همزبانی مردم و حکمرانان/ حاکمیت باید با خودش به توافق برسد

به گزارش سرویس فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا ؛ آزاد ارمکی ابتدا به یک مشکل اساسی در نظام جمهوری اسلامی اشاره کرد و گفت: نظام یک جدا افتادگی زبانی با مردم پیدا کرده است. ورود نخبگان کشور به این عرصه می‌تواند یک دوخت‌ودوز زبانی ایجاد کند. حاکمیت به‌طور کلی دچار یک گفت‌وگوی درونی با خودش شده است. تعارض‌هایش هم با خودش است. حتی عناصر خودش علیه خودش افشاگری‌ می‌کند! مثلا یکی از پدیده‌هایی که دارد انحراف درست می‌کند بحث آقازاده‌ها است. مساله‌ای که دست‌مایه نقد آدم‌های مهم قرار گرفته است و بزرگان کشور مورد تخریب قرار می‌گیرند. این موضوع به گرفتاری‌های درونی نظام برمی‌گردد که در دنیا نظیر ندارد. باید نیروهای درون نظام به توافق برسند تا بتوانند به مسایل دیگری مانند فقر، نابرابری، فساد و ... بپردازند. نخبگان می‌توانند نیروی میان‌دار باشند.

ربیعی با انتقاد از «پرسش نسبت به نمایش رفتارهای اشرافی آقازاده‌ها در اینستاگرام»، گفت: کار بدتر این است که همه همدیگر را تخریب کنند. من این را به آزار ساختاری تعبیر می‌کنم. همه همدیگر را آزار می‌دهیم. امروز اتصال‌های مجموعه حاکمیتمان با زندگی روزمره و اجتماعی مردم دچار ضعف شده است. چیزی که اساسا ما را پیروز کرد و نگه داشت. نقطه قوت ما تکنولوژی نبود. حضور مردم بود. ادراک مردم نسبت به حاکمیت در مجموع فرق کرده است. الان هر 6، 7 ماه اندازه‌گیری که می‌کنیم این را متوجه می‌شویم. یک دسته از دلایل معیشتی است. بر این اساس من فکر کردم که اولین گفت‌وگو باید میان نخبگان و بالاترین مقام اجرایی کشور صورت بگیرد. نخبگان فقط دانشگاهیان نیستند. اتحادیه‌ها، صنوف، انجمن‌ها، تشکل‌ها، خیریه‌ها، نهادهای مدنی، تشکل‌های کارگری و کارفرمایی و ... باید نقش بازی کنند. ما در گفت‌وگوی میان نهادها هم دچار ضعف هستیم.

او دلیل این فاصله میان حاکمیت و مردم را توضیح داد و گفت: ما در این چهل سال نیازمند بودیم که در رابطه مردم واسطه‌های مطمئنی میان آن‌ها و ساختار قدرت پیدا کنیم. واسطه‌های سنتی فروپاشیدند. اصلا گروه مرجع نداریم. سلبریتی‌ها جایگزین شده‌اند. گروه‌هایی باید از دل مردم بربیایند و نظام گفت‌وگو را سامان دهند. یکی از دلایل این است که ما به عنوان حاکمیت گفتمان‌های متعارض به مردم عرضه کردیم و این تعارض گفتمانی واقعیت و حقیقت ما را گم کرد. ما هنوز درباره اینکه نسبت مردم و حاکمیت چیست، مناقشه داریم. آیا مردم به تعبیر حضرت امیر به حاکمیت حکمرانی داده‌اند و خدا بالای سر ماست یا اینکه مردم محکوم به حکمرانان هستند؟

مسئولیت‌ها را به مردم بدهیم

آزاد ارمکی حضور فیزیکی مسئولان در میان مرد را به یک «جوک» تشبیه کرد و گفت: این معنای عوامفریبانه پیدا کرده است. مشکل این است که مسئولان بر اساس دموکراسی سیاسی و انتخابات بالا می‌آیند و بعد ادامه بازی دموکراسی را فراموش می‌کنند. بازی دموکراتیک یعنی پذیرش رقیب. هر پیروزی که آمد رقیبش را مورد ستم قرار داد. باید معنای مورد نظرمان از دموکراسی را مورد چالش قرار دهیم و در این معنای جدید رفتار مدیران معنا پیدا می‌کند. اگر مدیری به جامعه بیاید به او نمی‌گویند عوام‌فریبی کرده است. تصویری که نظام سیاسی از مردم دارد تصویر درستی نیست. مردم را توده می‌بیند. توده‌ای که در انتخابات و 22 بهمن می‌آیند و می‌روند. توده زندگی می‌کند، سرمایه‌گذاری می‌کند و خلاف هم می‌کند. توده هم‌شکل نداریم. توده‌ای که آماده زدن رقیب ما یعنی آمریکا باشد. جامعه متکثر از نیروی‌های اجتماعی داریم. اگر نگاهمان را عوض کنیم آن‌وقت مسئولیت‌ها به گردن جامعه می‌افتد. کدام نظامی مثل ما اینقدر مسئولیت دارد؟ اگر مسئولیت‌ها را به جامعه بسپاریم جامعه موظف می‌شود که کنش عقلانی معطوف به موقعیت کند و نسبت به کارش پاسخ بدهد. اینجاست که کارشناس و جامعه‌شناس و اقتصاددان مهم می‌شود.

او با بیان اینکه ما امروز مسایل جدی‌تر و واقعی‌تری داریم، گفت: یکی از مسایلی که امروز خِفت ما را گرفته است، نابرابری است. ما این را در دستور کارمان قرار ندادیم. وقتی این کار را کردیم نیروی توضیح‌دهنده، مدافع و حل مشکل هم از دلش درمی‌آید. ما می‌خواهیم همه کار را خودمان بکنیم. این ممکن نیست.

