوچکترین مخالفت و مساله ای که باب میل فرد نباشد، باعث عصبانیت و پرخاشگری وی می شود. چنین فردی فکر می کند که همه چیز حتی افکار دیگران باید طبق خواسته وی باشند.

افراد مبتلا به اختلال دوقطبی از طریق تغییرات خلقی غیرمعمول تشخیص داده می شوند
تظاهرات اصلی مِینیا عبارت اند از :
سرخوشی (Elation) : خلق بالا به صورت شادی، خوش بینی افراطی و خوشحالی سرایت کننده تظاهر می‌کند. ممکن است خُلق بیمار در طول روز تغییر کند، مثلا صبح مانیک و شب افسرده باشد، هرچند که مانند افسردگی شدید تغییرات منظمی ندارد.
پرکاری (Overactive) : بیماران مانیک بیش از حد فعال اند که منجر به خستگی جسمی می‌شود. همچنین به آسانی کارها را ناتمام رها و کار جدیدی را شروع می‌کنند. غالبا در این افراد، خواب کاهش و اشتها افزایش می‌یابد و میل جنسی بالایی دارند. بسیاری از بیماران ولخرج، هیجان زده و ممکن است تحریک پذیر باشند.
عقاید خود بزرگ بینی (Self-Important Ideas) : مثلا ممکن است خود را رهبر یا عالم برای راهنمایی مسئولان کشور بداند. گاهی دچار هذیان شده و فکر می‌کند دیگران به دلیل اهمیتش قصد توطئه علیه او را دارند. هذیان‌ها اغلب با گذشت زمان تغییر می‌کنند. توهم هم در موارد شدید ایجاد می‌شود که با خلق هماهنگ است و در طول زمان دچار تغییر می‌شود.
علائم و نشانه های اختلال مانیک :
بیقراری، افزایش انرژی ومیزان فعالیت
خلق خیلی بالا واحساس نشاط شدید همراه با احساس خود بزرگ بینی
تحریک پذیری مفرط
پرش از موضوعی به موضوع دیگر با سرعت خیلی زیاد و عدم توانائی برای تمرکز (حواسپرتی)
کاهش نیاز به خواب
اعتقادات غیر واقعی در مورد توانمندی ها و قدرت فرد
قضاوت ضعیف
ولخرجی
رفتار متفاوت از حالت معمول که مدتی طولانی ادامه داشته است.
افزایش تمایلات جنسی
سومصرف داروها، الکل و داروهای خواب آور
رفتارهای اغواگرانه، مداخله جویانه و پرخاشگرانه
انکار مسائل بالا و مشکلات ناشی از آن
درمان
درمان دارویی
به طور کلی دو گروه دارویی یکی تثبیت کننده‌های خلق (مانند لیتیم کربنات و ریسپریدون ) و گروه دوم داروهای آنتی سایکوتیک (مانندهالو پریدول و کلرپرومازین ) در درمان مانیک به کار می روند. درمان این بیماری طولانی مدت است بخصوص اگر دوره‌های بیماری تکرار شونده باشد و ترکیب دارو با روان درمانی موثر است. وراپامیل ( بلوک کننده کانال کلسیم) در درمان مانیای خفیف بسیار مفید است.
روان درمانی
رفتاردرمانی : کنترل رفتارهای تکانشی از طریق تقویت و اقتصاد ژتونی
خانواده درمانی : اصلاح تعاملات معیوب درخانواده به دلیل رفتارهای تکانشی بیمار
الکتروشوک درمانیECT
در صورت محدودیت در درمان دارویی و یا شکست در دارو درمانی علائم حاد یا شدید که می تواند تهدیدی برای خود یا دیگران باشد از روش شوک الکتریکی استفاده می شود.
نکته مهم اینکه تشخیص و درمان بیماری دوقطبی حتما و فقط باید توسط روانپزشک و تیم متخصص انجام شود و ممکن است طول درمان مدت زمان زیادی لازم داشته باشد.