فکوهی : مناسبت‌ها و آیین‌ها میراث معنوی شهر هستند

به گزارش گروه اجتماعی برنا ، ناصر فکوهی، استاد انسان شناسی در نشست «سیاست گذاری آیینی و مناسبتی در تهران» در مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران آیین ها و مناسبت ها را به چهاردسته ملی، محلی- قومی، دینی و جهانی تقسیم بندی کرد و گفت: کشورها باید به این نکته توجه داشته باشند که در شرایط کنونی نمی توانیم از سیستم جهانی جدا باشیم؛ به عنوان مثال روز جهانی کارگر در تمامی جهان یک روز است و انتخاب روز دیگری برای بزرگداشت این روز انتخاب مناسبی نیست.

فکوهی «انعطاف پذیری» را یکی از شاخص های مهم در سیستم های محله ای دانست و افزود: این مورد به ویژه در تهران که ایران کوچک است باید لحاظ شود؛ بر اساس آمار یک سوم جمعیت کشور در تهران- کرج- قزوین ساکن است و این بیانگر اهمیت تمرکز ثروت، سرمایه و فرهنگ در این نقطه است از همین رو تهران الگوی سایر شهرهاست و دارای مسئولیتی سنگین برای برگزاری مراسم و مناسبت هاست.

وی با اشاره به کشورهایی مثل هند و مالزی که دارای پیچیدگی های فراوان قومیتی و محله ای هستند، تصریح کرد: در این کشورها نزدیک به چند صد زبان و گویش متفاوت و در پی آن فرهنگ های متفاوت و متنوع وجود دارد با این حال مناسبت های محلی و قومی آنها دیده می شود و در کنار مناسبت های ملی ارج داده می شود.

این صاحب نظر حوزه انسان شناسی شهری برگزاری مناسبت های آیینی و ملی را یکی از مهم ترین ابزارهای ایجاد هویت شهری در شهروندان معرفی و خاطرنشان کرد: در شهرهایی که هویت شهری نیست، شهروندان علاقه و تعلقی به شهر ندارند، با حکمرانی شهری همکاری ندارند و شهروندان تنها به داخل خانه خود فکر می کنند. مدیران شهری می توانند از طریق هویت زمان – مکان و رشد کیفی و کمی آن در شهر تعلق شهری را به وجود آورند.

وی مهاجرت را یکی از آسیب های ناشی از نبود تعلق شهری شهروندان عنوان کرد و افزود: وقتی رضایتمندی بالا باشد شهروندان شهر را ترک نمی کنند و در نتیجه شهری آبادتر خواهیم داشت، همانطور که شهروندان سوئدی برخلاف وجود مالیاتی 80 درصد حاضر به مهاجرت نیستند و مهمترین علت این پدیده تعلق بالا و رضایتمندی از فضا- زمان و  هویت شهری است.

این صاحب نظر فرهنگی ضمن انتقاد از برنامه های کنونی که در شهر با هدف ایجاد نشاط و تعلق برگزار می شود، تصریح کرد: پروژه هایی که با هدف ایجاد سرزندگی و نشاط در شهر تعریف می شود باید در زندگی روزمره شهروندان تعریف شوند و نیازمند برنامه ریزی دقیق تری هستند.

در ادامه این نشست احمد محیط طباطبایی، پژوهشگر میراث فرهنگی و مشاور رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی «تعلق خاطر شهری» را امری کیفی دانست و گفت: «شهریت» نیز امری کیفی است؛ شهر به تعداد افراد ساکن در آن مربوط نمی شود همانطور که تجربه یکصدسال اخیر نشان داده هیچ یک از عوامل کار، بازار، تفریح، خدمات آموزشی و بهداشتی عاملی برای شهر شدن یک منطقه نیست.

وی با اشاره به شهرهایی مانند کیش و خارک و عسلویه تصریح کرد: شهرهایی که ذکر شد همگی مانند آبادان دارای ویژگی موقعیت شغلی هستند ولی هیچیک مانند آبادان به یک شهر با هویت تبدیل نشده اند علت آن نیز کار و صنعت نیست بلکه فرهنگ است. در تهران نیز تولید و بهره وری فرهنگی صورت می گیرد و این مساله تعلق به تهران را برای ساکنان آن در پی دارد.

این پژوهشگر در ادامه بر ضرورت توجه مدیریت شهری بر هموارسازی زیرساخت های همگرایی فرهنگی در تهران تاکید و خاطر نشان کرد: مدیریت شهری باید به سوی رفتار همگرایی و به یکسان سازی و همچنین وفاق و نه تحکم در شهر تهران گام بر دارد. بدین ترتیب که شهرداری در امور فرهنگی نباید حکم دهد بلکه باید شرایط را تسهیل کند.

محیط طباطبایی همچنین از برگزاری هرچه بیشتر مناسبت های آیینی و ملی در تهران استقبال کرد و گفت: سرمایه شهر در میراث معنوی آن است و مناسبت ها و آیین ها از جمله میراث معنوی اند که کم کردن مناسبت ها و کوچک کردن برگزاری این گونه مراسم اساسا غلط است و  برعکس باشکوه برگزار کردن آن باعث می شود گروه های بیشتری را در بر بگیرد و مشارکت در جامعه بالارود.