ریخت اجتماعی مردم و دولت شبیه هم باشد

ربیعی با تاکید بر لزوم تشابه «ریخت دولت» با اکثریت جامعه گفت: این یک دموکراسی نصفه و نیمه است که کسی پیش از رای گرفتن و پس از آن زندگی و قیافه‌اش متفاوت باشد. نگاه معرفت‌شناسانه ما نسبت به مردم، مانند اینکه مردم ولی‌نعمتان ما هستند، وقتی می‌خواهد عملیاتی شود چگونه ممکن است؟

آزاد ارمکی تاکید کرد که باید به وضع حالمان توجه کنیم و گفت: ما یک تجربه چهاردهه‌ای از انقلاب داریم. سوالی مطرح است که البته ابتدا از بیرون مطرح شده است اما در جامعه هم این سوال هست؛ اینکه «ما در این چهل سال چه کردیم و چه می‌کنیم؟». آن‌ها این سوال را با نیت بد مطرح کردند اما ما باید درباره خودمان یک داوری بکنیم. باید معطوف به این پرسش به راه حل برسیم وگرنه با انباشتی از مشکلات مواجه هستیم و باید بگوییم همه چیز ما خراب است در حالی که همه چیز ما خراب نیست. ما دو سه چیزمان خیلی خراب است که اگر آن را درست کنیم احتمالا به جای خوبی می‌رسیم. تصور اینکه آسیب‌های اجتماعی جامعه ما را فراگرفته غلط است. یکی از مهمترین مشکلات ناکارآمدی نظام بروکراتیک کشور است. همه ما در این وضعیت متحیر شده‌ایم. بی‌تفاوتی، عدم اعتماد، سردی و انزوا ناشی از این است. سیستم کار خودش را به‌درستی انجام نمی‌دهد. وقتی سیستم برای پاسخ به نیاز من ناتوان باشد، من سیستمی دیگر طراحی می‌کنم و سیستم مستقر را می‌زنم.

مساله اصلی چیست؟

ربیعی با تاکید بر گفت‌وگو با مردم و اجماع بر سر مسایل اصلی گفت: این گفت‌وگو هم باید افقی باشد و هم عمودی. قبل از اصلاح بروکراسی و ایجاد دموکراسی کامل‌تر، باید یک جنبش عظیم گفت‌وگو برای حل مسایلمان ایجاد کنیم. فقط نباید حرف بزنیم. باید بتوانیم بشنویم. باید طرح مساله کنیم. اول هم باید درون حاکمیت این گفت‌وگو ایجاد شود. اینقدر ساختارها همدیگر را تضعیف نکنند. دوم اینکه وقتی می‌خواهید گفت‌وگو کنید باید مردم «دیده شوند». مردم باید احساس شباهت کنند.

آزاد ارمکی در ادامه گفت: اگر تمام مسئولان هم در خیابان راه بروند دیده نخواهند شد. مسئولان که همه به دنبال چپاول نیستند. پس چرا دیده نمی‌شوند؟ چون ما فراموش کرده‌ایم که امکان طرح مسایل باید وجود داشته باشد. نه در سطح رسانه و مطبوعات. باید در ذات نظام پذیرش دیگری و تعظیم در برابر مشکلات وجود داشته باشد. آن وقت مسئول لازم نیست که حتما پیاده در خیابان را برود که اگر این کار را کند کار بسیار درستی هم هست. ما زورکی مسایل جامعه را به رسمیت شناخته‌ایم. مشکل ما بلاتکلیفی درباره آینده ایران است. ما به جز اسناد آرمانی درباره آینده ایران، سخنی درباره فردای ایران نداریم. اگر بلاتکلیفی حل شود، خیلی از رفتارها تغییر می‌کند. من می‌فهمم که ایران ماندنی است، جمهوری اسلامی ماندنی است با این منطق. بعد من سراغ ارز خریدن و پنهان کردن آن نمی‌روم. سومین مساله ما این است که ما درون حاکمیت گفتمان واحد و توافقی نداریم. لازم نیست جامعه با حامیت به توافق برسد، خود حاکمیت با خودش باید به توافق برسد.

ربیعی با اشاره به تجربات حضورش در میان مردم گفت: مشکل ما این است که مردم دیده نمی‌شوند. ما تئوری‌های خوبی داریم اما در نظام بروکراسی آن را پیاده نکردیم. بسیاری از گروه‌ها مانند فقرا و کارگران از متن به حاشیه رفتند. رهبری وقتی صحبت‌های مردم را می‌شنوند یادداشت می‌کنند و این کار حسی را به مردم منتقل می‌کند که دارند شنیده می‌شوند. آسیب‌های اجتماعی زیاد است اما این به معنای فروپاشی اجتماعی نیست. گام اول ما این است که نسبت مردم با بروکراسی به معنای دولت اصلاح شود.

آزاد ارمکی در پایان با تاکید بر لزوم «تن دادن به نیروهای میانجی»، گفت: نیروهایی که دلشان می‌سوزد و طرفدار جامعه هستند. فقدان این نیروها کار همه را سخت کرده است. جمهوری اسلامی باید نیروهای میانجی را به رسمیت بشناسد.

«این.ج.ا» به تهیه‌کنندگی مصطفی پورمحمدی و با اجرای محمد لسانی، یکشنبه ها ساعت 21 به صورت زنده از شبکه چهار سیما پخش و جمعه ها ساعت 17:30 بازپخش می شود.