جشن بهاربد چیست؟

 به گزارش خبرگزاری برنا؛ پانزدهم اردیبهشت یا روز «دی به مهر» در اردیبهشت ماه یکی از جشن‌های ایرانی به نام جشن میانه‌ی بهار یا جشن بهاربد و یا گاهنبار میدیوزرم است که به معنای میانه‌ی فصل سبز یا میانه‌ی بهار است.

در زمانی که گاه‌شماری گاهنباری یا کهن‌ترین گاه‌شماری شناخته‌شده ایرانی، روایی داشته و هنوز هم نشانه‌هایی از آن کم و بیش بر جای مانده است، آغاز و میانه‌ی هر یک از فصل‌های سال با سرور و شادمانی جشن گرفته می‌شد.

البته میانه‌ی بهار با شانزدهم اردیبهشت برابر است. اما در گذشته و حتی امروزه، عملا پانزدهمین روز ماه دوم هر فصل به عنوان میانه‌ی هر فصل شناخته می‌شود.

جشن‌های گاهنباری یا موسم‌های سالیانه، ادامه و بازمانده‌ای از نوعی تقویم کهن در ایران باستان است که طول سال خورشیدی را نه به دوازده ماه خورشیدی، بلکه به چهار فصل و چهار نیم‌فصل تقسیم کرده‌اند و هریک از این بازه‌های زمانی، نام و جشنی ویژه داشته است.

سال گاهنباری از نخستین روز تابستان آغاز می‌شد و پس از هفت پار‌ه‌ی زمانی، یعنی سه پایان فصل و چهار میانه فصل، به آغاز سال بعدی می‌رسید. پایان بهار یا آغاز تابستان دارای جشن گاهنباری نبوده و تنها به عنوان جشن آغاز سال نو به شمار می‌رفت.

نظام موسم‌های گاهنباری بسیار ساده و دقیق است و امروزه همچنان بیشتر روستانشینان و کشاورزان سرزمین‌های ایرانی از آن بهره می‌برند. در بین کشاورزان، سنجش زمان به گونه‌ی شمارش روزهای فصل (مثلا بیستم بهار، چهلم بهار و یا بیست روز به تابستان مانده) بسیار رایج‌تر از سنجش زمان براساس شماره روز و ماه است.

متن پهلوی «ویـچـیـتَـکی‌های زادسـپَـرَم» به معنی گزیده‌های زادسپرم، بجز اشاره‌های کوتاه و جالبی که به تاریخچه و رویدادهای زمان زرتشت می‌پردازد، برانگیختن او به پیامبری را نیز به همین روز منسوب می‌کند.

«زادسپرم» پسر کهتر «جم شاپوران» رد پارس و کرمان بوده و نسب او را به آذرباد مهرسپندان، موبدان موبد معاصر شاپور دوم ساسانی دانسته‌اند.

زادسپرم می‌گوید که زرتشت در دی به مهرروز از اردیبهشت‌ماه یا پانزدهم اردیبهشت، به جشن‌گاهی می‌رود که در آن روز مردمان بسیاری در آنجا جشنی به نام «بهاربُد یا بهاربود» آراسته بوده‌اند. در بامداد آن روز، او برای کوبیدن هوم (هَـئـومَـه) به کرانه‌ی رود دائیتی می‌رود و در آنجا «وهومن» بدو فراز می‌آید. وهومن، پوشاکی از روشنایی بر تن داشت و سراسر اندام او از روشنایی بود. او زرتشت را به انجمن همپرسگی امشاسپندان بر کرانه رود دائیتی فراز می‌برد و در همین انجمن، اورمزد او را به دین‌آوری بر می‌گزیند.

امروزه بازمانده‌هایی از جشن کهن بهاربُد در نواحی گوناگون سرزمین‌های ایرانی مانند مراسمی زیبا و نمادین در حوض سعدی شیراز و چشمه مجاور آن بر جای مانده است، اما آیین‌های بزرگداشت روز پیام‌آوری زرتشت به کلی فراموش شده و برگزار نمی‌شود.

همچنین امروزه در روز شانزدهم اردیبهشت، مهرروز، جشنی با نام «می‌گلان یا مهرگلان» در بخش‌هایی از کردستان برگزار می‌شود.