حرکت‌های فرهنگی خیلی زود به نتیجه نمی‌رسد و فرهنگ‌سازی همیشه زمان می‌برد

شاهنامه امین با اقتباس از شاهنامه فردوسی توسط سیدحسن امین به نظم و نثر بازآفرینی، خلاصه، تحلیل و تفسیر شده‌ است. مفاهیم روزآمدی مانند آزادگی، جوانمردی، حقوق بشر و عدم تبعیض جنسیتی، قومی، زبانی و غیره در آن موج می‌زند و نگارنده علاوه بر بازآفرینی شاهنامه، تداوم تاریخ ایران و جهان را هم در آن گنجانده و ادامه تاریخ ایران تا امروز را به سبک و سیاق فردوسی اما براساس تاریخ مستند به انجام رسانده‌است. در این باره گپ و گفت دوستانه‌ای ترتیب داده‌ایم که شما را به آن دعوت می‌کنیم.

 آقای پرفسور امین در  باره اثر فاخری که خلق نموده‌اید لطفاً توضیح دهید؟

شاهنامه امین یا دانشنامه ایران، نظیره و تکمله شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی است. نظیره شاهنامه است زیرا، شبیه و نظیر آن به فرهنگ، اساطیر و تاریخ می‌پردازد و تکمله شاهنامه است زیرا آنچه در شاهنامه نیست، به همان سبک و سیاق به نظم درآورده است. برای مثال،  در شاهنامه فردوسی نامی از کوروش و داریوش نیست اما شاهنامه امین، تاریخ ایران باستان را از آغاز سکونت انسان در فلات ایران یعنی از هشتصد هزار سال پیش تا امروز به نظم و نثر گزارش می‌کند.

چه هدفی از خلق این اثر داشته‌اید؟

هدف غائی و آرمانی من، کمک به رستاخیز فرهنگی ایران و بستر سازی برای تولید علم و مشارکت علمی و فرهنگی ایرانیان در سطح جهانی است. در این کتاب با گزارش تاریخ تمدن و فرهنگ ایران زمین، من به این نتیجه می‌رسم که اگر نیاکان ما در گذشته توانستند ایران را به کانون فرهنگی و تمدنی جهان تبدیل کنند، ما هم به عنوان فرزندان آن نسل‌های دور قادر به تجدید افتخارات علمی و فرهنگی پیشینیان خود هستیم.

آیا تا به حال به غیر از نسخه اصلی شاهنامه فرد دیگری توانسته  که شبیه یا معادل آن اهتمام بورزد؟

در طول تاریخ هزار ساله پس از فردوسی شاعران متعددی، در مقام تقلید از فردوسی، به خیال خود شاهنامه‌هائی ساخته‌اند، اما هیچ یک مطابق نسخه اصل واقع نشده و مقبولیتی نیافته است. بعضی در همان پنجاه سال پس از فردوسی، به جای حماسه ملی به سرایش حماسه‌های دینی و مذهبی روی آوردند. مثل علی‌نامه، خاوران‌نامه، مختارنامه، بعضی هم مثل صبا در دوره فتحعلی‌شاه آثار رزمی و حماسه جنگی ساختند و آن را شاهنامه خواندند. اما تنها اثری که به حقیقت از جهت کمی و کیفی نظیره شاهنامه فردوسی است همین شاهنامه امین است که هم جنبه فلسفی، هم جنبه اساطیری و هم حماسی و هم تاریخی دارد.

اهمیت شاهنامه امین از دیدگاه صاحب‌نظران چگونه بوده است؟

اهمیت شاهنامه امین برابر آنچه محققان و پژوهشگران گفته و نوشته‌اند به چند دلیل است؛ اول این که خلاء‌های شاهنامه فردوسی را پر می‌کند. در عصر فردوسی آگاهی‌های کشف شده امروز راجع به تمدن ایران در روزگاران قدیم مثل دولت عیلام، ماد، هخامنشی و کوشانی هنوز کشف نشده بود. شاهنامه فردوسی حتی یک بار هم نام کوروش را نمی‌برد. شاهنامه امین همه این‌ها را هم به نظم و هم به نثر در بر دارد. اهمیت دیگر شاهنامه امین از جهت حفظ تعادل و اعتدال بین مفاخر فرهنگی و ایران دوستی با تساوی انسان‌ها و حقوق بشر است. یعنی در شاهنامه فردوسی تکیه بر زور و ابعاد جسمانی قهرمانان است ولی تکیه شاهنامه امین بر اصول اخلاقی، انسانی و حقوق بشری است. به علاوه شاهنامه امین، شاهنامه فردوسی را روزآمد و بازآفرینی کرده است.

به نظر شما ارزش این اثر فاخر در چه مقطعی از زمان بروز خواهد کرد؟

حرکت‌های فرهنگی خیلی زود به نتیجه نمی‌رسد. فرهنگ‌سازی زمان می‌برد. ولی من با تدوین این اثر که هم در قالب نظم شاهنامه است و هم در قالب نثر یک دایره‌المعارف تخصصی در زمینه ایران‌شناسی، توانسته‌ام بستر فرهنگی تازه‌ای برای حرکت نسل آینده در مسیر تولید علم و مشارکت علمی و فرهنگی بسازم. کسی که این شاهنامه را بخواند، هم فلسفه ایرانی را به عنوان یک مکتب متفاوت از فلسفه غرب و فلسفه اسلامی شناسائی می‌کند و هم با احساس اطمینان و اعتماد به نفس آمادگی پیدا می‌کند که افتخارات گذشته را تجدید کند. ایران هم منابع طبیعی هم منابع انسانی کافی برای یک رنسانس و نوزائی دارد. فقط باید اراده ملی و عزم جمعی این کار را آگاهانه مدیریت کند. آن هم با انتخاب آزادانه تک‌تک شهروندان ایرانی در هر کجای جهان.